2024 jyly 1 aqpanda Ulttyq qordan Qazaqstandaǵy 1 jastan 18 jasqa deıingi 6 919 131 balalardyń shotyna 100 dollar 52 sent kóleminde aqsha kelip tústi. Kompterden balasynyń JSN-nin terip, bul somaǵa kýá bolǵan ata-analar aıran-asyr, bastarynda san túrli suraq.

Sol sebepti osy rette jıi týyndaıtyn suraqtardyń bir parasynyń jaýaptaryn Qamshy.kz saıty iriktep, jarıalaýdy jón kórip otyr.

Meniń balam 2009 jyly dúnıege kelgen. 100 dollar 52 sent 2023 jyl úshin túsip otyr. Al aldyndaǵy onyń 14 jylyna bul tólem júrgizilmeı me?

Joq. Sebebi Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev bul zańǵa ("Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qorynan balalarǵa arnalǵan qarajatty esepteý, tóleý jáne paıdalaný máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly" QR zańyna) 2023 jyly 16 qarashada qol qoıdy. Sondyqtan balalarǵa arnalǵan nysanaly jınaqty esepteý osy kezeńnen bastalady. Onyń ústine bul tólem emes, balaǵa arnalǵan nysanaly jınaq. Ony shottan birden sheshe almaısyz, bala 18-ge tolǵanǵa deıin ol jınaqtala beredi. Odan keıin ony tek eki jaǵdaıda qoldana alasyz: balaǵa baspana alý úshin nemese oqýdyń aqysyn tóleý úshin.

Balam 18-ge toldy delik. Sonda 100 dollar 52 sentti qaıda jumsaımyn, qalaı ony alady? Jalpy, bul soma túkke jaramaıdy ǵoı?

18 jasqa tolǵan Qazaqstan azamaty Ulttyq qordan bólingen jınaqtardy 2024 jyldyń 1 aqpanyn bastap paıdalana alady.
Qarajatty paıdalaný úshin baǵdarlamanyń kámeletke tolǵan qatysýshysy nysanaly jınaqtardy BJZQ-dan AQSH dollarymen aýdarylatyn banktik shot ashyp, ýákiletti operatorlarǵa júgine alady. BJZQ-men kelisim jasasqan jáne "Ulttyq qor - balalar" baǵdarlamasy boıynsha jumys isteıtin ýákiletti operatorlardyń tizimi enpf.kz saıtynda ornalastyrylǵan.

Máselen, «Otbasy bank» AQ baspasóz qyzmetiniń málimetinshe, keshe, ıaǵnı 1 aqpanda alǵashqy bolyp eki stýdent enpf-otbasy.kz platformasyn paıdalanǵan. Olar - Taraz jáne Shymkent qalalarynyń stýdentteri. Onyń ekeýi de qańtar aıynda 18 jasqa tolyp ketken. Ekeýiniń biri oqý aqysyna ishinara tóleý, taǵy biri baspana alý maqsatynda «Otbasy bankten» shot ashyp, Ulttyq qordan alǵan qarajattaryn soǵan aýdartqan. Mundaıda aldymen enpf-otbasy.kz platformasyna kirip, onlaın shot ashýǵa bolady. Al oǵan kirý úshin elektrondy sıfrlyq qoltańba (ESQ) qajet. Eger jobaǵa qatysýshy osy ýaqytqa deıin banktiń klıenti bolmasa, onda aǵymdaǵy shotty Otbasy bankiniń jańa mobıldi qosymshasynda ashýǵa bolady. Ol úshin App store/Play market dúkeninen «Otbasy bank lite» mobıldi qosymshasyn júktep alý qajet. Sondaı-aq baspana market portalynda shot ashýǵa bolady (otbasybank.kz), bank bólimshelerinde, keńesshilerdiń kómegimen nemese banktiń hcsbk.kz saıtyna ótip, beıne-qońyraý arqyly ashýǵa múmkindik bar.

Berilgen silteme boıynsha ótip, balamnyń JSN-nin tergende, eshqandaı málimet shyqpasa, ıaǵnı bul tólem meniń balama jasalmaǵan bolsa qaıtemin?

Buǵan eki jaǵdaı sebep bolýy múmkin. Máselen, balada:

• jeke basyn kýálandyratyn qujat, JSN joq bolsa, turǵylyqty jeri boıynsha "Azamattarǵa arnalǵan úkimet" memlekettik korporasıasyna (HQKO) júgingen jón;
• azamattyǵy joq, anyqtalmaǵan nemese ol durys kórsetilmegen bolsa, onda turǵylyqty jeri boıynsha kóshi-qon qyzmetine júginý kerek.

«Jeke tulǵalar» memlekettik derekqoryna qajetti túzetýler engizilgennen keıin balanyń nysanaly talaptary men ınvestısıalyq kirisi ótkizip alǵan kezeńdi eskere otyryp, kelesi jyly tolyq esepteletin bolady.

Tanysymnan balalarǵa aqsha túsip jatyr degendi estidim. Ony qaı jerden kórýge bolady?

Balanyń baǵdarlamaǵa qatysýy týraly jáne eseptelgen nysanaly talaptar týraly aqparatty kámeletke tolmaǵan balanyń ata-anasy (nemese basqa da zańdy ókilderi) arnaıy ashylǵan kids.enpf.kz saıtynda teksere alady. Ol arada birden balanyń JSN-nin terý suralady. Sondaı-aq, bul aradan baǵdarlamanyń sharttarymen, nusqaýlyqpen tanysyp, ózińizdi qyzyqtyrǵan saýaldarǵa jaýap ala alasyz. Ata-analar óz balalary boıynsha eseptelgen qarjy týraly derekterdi egov.kz portalyndaǵy jeke kabınetinde de teksere alady.

Nysanaly jınaqtardy kámeletke tolǵan azamat enpf.kz saıtyndaǵy óziniń jeke kabınetinde, BJZQ-nyń uıaly qosymshasynda nemese egov.kz portalynda óz betinshe teksere alady.

Elimizdiń jasy, jynysy, óńirleri bólinisindegi esepteýler boıynsha statısıkalyq esepter enpf.kz saıtynda turaqty túrde ornalastyrylatyn bolady.

Endi jylda, ıaǵnı balam 18-ge tolǵansha onyń shotyna Ulttyq qordan 100 dollar 52 sent kelip túsip otyrady ma?

Joq. Jylda bala shotyna týra osy soma kelip túsedi deý jańsaqtyq. Baǵdarlama sharttary boıynsha qarajat dollarmen jınaqtalady. Jyl saıynǵy aýdarylymdar somasy turaqty bolmaıdy jáne qordyń ınvestısıalyq tabysyna qaraı ózgerip otyrady. Jyl saıynǵy tólemder týraly naqty derekter ár jyldyń basynda belgili bolady.

Al 100 dollar 52 sent degen qaıdan shyqty degenge keletin bolsaq, máselen Ulttyq qordyń jyldyq ınvestısıalyq tabysynyń 50%-y 18 jasqa tolmaǵan balalar arasynda bólinedi. Dál qazirgi tańda 7 mıllıon shamasynda bala bar delik. Shotqa túsip turatyn soma Qazaqstan azamattary bolyp tabylatyn balalardyń sanyna baılanysty bolady. Aldyn ala esepteýlerdiń qorytyndysy boıynsha, kelesi jyly 18-ge tolatyn balalar shamamen 160-170 dollar alýy múmkin, al 2023 jyly týǵandar kámelettik jasqa tolǵanda 3,5-4 myń dollar alyp qalady.

Meniń balamnyń úıi bar delik, aldyn ala baspanasyn alyp qoıdyq. Ol oqýǵa grantqa tússe, sonda bul aqshany biz paıdalana almaımyz ba? Qalaı bolady?

Baǵdarlamaǵa sáıkes, eger 18 jasqa tolǵan azamat qarajatyn ruqsat berilgen maqsattarǵa qoldanýdy qalamasa, bul aqsha shotynda 10 jyl boıy saqtalady. Osy merzim aıaqtalǵan kezde bul jınaq sol adamnyń zeınetaqy shotyna aýdarylady.
2023 jyldyń sońynda, jeltoqsan aıynda balam 18-ge toldy. JSN boıynsha teksersek, eshqandaı málimet shyqpaıdy? Ulttyq qordyń aqshasynan sonda biz úmitti bola almaımyz ba?

Ókinishke qaraı, solaı. «Ulttyq qor - balalarǵa» baǵdarlamasy 2024 jyldan bastaý alady.

Meniń kámeletke tolmaǵan eki balam bar. Ekeýi úshin aqsha bir shotqa túsedi me?

Joq. Ár balaǵa aqsha jeke-jeke túsedi. «Jeke tulǵa» memlekettik málimetter bazasy derekteri negizinde BJZQ-da jeke shot avtomatty túrde ashylady. Aqsha 18 jasqa tolǵanda paıdalaný úshin qoljetimdi bolady. 18 jyldyq ınvestısıalyq tabystyń 50%-y qatysýshylardyń sanyna - 18 jasqa tolmaǵan balalarǵa bólinedi, osylaısha bir balaǵa bólinetin soma eseptep shyǵarylady. Esepteý ár jyldyń basynda, jyl saıyn júrgiziledi. Bul soma belgili bir kezeńdegi balalardyń sanyna jáne ınvestısıalyq tabysqa baılanysty ózgerýi múmkin. Aqsha maqsatty shottarǵa dollarmen aýdarylyp, sol jerde saqtalady. Balanyń baǵdarlamaǵa qatysýy týraly jáne eseptelgen nysanaly talaptar týraly aqparatty kámeletke tolmaǵan balanyń ata-anasy (nemese basqa da zańdy ókilderi) arnaıy ashylǵan kids.enpf.kz saıtynda teksere alady. Ol arada balanyń JSN-nin terý suralady.

Meniń kámeletke tolmaǵan tórt balam bar. Ulttyq qordan bólinetin aqshany alý úshin qandaı qujattardy qaı jerge ótkizýim kerek?

Eshqandaı qujat ótkizbeısiz. Qazirdiń ózinde balalaryńyzdyń árqaısysyna arnaıy shotqa alǵashqy nysanaly jınaq kelip túsip tur. Ol týraly málimetti ata-ana egov.kz. portalyndaǵy óziniń jeke kabınetinen nemese kids.enpf.kz saıtynda teksere alady. Ol arada ár balanyń JSN-nin terý suralady. Odan keıin bul aqshany ala almaısyz. Joba qatysýshysy 18-ge tolǵanda, aqshany eki maqsatqa aýdarýǵa bolady: oqý aqysyn tóleý nemese turǵyn úı jaǵdaıyn jaqsartýǵa. Bul maqsattarǵa tek BJZQ men «Ulttyq qor - balalarǵa» baǵdarlamasy aıasynda ózara mámilege qol qoıǵan EDB-de (ekinshi deńgeıdegi bankter) shot ashýǵa bolady. Ekinshi deńgeıdegi bankter tizimin BJZQ óziniń korporatıvtik saıtynda jarıalanǵan.