Ulan aýdany – Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy baıyrǵy aýdannyń biri. Aımaq halqynyń 3,4 paıyzy osy aýdanda ornalasqan. Ákimshilik ortalyǵy qazaqtyń dańqty batyry – Qasym Qaısenovtiń esimimen atalady.
Jyl saıyn kórkeıip kele jatqan aý­dan­da búgingi tańda 16 ákimshilik-terrıtorıalyq bir­lik, 16 selolyq jáne poselkelik okrýg, 46 el­di meken bar. 2015 jyldyń 1 tamyzyndaǵy má­limetke sensek, búgingi tańda munda óńir hal­qynyń 7 paıyzy turady, bul shamamen 40 myńnan astam adam. Aımaqtaǵy halyqtyń 70 paıyzy – qazaqtar, 27 paıyzy – orystar, qal­ǵan 3 paıyzy ózge ulttar ekenin aıta ket­ken jón. 
Ulan aýdanynyń ekonomıkasyna nazar aý­da­rar bolsaq, munda aýyl sharýashylyǵy men mal sharýashylyǵy jaqsy damyǵan. Aý­dan kóleminde avtomobıl joly 729 sha­qy­rym­dy quraıdy, onyń ishinde respýblıkalyq mańy­zy bar 168, oblystyq deńgeıdegi jol – 162, aýdandyq mańyzy bar jol 22,9 sha­qy­rym­dy qurap otyr. Eger derekke júginer bol­saq, jergilikti mańyzy bar avtomobıl jol­darynyń 53,0 paıyzy qanaǵattanarlyq, 3,4 paıyzy jaqsy jaǵdaıda. Jalpy, Ulan óńi­ri arqyly respýblıkalyq mańyzy bar Ós­kemen – Almaty jáne Óskemen – Astana tas joly ótetininiń ózi aımaqtyń aıryqsha eke­nin aıqyndaǵandaı. 
Óńirdiń jaǵymdy ári turaqty damý ústin­de ekenin baıqaýǵa bolady. Naqty salalarda ná­tıje joǵary. Energetıka, jeńil jáne ta­maq, hımıa jáne aǵash óńdeý óndirisi men qury­lys matarıaldary salasy jandanyp ke­ledi. Bul óńirge kelýshilerdiń qyzyǵa qa­raıtyn jaǵy da bar. Ulan aýdany týrısik sa­lasymen myqty. 
Aýdan ejelden erekshe jaratylǵan, Al­taı silemderiniń qomaqty da jumbaqty bó­ligi, asty-ústi tunǵan baılyq-qart Qal­ba­taý­dyń qoıyny-qonyshyn mekendep, ǵasyrlar tizbeginde talaı tar jol, taıǵaq keshý kórse de, tabanyn taıdyrmaǵan jaýjúrek erdiń, jo­mart eldiń turaǵy. Bul ólkeni jer be­tin­de­gi barlyq joldardyń túıisetin geog­ra­fıalyq aılaqqa nemese torapty stansaǵa teńeýge bolady. Dál osy Ortalyq Qazaq­stan­nan batys Sibirdiń ıt tumsyǵy ótpes or­manyn, Mońǵolıa men Qytaıdyń qumdy shól dalasyn kezdestirýge bolady. Sondaı-aq osy ólkeni bir kún aralasańyz, kún nuryna malynǵan dala men shyńdaryn, qar men muz basqan taýlardyń bir-birimen ula­syp jatqanyn baıqar edińiz. Ólkeniń taǵy bir ereksheligi mynada: myńdaǵan úlkendi-ki­shili ózender men kólder, sándi aýyldar men kentter, ásem qalalar aınalaǵa kórik be­rip turady.
Óńirde «Ulan pıramıdasy» bar. Ertisti boı­laı dalaly Tavrıaǵa qaraı bet alǵanda egı­pettik «HEOPS» pıramıdasyn eske túsi­re­tin bıiktigi 700 metrge jýyq Dýlyǵaly oq­shaýlana kózge shalynady. Taýdyń ushar ba­sy alystan qaraǵanda batyrdyń dýly­ǵa­syn­daı bolyp kóringendikten de taý Dý­ly­ǵaly dep atalǵan. Taýdyń bas jaǵynda tabı­ǵat­tyń qudiretimen jasalǵan úńgirler bar.Onyń eni bir shaqyrymnan, uzyndyǵy eki sha­qyrymnan asyp jyǵylady. Aq-Baýyr – tas dáýiriniń observatorıasy da kelýshi­ler­di qy­zyqtyrady. Kendi Altaı óńiriniń má­denı es­kertkishteri tas dáýirine jatatyn Aq-Ba­ýyr kesheni bolyp tabylady. Ol týra­ly kóp­tegen derekterdi eskersek, XIX-ǵa­syr­dyń aıaǵy XX-ǵasyrdyń basyna jata­dy. Ótken ǵasyrdyń 80-jyldarynda zertteý júıe­si bastalyp, qyzyqty tas betine órnek­telgen beıneler Aq-baýyr Qalba taýlarynda Saǵyr (Lenınka) aýylynyń shetinde, Óske­men qalasynan 38 shaqyrym qashyqtyqta or­nalasqan. 
Ulan aýdanyndaǵy aýmaǵy atshaptyrym jer­di alyp jatqan «Shybyndy kól» sulý­ly­lyǵymen erekshelenedi. 20 myń gektar aý­m­aǵy bar «Qaıyńdy ormanynan» 200–300 jyl­dyq qaıyńdardy ushyratýǵa bolady. «İnjý-Marjan Sibe kólderi» aımaǵy adam­dar­dy qaraǵaıly ormanymen ǵana emes, jer bederiniń ásemdigimen, taý aýasymen, móldir ózen-bulaqtarymen, aınadaı jarqyraǵan kól­derimen ózine tartyp turady. Qalbanyń gra­­nıtti óńirindegi kólderdiń densaýlyqty jaq­sartýdaǵy mańyzy erekshe. 
Sulýlyǵymen tamsandyrǵan óńirde sha­ǵyn jáne orta bıznes te damyp keledi. 2015 jyldyń 1 qyrkúıegine deıinge málimetke na­zar aýdarar bolsaq, ótken jyldyń osy ke­zeńimen salystyrǵanda, atalǵan sala 31,1 paıyz­ǵa ósken. Qazirgi tańda shaǵyn jáne or­ta bıznespen aınalysatyn 173 kásiporyn bar ekenin aıta ketken jón. Bul salanyń jan­dana túskenin myna bir derekten-aq ań­ǵarýǵa bolady: munyń ishinde belsendi ju­mys istep turǵan kásiporyn 90-nan astam. De­mek, nátıje ótken jylmen salystyrǵanda 18 paıyzǵa artqan. 
Bul shaǵyn kásipkerliktiń jaıy desek, je­tekshi óndiris baǵytynda da kórsetkish jo­ǵary. Ústimizdegi jyldyń 8 aıynda ón­diris oryndary 11110,3 mln teńgeniń ónimin ón­dirdi. Óndiris oryndarynyń basym bó­ligin, atap aıtqanda 90,4 paıyzyn óndeý sala­sy quraıdy. Taý- ken óndirisinde de alǵa jyljý bar. Sondaı-aq aýdanda 23,3 myń ton­na et óndirildi, sút – 39,4 myń tonna, ju­­myrtqa – 14, 9 mln dana óndirildi. İri qara mal da 57, 3 myń basqa jetti, onyń – 21, 6 myńy sıyr, qoı men eshki – 114,6 myń sha­ma­­syn­da. Jylqynyń sany – 22,5 myńnan asty. 
Jalpy aıtar bolsaq, halyqtyń áleý­mettik jaǵdaıy óńirdiń ekonomıkalyq dam­ý­y­na da baılanysty ekeni sózsiz. Bul rette 2015 jyldyń ekinshi toqsanynda halyqtyń ortasha eńbekaqysy 85589 teńgeni qurady. 
Elbasy jyl saıynǵy Joldaýynda aı­maq­taǵy ındýstrıalyq-ınnovasıalyq baǵ­darlamanyń damýyna basty nazar aýdaryp ke­ledi. Investısıa tartyp, jergilikti ha­lyq­ty turaqty jumyspen qamtamasyz etý – úlken sharýa ekeni belgili. Osy oraıda Ulan aýdanynda ındýstrıalyq-ınnovasıa­lyq baǵdarlama negizinde 3 joba júzege asyp jatyr. Jyldyq quny 3351,3 mılıon teńge tu­ratyn «Óskemen qus fabrıkasynda» qus etin 20000 tonnaǵa deıin keńeıtý máselesi tur. Sonymen qatar «Óskemen polıetılen qu­byry zaýyty men et jáne úı qustary qu­rylysy zaýytyn salý da ózekti. 2014 jyly da birqatar jobalar júzege asty. Atap aıtar bolsaq, Saratovka selosynyń mańaıynda ýyldyryq jáne bekire tuqymdas balyqtyń etin óńdeý jobasy bastaldy. Mundaǵy maq­sat – balyq ónimderin Qazaqstanǵa jáne el­den tys jerlerge taratý. Sondaı-aq «Ón­diris 2» baǵdarlamasy boıynsha «Bolashaq» KH joǵary sapaly et ónimderin daıyndaýdy iske asyrmaq. Bul rette óndiriske ınves­tısıalyq salym 3000 mln teńge shamasynda, onyń ishinde 120 mıllıony kásiporynyń ózi­niki bolsa, 180 mln teńge «Sberbank» ar­qyly alynyp otyr. Eger bul joba júzege asa­tyn bolsa, onda kásiporyn jylyna 200 ton­na sıyr eti, 100 tonna jylqy, 400 tonna qoı etin naryqqa shyǵarmaq. Jabdyqtardyń bar­lyǵy da Reseı, Slovakıa jáne óz res­pýb­lıkamyzdan ákelinedi. Jobany júzege asyrý merzimi qyrqúıektiń aıaǵy bolmaq. 
Bul ǵana emes, aýdanda «Altyn asyq, «Qu­lan», «Jol kartasy jumyspen qam­tý – 2020», «Turǵyn úı – 2020», «Jasyl ekono­mı­ka» jáne taǵy da basqa memlekettik jáne aı­maqtyq baǵdarlamalar oryndalyp jatyr. 
Árıne, atalǵan aýdan ekonomıkasynyń ósýi men halyqtyń jumyspen turaqty qam­ta­masyz etilýi, eń aldymen, basshyǵa qatys­ty eke­ni sózsiz. Bul oraıda jas ta bolsa, is­ker­­­li­gimen tanylyp júrgen Ulan aýdany áki­­mi­­niń mindetin atqarýshy Dýlat Qa­ja­nov­tyń eń­begi qajyrly dep aıtýǵa bolady. Myq­ty me­nedjer retinde uıymdastyrý ju­­mys­tary­men kózge túsip, eńbeginiń ná­tı­jesi kórine bas­taǵan Dýlat Zaısanbekulynyń maq­saty aı­qyn. Aımaq basshysy Danıal Ahme­tovtyń tap­syrmalaryn ýaqytyly oryn­daý. So­nymen qatar el búdjetin ysy­rap etpeı, qar­jynyń der kezinde jumsalyp, tıis­ti ny­sandardyń óz shaǵynda aıaqtalýy. 
– Elbasynyń «Nurly jol – bolashaqqa bas­tar jol» atty Joldaýy halyqqa zor se­r­pin berdi. Biz halyqtyń ortasynda otyr­ǵan­dyqtan kópshiliktiń tilegin barynsha qa­na­ǵattandyrýǵa tyrysamyz. Prezıdenttiń «100 naqty qadam» halyqtyń reformasyn júzege asyrý – basty mindetimiz. Sondyqtan eldik múd­deni kózdeıtin bul tarıhı qujat bári­miz­diń basty tuǵyrnamamyzǵa aınalýy kerek, – deıdi Ulan aýdany ákiminiń mindetin at­qarý­shy Dýlat Qajanov.

"Qamshy"silteıdi

Derekkóz: Aıqyn-aqparat