Qoǵamdyq birlestikter jáne sala kóshbasshylary

/uploads/thumbnail/20170708201218741_small.jpg

Qoǵamdyq birlestik jáne olardyń kóshbasshylary degende ádette birden oıǵa oralatyny ortaq maqsattyń bolýy nemese bir kózqarasty jan­dardyń birigýi degen uǵymnyń aıasynda shektelip jatamyz.
Degen­men, atal­ǵan sala kóptegen damyǵan memleketterdiń gúldenýine jáne olardyń ármen qaraı turaqty damýyna kepil bolyp otyrǵanyn nazarda ustaýymyz tıis. Bul jóninde Fransıa saıası qaıratkeri, Aleksıs de Tokvıl óziniń 1835-1840 jyldar aralyǵynda jaryq kórgen, «Amerı­kadaǵy demokratıa» atty eki tomdyq kitabynda, «Óziniń elge paıdasy mol is-áreket aıasynda ıdeıasy bar birneshe adam AQSH-qa keletin bolsa, bılik sol sátten bastap osy sala­ǵa um­tylysy bar jandardy sol adam­men ortaqtastyrady. Nátıjesinde, mun­daı birigýler eldegi áleý­mettik má­se­lelerdiń sheshimine sebepker bola otyryp, ármen qaraı ol ekonomı­kalyq jáne ózge de sala damýyna serpin beredi» degen bola­tyn. Búginde AQSH-ta mundaı birlestikterdiń sany 1,5 mln qurap otyr jáne olardyń halyqqa kórsetetin qyzmetteri tańǵalarlyq, sebebi, olar halyqtyń áleýmettik máselelerin sheship qana qoımaı olarǵa gýma­nı­tarlyq kómekter kórsetip otyrady. Degenmen, mundaı birlestikter qansha ortaq maqsatqa jumyldyrylǵanymen olardyń baǵyttaryn rettep oty­ratyn árbir uıymnyń óz kóshbasshysy bolary anyq jáne ol ózgelerge úlgi bola alatyndaı, taktıkalyq sheshim shyǵarýǵa qabi­let­ti jan bolýy tıis. Sebebi, mundaı uıymdar ózgelerdiń sanasyna bir­den-bir áser etýshi kúsh. Máselen, XIX ǵasyrda Endrú Karnegı Ame­rıka qoǵamyna arnalǵan, el terıtorıasynyń barlyq aýmaǵynda ashyq kitaphanalar salý jolynda qor qurdy jáne júz jyldan keıin bul bastamany Bıl Geıts jalǵastyrdy. Ol elde kompútermen jab­dyqtalǵan ınternet qoljetimdiligi bar 1000 ashyq kitaphanany ashýǵa qol jetkizdi. Nátıjesinde, mıllıondaǵan Amerıkalyq azamattardyń jańa múmkindiktermen aqparattanýyna sebepker boldy. Son­daı-aq Karnegı qorymen qatar ashylǵan, Brýkıng ınstıtýty elde 
100 jyldan beri azamattardyń bastamalaryn júzege asyrý barysyndaǵy erkindigi aıasynda qyzmet atqaryp keledi. Sonymen qatar eldegi qoǵamdyq birlestikter Ulttyq sot isin qadaǵalaý, saıası taldaý, ekonomıkalyq má­se­leler syndy saıası máselelermen aınalysyp, memlekettik organ­dardyń kóptegen fýnksıalaryna ıe jáne olar tikeleı azamattardyń sanasyna áser ete otyryp, turǵyndardyń azamattyq jaýapkershiligin arttyrady. Sol sebepten bolar, qazirgi ýaqytta mundaı uıymdardyń qarjylandyrylýy 52 % jeke azamattardyń qoldaýymen júzege asy­rylady. Demek, kóp jaǵ­daıda el ishindegi bastamalar joǵarydan tómenge emes, tómennen joǵaryǵa júrip otyrady. Nátıjesinde, mundaı qoǵam­dyq is-áreketpen aınalysý Ame­rıka qoǵamynda turaqty tendensıaǵa aınalǵan, meıli ol kommer­sıa­lyq baǵyttyń múshesi bolsyn, meıli ol memlekettik qyzmetker bolsyn, eń bastysy, bir qaýymdastyqtyń jana­shyry qoldaýshysy, demeýshisi. 
Búginde bizdiń elde de Úkimettik emes sektorda negizgi basymdyqty qu­raıtyn uıymdar – qoǵamdyq birlestikter. Olar tirkelgen barlyq uıym­dardyń 60 % ıe bolyp otyr. Degenmen, el ishinde, áli de jumys ja­saý jú­ıe­si ornyqpaǵan, qaǵaz júzinde bolǵanmen, is-júzinde artta qa­lyp jatqan uıym­dar basym. Sol sebepti de, mundaı uıymdar quzy­ryna áli de bolsa memlekettik organdardyń keıbir fýnksıalaryn tap­syrý qıyndyqtar týdyryp otyr, osyǵan oraı Mádenıet jáne sport mınıstrligi tapsyry­symen úshinshi sektor qyzmetin monıto­rıngileý isine baılanysty, mem­le­kettik áleýmettik tapsyrys júrgizilý ústinde. Bul aldaǵy ýaqytta uıymdar qyzmetin jiti baqylaý men olardyń ary qaraı jumysyn júıelendirýge serpin beretin bolady. Alaıda búgingi kúnge deıin elimizde belsendi uıym­dar men kóshbasshylar joq deýge kelmeıdi, máselen, eldegi saıası másele­ler­diń sheshimine óz úlesin qosyp júrgen qoǵam qaıratkeri, «Serpin» áleý­mettik damý qory jetekshisi – Murat Ábenuly, Taiburyl aı saıynǵy shá­­kirtaqyny uıymdastyrýshy qoǵamdyq birlestigi jáne jastarǵa úlgi bolarlyq osy saladaǵy azamat Oljas Qudaıbergenov, sondaı-aq eldegi úshinshi sektor qyzmetiniń jandanýy úshin qyzmet atqaryp júrgen «Qa­zaqstan Azamattyq Alánsy» basshysy, Nurlan Erimbetov, tulǵalar atap aıtar bolsaq birshama. Degenmen, qoǵamdyq istermen aınalysýdy ár­bi­ri­mizdiń negizgi qyzmetimiz dep qarar bolsaq, elimizdegi azamattyq jaýap­kershilik artary sózsiz. 

Derekkóz: Aıqyn-aqparat

 

Qatysty Maqalalar