Sheshendigi men kósemdigi daýgershilikte, batyrlyǵy men aqyldylyǵy jaýgershilikte synalǵan Elimiz búgin de asqaq rýhpen alǵa qaraı nyq qadam basyp kele jatyr. Uly dalamyzda erkindik áýeni sharyqtaǵan ýaqyttan bastap Elimiz kún sanap qaryshtap damý ústinde. Biz úshin Jahandanýdyń jańa joly, Álemdik arenada abyroımyzdy asqaqtatatyn taǵy bir shara - EKSPO bolary sózsiz. Eń áýeli EKSPO-ǵa qysqasha toqtalyp ótsek. Bul – búkilálemdik bir jarym ǵasyrlyq tarıhy bar kórme. Ǵylym tilimen aıtatyn bolsaq «ındýstrıalandyrýdyń belgisi jáne tehnıkalyq hám tehnologıalyq jetistikterdi kórsetetin múmkindik». Eń alǵash 1851 jyly Ulybrıtanıada bastaý alǵan. Sodan beri qaraı bul kórme alpys bes ret ótken. Bul álemdik sharanyń qazaq eli úshin mańyzy qandaı bolmaq? Bulaı sabaqtaı bersek sanamyzǵa eń áýeli Ámire Qashaýbaevtyń esimi keleri sózsiz. Nege deısiz be? 1925 jyl- Parıjde Ámire áni asqaqtaǵan, ultymyzdyń únjarıasy álemge pash etilgen baqytty sáti edi... Bul- sol zamannyń ózinde-aq kúlli álemdi tańqaldyrǵan Qazaq eliniń mádenıeti, ádebıeti, mýzyka óneri talanttarǵa qashan da kende emes ekeniniń bir aıǵaǵy. Ámireniń ónerine tánti bolǵan áıgili fransýz jazýshysy Romen Rollan: «Men Shyǵysta ánshini nege bulbulǵa teńegenin endi túsingendeımin»,- dep baǵa bergen eken. Sodan bergi ýaqytta jáne Táýelsizdikke qol jetkizgen az ǵana ýaqyt ishinde Qazaq deıtin bolmysy bólek, tekti halyqtyń bar ekeni, rýhynyń asqaq ekenin kórshiles elder moıyndap keledi. Qazaqstanymyzda ótetin EKSPO osy zamannyń sal –serilerine, óner adamdaryna bizdiń halyqtyń injý-marjan jaýharlaryn álem aldynda jarq etkizetin taǵy bir múmkindik berip otyr. Aty ańyzǵa aınalǵan «Balqadısha» áni Fransıa elinde dúıim jurttyń nazaryn aýdartyp áýelense, 2017- jylǵy EKSPO-da dál osyndaı ómirsheń, taǵylymy bıik týyndylar dúnıege keleri sózsiz. Osy oraıda Elbasynyń aıtqan sózi eske túsedi: «Otandyq mádenıet qaıratkerleriniń óner kórsetýine basymdyq berý kerek. Mádenı-dýmandy sharalar kórme aýmaǵynda ǵana emes, búkil qalada ótýi qajet. Mýzeıler, kórmeler men teatrlar qonaqtardy eń joǵary deńgeıde qarsy alýǵa daıyn bolýy tıis». Demek, EKSPO-da elimizdiń tehnıkalyq múmkindikteri ǵana emes, ulttyq mádenıetimizdiń, tarıhymyzdyń, ónerimizdiń de qanshama el aldynda sharyqtaıtyn sáti. Osyndaı kezeńde, Alash eliniń dástúrin, qazynasy men qundylyqtaryn kelgen sheteldik qonaqtarǵa qýana tanystyrýdyń ózi úlken maqtanysh emes pe? Kórme kezinde Otanymyzda bir kúnde úsh júzge jýyq shara bolady dep kútilýde. Shetelderden óner juldyzdaryn shaqyrmaı, otandyq juldyzdardyń óneri joǵary baǵalanyp, nasıhattalsa bul bizdiń elimizde ótetin EKSPO-nyń utymdy tustarynyń biri bolmaq.
Halyqaralyq kórmeni bizdiń elde ótkizý- Elbasymyzdyń álem elderi aldynda tulǵalyq tanymdylyǵynyń arqasy ekenine eshkimniń daýy joq... EKSPO-da alynǵan «Bolashaqtyń energıasy» taqyryby arqyly biz kóp nárseni utarymyz anyq. Ekinshi jaǵynan, bul taqyryp bizge jat emes. Sebebi, kóshpeli zaman kezi jáne kıiz úılerdiń tabıǵat yńǵaıyna saı bolýy, qazaq halqynyń árbir turmys-tirshiligi, ómir súrý qaǵıdasy tabıǵatpen árqashan úılesimde bolǵan. Bul- halyqaralyq dárejede ótetin kórme. Munda álem elderi ózderiniń úlgilerin ákeletin bolady. Biz jasyl energetıka «haby» atana alamyz. Sondyqtan, bul taqyryp shyn mánisinde biz úshin sáttilikter alyp kelerine senimim mol!
Qazaqstandyq ónertapqyshtardyń basyn biriktirip, eń utymdy jobalardy suryptaý, ekonomıka jaǵynan da, energetıka jaǵynan da tıimdisin tańdap, álemge tyń ıdeıa aıtý- Qazaq halqynyń úlken jetistikteriniń biri bolmaq. Tabıǵatty lastamaı, tabıǵı joldar arqyly energıa kózin (jel, ǵarysh, kún, sý) alý álem elderi úshin de, biz úshin de oń áserin beredi. Sáıkesinshe, elimizdiń tabıǵaty energıa kózin alýǵa óte qolaıly. Qolaıly tabıǵat bar kezde, nege álemdik damýdyń jańa úderisin qolǵa almasqa?
2017-jylǵy kórmege 2 mıllıon týrıs keledi dep josparlanyp otyr. Demek, EKSPO-ǵa múshe 100-ge jýyq memleketten keletin konaqtar óz jobalary men ónimderin bizge usynady. Elimizdegi sáýlet óneriniń damýy, ishki týrızmniń órkendeýi, jeke uıymdar men shaǵyn bıznesterdiń paıda tabýy aıtpasa da túsinikti.
Aǵylshyn tilin jetik meńgergen jastarǵa da EKSPO-da paıda mol bolmaq. Osynyń nátıjesinde, men 2017-jylǵa deıin aǵylshyn tilin erkin meńgeremin dep aldyma jospar qoıdym. Bul kórme men sıaqty jastarǵa úlken stımýl!
Iá... Kez-kelgen nársede birjaqty uǵymnyń bolýy múmkin emes . EKSPO-da dál solaı. Birimiz qýana óz úlesimizdi qosyp jatsaq, endi birimiz baıybyna barmaı «paıdasynan-shyǵyny» dep jatyrmyz... Alaıda, bir kezderi Fransıa memleketinde de Eıfel munarasyn salýǵa kópshilik halyq qarsy bolǵan desedi. Tipti, salynyp bolǵan soń da, syn aıtýshylar qatary azaımaǵan. Sol kezdegi Parıj sekildi, Astanamyz álemge tanylyp, EKSPO Qazaqstanymyzǵa oń nátıjesin berýin shyn júregimmen tileımin jáne atsalysamyn. Sebebi, men - jas urpaq retinde elimizde ótetin osyndaı mańyzdy sharanyń salmaqtylyǵy men jaýapkershiligin jaqsy sezemin.
Halqymyz qandaı zulmatty zamandy bastan keshirse de, aýyzbirshiligin, bolashaqqa degen senimin joǵaltpaǵan. Biz, osynymyzben dara halyqpyz! EKSPO- kórmesinde teris pikirler jaýdyrtqansha, ata-baba dástúrimen jaqsyǵa nıet eteıik! «Bir jaǵadan bas, bir jaǵadan qol shyǵaryp» tatýlyǵymyzdyń arqasynda bul mańyzdy sharany da el bolyp óz deńgeıinde atqaramyz. Biz birge bolsaq, alynbaıtyn qamal joq!
Nazerke Órqara
