ا. سارسەنبايەۆ. مارات ءتاجيننىڭ ساياسي فيلوسوفياسى

/uploads/thumbnail/20170907190325212_small.jpg

وسىدان جىل بۇرىن مەملەكەتىمىزدىڭ يدەولوگيالىق ساياساتىنا جاۋاپتى سالادا كادرلىق وزگەرىستەر بولىپ، ىشكى ساياساتقا جاۋاپتى باعلان مايلىبايەۆ قىزمەتتەن الاستاتىلىپ، كەيىننەن مەملەكەتكە وپاسىزدىق جاسادى دەگەن ايىپپەن جىلعا سوتتالدى. ال ونىڭ ورنىنا، سوڭعى 3 جىل رەسەيدە ەلشى بولعان، تاجىريبەلى، كاسىبي الەۋمەتتانۋشى مارات ءتاجين تاعايىندالدى.

باعالان مايلىبايەۆ پرەزيدەنت اكىمشلىگى باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى قىزمەتىن جىل اتقاردى. وسى ۋاقىت ىشىندە اقپاراتتىق يدەولوگيالىق كەڭىستىك دەسترۋكتيۆتى كۇشتەردىڭ قولىنا ءوتىپ، ساياسي رەتتەۋ تەتىكتەرى ىستەن شىعىپ، قازاقستاننىڭ ىشكى ساياسي پروسەسسى بۇلىككە بۇلىنە جازدادى. ازاماتتىق قوعام مەن وپپوزيسيالىق كۇشتەردىن اراسى اجىراتىلماي، بيلىك پەن قازاق قوعامى اراسىندا انتاگونيزم ورىن الدى. يدەولوگياعا فۋندامەنتاليست راديكالدار ارالاستى. سونىڭ سالدارىنان پرەزيدەنت نازاربايەۆتىڭ باستى جەتىستىكتەرىنىڭ ءبىرى — قوعامدىق تۇراقتىلىققا ءقاۋىپ ءتوندى. بەينەلەپ ايتساق «ماڭگىلىك ەلدە» يدەولوگيالىق داعدارىس باستالدى.

ءتاجين ءبىر جىل ىشىندە مايلىبايەۆتاردىڭ بىلىعىنان قۇتىلۋمەن قاتار يدەولوگيالىق جۇيە قۇرۋمەن اينالىستى. اقپاراتتىق كەڭىستىك جات يدەولوگيالىق ناسيحاتتان ازات ەتىلىپ، ريتوريكا وزگەردى. اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىككە نەگىز پايدا بولدى. اقپاراتتىق كەڭىستىك جاڭا ساتىعا شىعىپ، تۇراقتىلىقتىڭ نەگىزى بولىپ سانالاتىن بيلىك پەن قوعام اراسىنداعى ديالوگ باستالدى، ونىڭ ايقىن كورسەتكىشى ۇلتتىق ارنا — ''Qazaqstan''-دا تىكەلەي ەفيردە ساياسي توك-شوۋ ءجۇرىپ، ساياسي وپپوزيسيانىڭ رەپرەزەنتاتيۆتى وكىلدەرىنىڭ ءتۇرلى تاقىرىپتارعا بايلانىستى پىكىرلەرىن بىلدىرەتىن بولدى. وپپوزيسيانىڭ بەدەلدى دە ءپرنيسيپشىل وكىلدەرى پرەزيدەنت نازاربايەۆ كورسەتكەن مەملەكەتتى دامىتۋ ۆەكتورىنىڭ يدەولوگيالىق رەفورماسىن اشىق قولدادى. راديكالدارمەن راديكالدى جۇمىس جۇرە باستادى، دەسترۋكتيۆتى كۇشتەردىن ىقپال ەتۋ كەڭىستىگىنە جول جابىلدى.

مارات ءتاجيننىڭ ورالۋىمەن مەملەكەتتىڭ باستى يدەولوگيالىق شتابى پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنەن باستاپ جەرگىلىكتى اكىمدىكتەرگە دەيىنگى مەملەكەتتىڭ بۇكىل يدەولوگيالىق اكتيۆى ساپاسى جاڭا دەنگەيگە شىقتى. پرەزيدەنت اكىمشىلىگى مەملەكەتتىك ساياسي شەشىم قابىلداۋ ورتالىعىنا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار، جاڭا كۇن ءتارتىبىن انىقتاپ، ىسكە اسىرۋىن قاداعالاۋشى، ۇيلەستىرۋشى ورتالىققا اينالدى. مارات ءتاجين پرەزيدەنت نازاربايەۆ قۇرعان مەملەكەتتىك ساياسي جۇيەنىڭ جاڭا جاعدايداعى يدەولوگياسىن قۇردى.

ءتاجيننىڭ ساياسي فيلوسوفياسىنىڭ كونسەپسياسى ناتيجەلى ەكەنىن ساراپشىلار مويىندادى. ناعىز ناتيجەلى يدەولوگيانىڭ ماقساتى - ۇلتتى جۇمىلدىرىپ وعان باعىت كورسەتۋ بولىپ تابىلادى. وسى تۇرعىدان، ءتاجيننىڭ يدەولوگياسى تەك مەملەكەتتىك ينستيتۋتتاردى كۇشەيتىپ قويعان جوق، ول مەملەكەتتىلىكتى كۇشەيتە الدى. بۇل ءتاجيننىڭ عانا جىل ىشىندە جاساعان ەڭبەگى.

 

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار