كەيبىر اتاقتى ادامدار بولادى، ءبىر مەزەتتە جامان اتتى بولاتىن، كەيبىر قاراپايىم ادامدار بولادى، ءبىر مەزەتتە تانىمال بولاتىن. قازاقتىڭ اقىنى دا، جازۋشىسى دا، باتىرى دا اباقتىعا جابىلعانى تاريحتان بەلگىلى. ونىڭ سەبەبى دە بەلگىلى. ءبىز ورىستارعا تاۋەلدى ەدىك. ال قازىرگى تاۋەلسىز ەلدىڭ تۇرمەلەرىندە كىمدەر وتىر؟ Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى باس بوستاندىعىنان ايىرىلعان تانىمال تۇلعالاردىڭ ءتىزىمىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنادى.

 ءبىزدىڭ زاڭ سونداي قاتال...

ماكس بوقايەۆ پەن تالعات ايان. جەرىم دەپ ءجۇرىپ قارا قاپاستان ءبىراق شىققان ازاماتتار تۋرالى جازىلىپ تا، ايتىلىپ تا كەلەدى. الايدا بيلىك رايىنان قايتقان جوق. ولاردىڭ ادالدىعىنا سەنگەندەر ەڭ بولماسا بيىل راقىمشىلىقپەن تۇرمەدەن بوساپ شىعا ما دەپ ۇمىتتەنگەن ەدى. الايدا ءۇمىت اقتالمادى.

ەسكە سالا كەتسەك، 2016 جىلى 28 قاراشادا اتىراۋ سوتى ازاماتتىق بەلسەندى ماكس بوقايەۆ پەن تالعات ايانعا ۇكىم شىعارىپ، 5 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرعان ەدى. ولار 2016 جىلى 28 ساۋىردە قازاقستاننىڭ جەر كودەكسىندەگى وزگەرتۋلەرگە بايلانىستى قارسىلىق ميتينگىسىنە شىققان. نەگىزىنەن نارازىلىق اكسياسى زاڭدى بولعان ءارى سول شەرۋ كەزىندە اتىراۋ وبلىسىنىڭ اكىمى ەشكىمدى تۇتقىندامايمىز دەپ ۋادە بەرگەن. ايتسە دە «زاڭسىز ميتينگى ۇيىمداستىردى»، «ارازدىق قوزدىردى» جانە «جالعان اقپارات تاراتتى» دەگەن ايىپپەن ماكس بوقايەۆ پەن تالعات ايان تۇتقىندالدى. ولار تاعىلعان ايىپتى مويىندامادى.  وسى شەرۋدەن كەيىن ەلباسى جەر كودەكسىنە ەنگىزىلگەن وزگەرىستەرگە موراتوريي جاريالادى. بۇل ازاماتتاردىڭ اقتالىپ نەمەسە راقىمشىلىق ارقىلى بوساپ شىعاتىنىنان حالىق ءالى دە ۇمىتتەنەدى.

باقىتبەك ەسەنتايەۆ. 2016 جىلدىڭ 3 قاراشادا باقىتبەك ەسەنتايەۆ 9 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى. وعان «ادام ولتىرۋگە وقتالدى»، «سەكسۋالدىق سيپاتتا زورلىق-زومبىلىق كورسەتتى» دەگەن ايىپتار تاعىلعان.

ەلدى دۇرلىكتىرگەن وقيعا 2016 جىلى 10 شىلدەدە بولدى. شوۋ-بيزنەس جۇلدىزى بايان ماقساتقىزىن كۇيەۋى بىرنەشە جەرىنەن پىشاقتاپ، ءولىمشى ەتىپ ساباعان. تانىمال پروديۋسەر تالعار اۋداندىق اۋرۋحاناسىنا شۇعىل جەتكىزىلدى. كەيىن بايان ماقسات قىزى كۇيەۋىنىڭ كوزىنە ءشوپ سالعانىن مويىندادى. ءبىراز ۋاقىتتان سوڭ ول كۇيەۋىن كەشىرگەنىن كەشىرگەنىن، ونىڭ قامقور اكە، ادال جار بولعاندىعىن ايتىپ، ارىزىن قايتارىپ الدى. الايدا باقىتبەك ەسەنتايەۆقا شىعارىلعان سوت ۇكىمى سول كۇيى وزگەرمەدى.

اقجارقىن تۇرلىباي. 2014 جىلى ناۋرىز ايىندا اقجارقىن قىتايدىڭ مالايزيامەن شەكاراسىندا 4،5 كەلى ەسىرتكىمەن ۇستالعان. ول ءوزىنىڭ جۇك سومكەسىنەن تابىلعان ەسىرتكى تۋرالى ەشتەڭە بىلمەيتىنىن مالىمدەدى. وعان جۇك سومكەسىن بەلگىسىز بىرەۋلەر بەرىپ جىبەرگەن. جۇڭگو ەلى اقجارقىن تۇرلىبايدى ءومىر بويى باس بوستاندىعىنان ايىرعان ەدى. الايدا ەسىرتكى، پسيحوتروپتى زاتتاردىڭ زاڭسىز اينالىمىمەن كۇرەس ورتالىق ازيالىق ايماقتىق ورتالىعى اقجارقىننىڭ نيگەريالىق ەسىرتكى مافياسىنىڭ قۇربانى بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتقان. 2016 جىلدىڭ 7 ساۋىرىندە اپەللياسيالىق سوت ساتىسى اقجارقىن تۇرلىبايدى ءومىر بويىنا باس بوستاندىعىنان ايىرعان سوت ۇكىمىنىڭ زاڭدى كۇشىن توقتاتىپ، العاشقى سوت ساتىسىنا ءىستى قايتا قاراۋتۋرالى قاۋلى شىعاردى.

ارون اتابەك. 1986 جىلى جەلتوقسان كوتەرىلىسىنەن كەيىن ەكى جىلىن قۋعىندا وتكىزگەن اقىن 2006 جىلى شىلدە ايىندا «شاڭىراقتا» بولعان جاپپاي تارتىپسىزدىكتى ۇيىمداستىردى دەگەن ايىپپەن 18 جىلعا اباقتىعا جابىلدى.

ارون اتابەك بيلىكتىڭ «شاڭىراقتاعى» زاڭسىز سالىندى دەگەن ۇيلەردى بۇزۋ كەزىندە تارتىپسىزدىكتى ۇيىمداستىرىپ، پوليسيا قىزمەتكەرىن ءولتىردى دەگەن ايىپ تاعىلدى. ونىڭ جازا مەرزىمى 2024 جىلى شىلدە ايىندا اياقتالادى.

مۇحتار جاكىشيەۆ. 1998-2009 جىلدار ارالىعىندا «قازاتومپروم» ۇلتتىق كومپانياسىن باسقارعان مۇحتار جاكىشيەۆ 2009 جىلى قاماۋعا الىنادى. 2010 جىلى 12 ناۋرىزدا مۇحتار جاكىشيەۆتى استاناداعى اۋداندىق سوت 14 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرادى. وعان ۆەنادا «قازاتومپروم» كومپانياسىنىڭ زاڭسىز وكىلدىگىن پايدالانىپ قوسىمشا پايدا تاپتى، استىرتىن كاسسا ۇستادى دەگەن ايىپ تاعىلدى.

مۇحتار جاكىشيەۆ قامالعانعا دەيىن ءوزىنىڭ اتتاسى مۇحتار ءابليازوۆتى تۇرمەدەن بوساتۋدى سۇراپ، كەپىل بولىپ جۇرگەن.

ءبىزدىڭ زاڭ سونداي قايىرىمدى...

ال اتىشۋلى ماقسات ۇسەنوۆ قانشاما زاڭسىزدىق جاساسا دا، «تۇرمەگە تۇسە الماي ءجۇر». سوتتىڭ وعان ءادىل جازا تاعايىنداۋعا شاماسى كەلمەي مە، ول جاعى بىزگە بەيمالىم. ماقسات ۇسەنوۆتىڭ بۇگىنگە دەيىنگى زاڭسىزدىقتارىن ەسكە سالا كەتەيىك.

• 2013 جىلى ماس كۇيىندە كولىك ايداپ، 6 ادامدى قاعىپ كەتكەن. جول اپاتىنىڭ سالدارىنان ءبىر جىگىت قازا تاپتى. كەيىن ول جۇرگىزۋشى كۋالىگىنەن ايىرىلىپ، 45 كۇنگە قاماۋعا الىندى.
• ماقسات ۇسەنوۆ اراعا بىرنەشە ايلار سالىپ كولىك جۇرگىزۋ كۋالىگى بولماسا دا، جول ەرەجەسىن بۇزعاندىقتان 18 مىڭ تەڭگە ايىپپۇل تولەگەن.
• 2014 جىلى 15 قاراشادا «وتقا سالسا جانبايتىن، سۋعا سالسا باتپايتىن» زاڭبۇزار ۇسەنوۆ قارسى باعىتتاعى جولعا شىعىپ، 38 جاستاعى ايەل تىزگىندەگەن Tayota كولىگىنە سوعىلعان. جول اپاتىنان ەشكىم زارداپ شەكپەگەندىكتەن، 60 مىڭ تەڭگەدەن استام ايىپپۇل تولەپ قانا قۇتىلعان.
• جەر بەتىندەگى زاڭسىزدىق بىلاي تۇرسىن، ماقسات ۇسەنوۆ اسپاندا دا ويىنا كەلگەنىن ىستەگەن. الماتى – بانگكوك باعىتىنداعى ۇشاقتا بورت سەرىكتەرىنىڭ مازاسىن العان. ۇشاقتاعى جولاۋشىنىڭ ايتۋىنشا، ماقسات ۇسەنوۆ تەمەكى شەگىپ، جولاۋشىلاردى مازاق قىلعان. كەيىن ونى تايلاند استاناسىنداعى پوليسيا قىزمەتكەرلەرى تۇتقىنداعان. سۋجۇقپاس ۇسەنوۆ ول كەزدە دە جازادان سىتىلىپ شىعىپتى.
• اراعا ءبىراز ۋاقىت سالىپ ماقسات ۇسەنوۆ تاعى دا زاڭ بۇزدى. بۇل جولى ەشقانداي جول اپاتىنا تۇسپەگەن، كىسى ولتىرمەگەن، «جاي عانا» ماريحۋانامەن ۇستالعان. 29 تامىزدا كەشكى 19.00-دە الماتىداعى «QWERTY» كلۋبىندا ۇسەنوۆتەن وزىندىك ءيىسى بار، كوك ءتۇستى وسىمدىك زاتىمەن تولتىرىلعان سىرىڭكە قورابى تابىلدى. بۇل جولى ۇسەنوۆ وزىنە تاعىلعان ايىپتى تولىق مويىنداپ، ءوز ىسىنە وكىنەتىندىگىن ايتقان. سوت ۇكىمىمەن ۇسەنوۆ كىنالى دەپ تانىلىپ، وعان 453 800 تەڭگە، ياعني 200 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندە ايىپپۇل سالىندى.

ءبىزدىڭ زاڭ كەيدە سونداي قاتال – ەلىم دەپ ەڭىرەگەن ەرلەردى جازادان بوساتا المايسىڭ. ءبىزدىڭ زاڭ سونداي قايىرىمدى – ماقسات ۇسەنوۆ سەكىلدى قالتالىلاردى تەمىر تورعا قاماپ، ادىلدىك ورناتا المايسىڭ...