Covid-19 كوروناۆيرۋسىنىڭ ورشۋىنە بايلانىستى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى پاندەميا جاريالاعان سوڭ قازاقستاندا مەكتەپ وقۋشىلارىن دەمالىسقا ەرتە شىعارۋ، ناۋرىز مەرەكەسىنە ارنالعان ءىس-شارالارعا تىيىم سالۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. كينوتەاترلار جۇمىسى توقتاتىلىپ، سپورتتىق شارالار كورەرمەنسىز وتەتىن بولدى. ستۋدەنتتەرگە ساباق قاشىقتان جۇرگىزىلمەك. قامشى تىلشىسىنە پىكىر بىلدىرگەن ق ر ميكروبيولوگيا جانە ۆيرۋسولوگيا ينستيتۋتى ۆيرۋستار ەكولوگياسى زەرتحاناسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ايدىن قىدىرمانوۆ  "بۇل – سانيتارلىق شارالاردى كۇشەيتۋ ماقساتىنداعى شارالار" ەكەنىن ايتىپ، ماسەلەنىڭ عىلىمي تۇرعىدا شەشىلۋ جولدارىنا نازار اۋداردى.

«عىلىمدا كوروناۆيرۋس سوڭعى 50 جىلدان بەرى بەلگىلى»

ايدىن قىدىرمانوۆتىڭ ايتۋىنشا، عىلىمدا كوروناۆيرۋس سوڭعى 50 جىلدان بەرى بەلگىلى. ول – قۇستاردىڭ، جانۋارلاردىڭ ورتاسىندا اۋرۋ تۋعىزاتىن ماۋسىمدىق تۇماۋعا ۇقساس ۆيرۋستىق ينفەكسيا. تابيعاتتا كوروناۆيرۋس كوپتەپ كەزدەسەدى. بۇگىندە ءورشىپ تۇرعان Covid-19 – كوروناۆيرۋستىڭ جاڭا ءتۇرى. قولدا بار دەرەككە ساي ۆيرۋس قىتايداعى جابايى جانۋارلار ونىمدەرىن ساتاتىن بازاردان شاققان. گەنەتيكالىق تالداۋ ونىڭ جارعاناتتان بولىنگەن ۆيرۋستارعا ۇقساستىعىن انىقتاعان. ۆيرۋستان كەلەتىن ءولىم دەڭگەيى 3،4 پايىز. ياعني ۆيرۋسقا شالدىققان 100 ادامنىڭ 3-4ء-ى قايتىس بولىپ وتىر.

Covid-19-عا ۆاكسينا نەگە دايىن ەمەس؟

ۆيرۋسولوگ ۆاكسينا جاساۋ ءىسى كۇردەلى ءارى ۇلكەن قارجى مەن ۋاقىتتى قاجەت ەتەتىنىن اتاپ ءوتتى.

– اۋەلى Covid-19 ۆيرۋسىنىڭ شتاممىن انىقتاپ الۋ قاجەت. سودان كەيىن بارىپ دارىلىك پرەپاراتتار، ۆاكسينا جاسالادى. ۆاكسينا جاساۋ ۇلكەن قاراجات پەن ۋاقىتتى قاجەت ەتەدى. كلينيكاعا دەيىنگى، كلينيكالىق تەكسەرۋ تۇرلەرى بار. ونىڭ تەحنولوگياسىن جاساعاننان كەيىن جاڭارتىپ تۇرۋ كەرەك. ويتكەنى ۆيرۋس مۋتاسياعا ۇشارايتىندىقتان، قازىرگى جاساعىنىڭ 2-3 جىلدان كەيىن جاراماي قالۋى مۇمكىن. ولاردى جاڭارتۋ ءۇشىن شتاممدارىن ءبولىپ الۋ قاجەت. حالىق اراسىنا نە تاراپ جاتقانىن ءبىلۋ ءۇشىن وعان بولەك مونيتورينگتىك جۇمىستار جاسالادى. وسىنىڭ بارلىعى جينالىپ كەلگەندە بىرنەشە جىل ءوتىپ كەتەدى. كەيدە تەزىرەك بولادى، كەيدە سوزىلىپ كەتەدى، – دەيدى مامان.

ميكروبيولوگيا جانە ۆيرۋسولوگيا ينستيتۋتى بازاسىندا كوروناۆيرۋسقا قارسى، يممۋنيتەتتى كوتەرەتىن پرەپاراتتار جاساۋعا مۇمكىنشىلىك بار

زەرتحانا مەڭگەرۋشىسىنىڭ سوزىنشە، ميكروبيولوگيا جانە ۆيرۋسولوگيا ينستيتۋتى بازاسىندا ۆيرۋستىڭ تابيعاتتاعى كوزدەرىن، قايدان كەلەتىنىن انىقتاپ، گەنەتيكالىق تالداۋ نەگىزىندە دياگنوستيكالىق پرەپاراتتار، يممۋندىق جۇيەنى كوتەرەتىن دارىلىك زاتتار جاساۋعا بولادى.

– اۋرۋدىڭ قوزدىرعىشىنا جاسالعان سىنامالاردى العاننان كەيىن گەنەتيكالىق ماتەريالدار زەرتتەلەدى. ونىڭ گەنەتيكالىق جاعى قاي ۆيرۋسقا جاقىن ەكەنىن (Covid پا، MERS نەمەسە SARS پا)، ادامعا زارداپتىلىق دەڭگەيىن انىقتاۋ ءۇشىن گەنەتيكالىق تالداۋلار جاسالادى. سونىڭ نەگىزىندە دياگنوستيكالىق پرەپاراتتار مەن ۆيرۋسقا، سونىڭ ىشىندە كوروناۆيرۋسقا قارسى، يممۋنيتەتتى كوتەرەتىن پرەپاراتتار جاساۋعا مۇمكىنشىلىك بار، – دەپ اتاپ ءوتتى ول.

اۋرۋ قوزدىرعىشىنا قاندايدا ءبىر ەمدىك، دياگنوستيكالىق پرەپارات جاساۋ ءۇشىن حالىقتىڭ اراسىندا قانداي ۆيرۋس اۋرۋ تۋعىزعانىن انىقتاپ الۋ قاجەت. «قازاقستاندا كوروناۆيرۋس ءالى تىركەلمەسە دە، دياگنوستيكالىق الدىن الۋعا قولدانىلاتىن وتاندىق ەمدىك پرەپاراتتاردى دايىنداۋ كەشىكتىرىلمەۋى كەرەك» دەگەن مامان اركىم ءوز دەنساۋلىعىنا ءوزى جاۋاپتى ەكەنىن ەسكە سالا وتىرىپ، ازاماتتاردى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى بەكىتكەن بارلىق سانيتارلىق تالاپتاردى ورىنداۋعا شاقىردى.

ءسوز سوڭىندا ساراپشى ۆيرۋستاردىڭ قازاقستاندا تابيعاتتاعى تارالۋ كوزدەرىن ءبىلۋ ءۇشىن ۇدايى مونيتورينگ جۇرگىزىپ وتىرۋ اسا ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.