وسى اپتادا ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ اتىراۋ وبلىسىنا جۇمىس ساپارىمەن بارىپ، ءبىرقاتار ءوندىرىس نىساندارىندا بولدى. سونىمەن قاتار ساپار بارىسىندا مەملەكەت باسشىسى اقتوبە، باتىس قازاقستان، اتىراۋ جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارىنىڭ اكىمدەرىمەن كەڭەس وتكىزدى. بۇل تۋرالى "قامشى" پورتالى قازاقپاراتقا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.
كەڭەستە ينۆەستيسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى ءا.يسەكەشيەۆ، «قازمۇنايگاز» ۇك» اق باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى س.مىڭبايەۆ، «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى ا.مىرزاحمەتوۆ بايانداما جاسادى. شارا بارىسىندا مەملەكەت باسشىسى قازاقستانداعى ونەركاسىپتىك ونىمدەردىڭ جارتىسى ەلدىڭ باتىس وڭىرىندەگى ءتورت وبلىستا وندىرىلەتىنىن اتاپ ءوتتى.
«بۇل وبلىستاردىڭ دامۋىنىڭ بۇكىل ەكونوميكامىز ءۇشىن ماڭىزى زور. جەر اۋماعىنىڭ ۇلكەندىگىنە بايلانىستى ەلدىڭ ءار ءوڭىرىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى بار. باتىس مۇناي وندىرۋگە جانە وڭدەۋگە ماماندانعان. سوعان بايلانىستى ءبىز ناق وسى سالانىڭ دامۋىنا مول ينۆەستيسيا سالىپ جاتىرمىز»، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
بۇل ورايدا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ وڭىردە ينفراقۇرىلىمدىق قۇرىلىس اۋقىمىن كەڭەيتۋ قاجەتتىگىنە توقتالدى. «جاڭا ەكونوميكالىق احۋال ءبىزدىڭ يندۋستريالىق باعدارىمىزدىڭ دۇرىستىعىن تاعى كورسەتتى. سول سەبەپتى مەن بۇگىن كابەل وندىرەتىن جانە مۇناي سالاسىنا ارنالعان اۋىر جابدىقتار شىعاراتىن ەكى زاۋىتتى بارىپ كوردىم، بۇلار - ماڭىزدى ءارى قاجەتتى نىساندار»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
مۇنىمەن قوسا، قازاقستان پرەزيدەنتى اكىمدەردىڭ نازارىن مۇناي-گاز سالاسىنىڭ اينالاسىندا شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋ قاجەتتىگىنە اۋداردى، سونداي-اق يندۋستريالاندىرۋ جانە ينفراقۇرىلىمدار قۇرىلىسى جونىندەگى جوسپارلاردى جاڭا ەكونوميكالىق جاعدايدى ەسكەرە وتىرىپ قايتا قاراۋدى تاپسىردى. «داعدارىس كەزىندە تۇراقتى جۇمىس ورىندارىنىڭ سانى قىسقارادى، بۇل بۇكىل الەمگە ءتان وزەكتى ماسەلە. «نۇرلى جول» باعدارلاماسىن ءار وڭىردە ءىرى وندىرىستەن قىسقارىپ قالعاندار ءۇشىن جۇمىس ورىندارىن اشۋعا بەيىمدەۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. ءبىز مۇنداي تاجىريبەنى 2008-2009 جىلدارداعى داعدارىس كەزىندە قولدانعانبىز»، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
بۇدان بولەك ەلباسى جاڭا كەن ورىندارىن بارلاۋعا ەڭ ءىرى حالىقارالىق كومپانيالاردى تارتۋ كەرەك ەكەنىن قاداپ ايتتى. مەملەكەت باسشىسى ماڭىزدى باعىت رەتىندە كەن ورىندارىن بارلاۋ ءىسىن جانداندىرۋدى اتادى. «ءتىپتى تەڭىز بەن قاراشىعاناق سياقتى ءىرى كەن ورىندارىنىڭ ءوزى 10-15 جىلدان سوڭ كەن ءوندىرۋدىڭ ەڭ شىرقاۋ شەگىنە جەتەدى. ەگەر وسى ۋاقىت ارالىعىندا جاڭا كەن ورىندارىنا بارلاۋ جاساماساق، ونىڭ سالدارى اۋىر بولادى. بارلاۋعا ەڭ ءىرى حالىقارالىق كومپانيالاردى تارتۋ كەرەك. كاسپيي ماڭى ويپاتىندا بارلانباعان وراسان مول كەن قورلارى بارىن ءبىز بىلەمىز»، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ مۇناي مەن گازدى تەرەڭدەتە وڭدەۋدىڭ مولشەرىن ارتتىرۋ قاجەتتىگىنە دە توقتالدى. «ءبىز وندىرىلگەن رەسۋرستاردىڭ بارىنشا جوعارى قوسىمشا قۇنىن قامتاماسىز ەتۋگە ءتيىسپىز. سوندىقتان دا مۇناي حيمياسىنا كوپ كوڭىل ءبولىپ وتىرمىز. اتىراۋ وبلىسىندا كۇردەلى پوليمەرلەر وندىرەتىن مۇناي وڭدەۋ زاۋىتىن قايتا قۇرۋ جۇمىسى ءجۇرىپ جاتىر. مۇنداي كاسىپورىنداردىڭ قۇنى 5-6 ميلليارد دوللار بولادى. ءقازىر قازاقستاننىڭ اۋقىمدى مۇناي حيمياسىن دامىتۋعا نەگىز قالانۋدا. سوندىقتان «ۇلتتىق يندۋستريالىق مۇناي حيمياسى تەحنوپاركى» ەركىن ەكونوميكالىق ايماعىنىڭ قۇرىلىسىنا ەلەۋلى قاراجات ءبولىنىپ جاتىر. ونى ءتيىمدى يگەرۋ ۇكىمەت پەن اتىراۋ وبلىسى باسشىلىعىنىڭ مىندەتى بولىپ سانالادى»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قازاقستان پرەزيدەنتى مۇنايدى وڭدەۋ تەرەڭدىگى قازاقستاندا - 68%، رەسەيدە - 72%، ەۋرووداقتا - 85%، اقش-تا 95% ەكەنىن ايتتى. مەملەكەت باسشىسى وسى رەتتە بۇل ۇدەرىسكە جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ قاجەتتىگىن اتاپ كورسەتتى.
كەلەر جىلى قازاقستاندا مۇناي ءوندىرۋ كولەمى 77 ملن. توننانى قۇرايدى
وسى اپتادا ماجىلىستە «2016-2018 جىلدارعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تۋرالى» زاڭ جوباسىنىڭ تانىستىرىلىمى بارىسىندا ۇلتتىق ەكونوميكا ۆيسە-مينيسترى مارات قۇسايىنوۆ بولجامعا سايكەس، 2016 جىلى قازاقستاندا مۇناي ءوندىرۋ كولەمى 77 ملن. توننانى قۇرايتىنىن، اتالعان كورسەتكىش بۇعان دەيىن بولجانعان دەڭگەيدەن 3،8 ملن. تونناعا از ەكەنىن ءمالىم ەتتى.
«سونىمەن قاتار، 2020 جىلعا قاراي ەلىمىزدەگى مۇناي ءوندىرۋ كولەمى 92 ملن. تونناعا دەيىن جەتەدى. بۇل بۇرىن بولجانعان دەرەكتەرگە قاراعاندا 12 ملن. تونناعا تومەن»، - دەيدى ۆيسە-مينيستر.
ونىڭ ايتۋىنشا، 2016-2020 جىلدار ارالىعىندا قازاقستاندا اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسى جالپى ءونىمى كولەمىنىڭ ورتاشا جىلدىق ءوسىمى 2،8 پايىزعا تەڭ بولماق. ال ساۋدادا كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر ءوسىمىنىڭ قارقىنى ورتاشا ەسەپپەن 4،5 پايىزدى قۇرايدى. كولىك، اقپارات جانە بايلانىس قىزمەتتەرىنىڭ ءوسۋى اعىمداعى جىلدىڭ دەڭگەيىندە ساقتالادى.
«تاۋارلار ەكسپورتى قۇندىق مانىندە 2016 جىلى باعالاۋ بويىنشا الدىڭعى كەزەڭگە قاراعاندا 14،8 پايىزعا تومەندەپ، كەيىن مۇناي ەكسپورتىنىڭ ناقتى كولەمىنىڭ بولجانىپ وتىرعان ۇلعايۋىنىڭ ناتيجەسىندە 2017-2020 جىلدار ارالىعىندا 4،4 پايىزدان 7 پايىزعا دەيىن وسەتىنى كۇتىلەدى»، - دەدى م. قۇسايىنوۆ.
بۇدان بولەك ول جىلدىق ينفلياسيا دەڭگەيى 2016-2017 جىلدارى 6-8 پايىز دالىزىندە كۇتىلەتىنىن، سونداي-اق، ينفلياسيا 2018 جىلى - 5-7 پايىز، 2019 جىلى - 4-6 پايىز، 2020 جىلعا قاراي 3-4 پايىزعا تومەندەيتىنى بولجانىپ وتىرعاندىعىن جەتكىزدى.
«ۇلتتىق بانكتىڭ تەڭگەنىڭ قۇبىلمالى ەركىن ايىرباس باعامى رەجيمىنە ءوتۋىن ەسكەرە وتىرىپ، ۇلتتىق قوردان 2016-2018 جىلدارعا ارنالعان كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرتتىڭ مولشەرى جىل سايىن 2 ترلن. 200 ملرد. تەڭگە سوماسىندا ايقىندالدى. بۇل رەتتە ۇلتتىق قوردان 2016 جىلعا ارنالعان نىسانالى ترانسفەرت رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ كىرىس بولىگىندە 461،5 ملرد. تەڭگە، 2017 جىلى 750 ملرد. تەڭگە سوماسىندا ەسكەرىلىپ وتىر. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ تاپشىلىعى 2016 جىلى جىو-گە 1،6 پايىزدى نەمەسە 723،4 ملرد. تەڭگە، 2017 جىلى - 600، 8 ملرد. تەڭگە، ال 2018 جىلى - 552،3 ملرد. تەڭگە دەڭگەيىندە جوسپارلاندى»، - دەيدى ۆيسە-مينيستر.
ءوز كەزەگىندە قارجى ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆ «نۇرلى جول» ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋدى جالعاستىرۋعا ۇلتتىق قوردان نىسانالى ترانسفەرت رەتىندە 2016 جىلى - 461،5 ملرد تەڭگە، 2017 جىلى - 750 ملرد تەڭگە قاراستىرىلاتىنىن ايتتى.
«بۇل رەتتە ۇكىمەت «نۇرلى جول» بويىنشا قاجەتتىلىك تۋىنداعان جاعدايدا باعدارلاما باعىتتارىن تۇزەتۋ ءۇشىن جەدەل شارالار قابىلداۋعا 2016 جىلعا - 127،6 ملرد تەڭگە، 2017 جىلعا - 750 ملرد تەڭگە شىعىستاردى شوعىرلاندىرماق. بۇل ارنايى رەزەرۆ تۇرىندەگى جاڭا قۇرال بولىپ تابىلادى»، - دەپ اتاپ ءوتتى مينيستر.
ونىڭ ايتۋىنشا، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت شىعىستارى 2016 جىلى اعىمداعى دەڭگەيگە قاراعاندا 74 ملرد تەڭگەگە وسەدى جانە 7 ترلن 319 ملرد كولەمىندە جوسپارلانعان. بۇل كورسەتكىش 2017 جىلى 5،6 پايىزعا ءوسىپ، 7 ترلن. 731 ملرد تەڭگەنى، 2018 جىلى 3،5 پايىزعا نەمەسە 274 مرد تەڭگەگە تومەندەپ، 7 ترلن 757 ملرد تەڭگە شاماسىندا جوسپارلانادى. «جالپى بيۋدجەتتى جوسپارلاۋ قاتاڭ شەكتەۋلەر جاعدايىندا جانە ەلباسىنىڭ اعىمداعى جىلعى 19-20 تامىزدا وتكەن ەكونوميكالىق ساياساتتىڭ جۇيەلى شارالارىنا ارنالعان وتىرىستا بەرگەن تاپسىرمالارىن ەسكەرە وتىرىپ ازىرلەنگەن. بۇل رەتتە ۇكىمەتكە بەرىلگەن تاپسىرمالاردىڭ ءبىرى 2018 جىلدىڭ اياعىنا دەيىن شتاتتىق ساندى ۇلعايتۋعا، سونداي-اق بيلىك دەڭگەيىندە اتقارىلاتىنداردى قوسپاعاندا جاڭا باستامالارعا موراتوريي بەلگىلەۋ بولىپ تابىلادى»، - دەدى قارجى ءمينيسترى.
بۇدان بولەك، قارجى ءمينيسترى كەلەر جىلعى بيۋدجەت شىعىستارىنىڭ 58،7 پايىزى نەمەسە 4،3 ترلن. تەڭگەسى الەۋمەتتىك سالاعا باعدارلانىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. الەمدىك كۇردەلى ەكونوميكالىق احۋالعا قاراماستان بيۋدجەت شىعىستارىنىڭ الەۋمەتتىك بولىگى بارىنشا قورعالعان ءارى كۇشەيتىلگەن.
ماسەلەن، «بالاپان» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋدى جالعاستىرۋعا ءۇش جىلدا 272 ملرد تەڭگە قاراستىرىلادى. سونىڭ ىشىندە 2016 جىلى ۇلتتىق قوردان بالاباقشا سالۋعا ارنالعان 6،7 ملرد تەڭگە نىسانالى ترانسفەرتتەردى قوسا العاندا 94،7 ملرد تەڭگە قامتىلادى. ناتيجەسىندە الداعى ءۇش جىلعا ارنالعان مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ تاپسىرىسى بويىنشا مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا بالالار ءۇشىن 377 مىڭ ورىن قامتاماسىز ەتىلەدى. اپاتتىق جانە ءۇش اۋىسىمدى مەكتەپتەر پروبلەماسىن شەشۋ ءۇشىن 2015 جىلى باستالعان بارلىق نىساندار قۇرىلىسىن اياقتاۋعا 21 ملرد تەڭگە بولىنەدى.
«دەنساۋلىق ساقتاۋعا ارنالعان شىعىستار الدىمىزداعى ءۇش جىلدا 2 ترلن. 136 ملرد تەڭگەنى قۇرايدى. ونىڭ ىشىندە 2016 جىلعا 679 ملرد تەڭگە كوزدەلەدى. ال حالىقتى تۇراقتى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋ، اۋىلدا كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ ماقساتىندا «جۇمىسپەن قامتۋ» جول كارتاسى جالعاسادى. بۇل ماقساتتارعا 2016-2018 جىلدارعا 114 ملرد تەڭگە باعىتتالادى. شامامەن 36 مىڭ جۇمىس ورنىن اشۋعا، وقىتۋ ارقىلى جۇمىسقا ورنالاستىرۋعا جانە 27 مىڭ ادامدى قونىستاندىرۋعا 38 ملرد تەڭگە قاراستىرىلادى»، - دەدى باقىت سۇلتانوۆ.
اۆياتاسىمالداۋ ءتاريفىن رەتتەۋ ازاماتتىق اۆياسيا كوميتەتىنە بەرىلەدى
ءوتىپ بارا جاتقان بۇل اپتادا ماجىلىستە ينۆەستيسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى اسەت يسەكەشيەۆ 2017 جىلى اۆياتاسىمالداۋ ءتاريفىن رەتتەۋ ازاماتتىق اۆياسيا كوميتەتىنە بەرىلەتىنىن ءمالىم ەتتى.
ەسكە سالايىق، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە جول-كولىك ينفراقۇرىلىمىن، كولىكتىك لوگيستيكانى جانە اۆياتاسىمالدى دامىتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى ءبىرىنشى وقىلىمدا ماقۇلدانعان بولاتىن. اتالعان قۇجات ەلباسىنىڭ «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىن جۇزەگە اسىرۋدى كوزدەيدى. زاڭ جوباسى بويىنشا اۋە كەڭىستىگىن پايدالانۋ سالاسىندا مەملەكەتتىك رەتتەۋ، باقىلاۋ جانە قاداعالاۋ تەتىگىن جاساۋ كوزدەلەدى. سونىڭ ىشىندە حالىقارالىق اۋەجايلارعا ءبىرىڭعاي تالاپتار ەنگىزىلەدى، بۇل اۆياسيالىق تاسىمالداۋ بارىسىندا جۇكتەردى وتكىزۋ ۋاقىتىن 10 كۇننەن 4 ساعاتقا دەيىن ازايتادى.
«بۇدان بولەك، ۇلت جوسپارىنىڭ 68-قادامىنا سايكەس، 2017 جىلى اۆياتاسىمالداۋ تاريفتەرىن رەتتەۋ ۋاكىلەتتى ورگانعا - ازاماتتىق اۆياسيا كوميتەتىنە بەرىلەتىن بولادى. اۆياسيا سالاسىنىڭ مەملەكەتتىك رەتتەۋ ماسەلەسى دە جەتىلدىرىلەدى. بۇل رەتتە ۇلىبريتانيانىڭ اۆياسيالىق قىزمەت ۇلگىسى پايدالانىلماقشى. ونداي وزىق ۇلگى ۇشۋلاردىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ، ولاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە ۇشقىشتار دايارلاۋ بويىنشا اسا ماڭىزدى باعىت بولىپ تابىلادى»، - دەدى اسەت يسەكەشيەۆ.
ءمينيستردىڭ سوزىنە قاراعاندا، قازاقستان وسى ماقساتتاردى ەڭسەرۋ ءۇشىن بريتانيا ازاماتتىق اۆياسياسىمەن تىعىز ىنتىماقتاستىقتى جانداندىرا تۇسەدى. قازىرگى تاڭدا جەتەكشى اۆياسيا اكىمشىلەرىمەن كەلىسسوزدەر باستالعان. «بۇنىڭ ناتيجەسىندە 2020 جىلدارعا قاراي قازاقستاندىق اۆياسيا قىزمەتىنىڭ يكاو ستاندارتتارىنا سايكەستىك دەڭگەيى 64 پايىزدان 80 پايىزعا دەيىن جوعارىلايدى. وسىنىڭ ارقاسىندا قازاقستاننىڭ كولىكتىك جۇيەسى الەمدىك جۇيەگە ءتيىمدى ينتەگراسيالانادى»، - دەدى مينيستر.
مۇنىمەن قوسا ءا. يسەكەشيەۆ «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىنىڭ 65ء-شى قادامى قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ترانسپورتتىق كوممۋنيكاسيالىق اعىنمەن، ينتەگراسياسىن قاراستىراتىنىن ەسكە سالىپ ءوتتى. ايتا كەتەرلىگى، ونىڭ اياسىندا ازيادان ەۋروپاعا ءترانزيتتىڭ كەدەرگىسىز وتۋىنە اسەر ەتەتىن «ەۋرازيالىق ترانسقۇرلىقتىق ءدالىزى» اتتى مۋلتيمودالدى كولىك ءدالىزىن قۇرۋ جوسپارلانعان بولاتىن. مۇنىڭ ءوزى «نۇرلى جول» باعدارلاماسىندا قامتىلىپ وتىر ءارى بۇل قىتايدىڭ «جىبەك جولىنىڭ» ەكونوميكالىق بەلدەۋى جوباسىمەن ۇيلەسەدى. تۇتاستاي العاندا، وسى باعىتتا قىتايدان ەۋروپاعا دەيىن مۋلتيمودالدى ءدالىزىن دامىتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.
ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، زاڭ جوباسىمەن اۆياسيا سالاسىن دامىتۋ ماقساتىندا قازاقستاننىڭ حالىقارالىق اۋەجايلارىندا ءبىرىڭعاي تالاپتاردى بەكىتۋ قاراستىرىلادى. سونىمەن قاتار، سەرۆيستى جاقسارتۋ ماقساتىندا حالىقارالىق مارتەبەسى بار اۋەجايلاردىڭ حالىقارالىق ستاندارتتار بويىنشا اۋديتتەن ءوتۋ تالاپتارى بەكىتىلەدى.
جىلۋ بەرۋ ماۋسىمىنىڭ باستاپقى ايلارىنا جەتەرلىك وتىن قورى بار
وسى اپتادا ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندەگى بريفينگتە ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى اتوم جانە ەنەرگەتيكالىق قاداعالاۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى سۇڭعات ەسىمحانوۆ بارلىق ءىرى قالالاردا جىلۋ بەرۋ ماۋسىمىنىڭ باستاپقى ايلارىنا جەتەرلىك وتىن قورى بار ەكەنىن ايتتى.
«ەنەرگيا ستانسالارىندا 3،5 ملن. توننا كومىر، 110 مىڭ توننادان استام مازۋت دايىندالدى. بۇل ءىرى قالالاردا، بارلىق وبلىستاردا جىلۋ بەرۋ ماۋسىمىنىڭ العاشقى ايلارىنا جەتكىلىكتى. ارينە، بۇگىنگى كۇنى 100 پايىز دايىن بولۋ مۇمكىن ەمەس. شاعىن قالالاردا پروبلەما بار، ءبىراق ولار شەشىلۋدە. ۇكىمەت قورىنان سەمەيگە كومىر ساتىپ الۋ ءۇشىن قارجى ءبولىندى. قارجى مينيسترلىگى مەن اكىمدىكتەر ارقالىق پەن كەنتاۋ قالاسىندا كومىر جەتكىزۋ ماسەلەسىن شەشۋدە»، - دەدى كوميتەت باسشىسى.
ونىڭ اتاپ وتۋىنشە، اعىمداعى جىلى جوندەلۋى جوسپارلانعان قازاندىقتار مەن جىلۋ جەلىلەرىنىڭ 70 پايىزى ورىندالعان. جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.
بۇدان بولەك، بريفينگتە «كەگوك» اق-نىڭ باسقارما ءتوراعاسى باقىتجان قاجييەۆ الداعى قىستا ەلەكتر ەنەرگياسىمەن جابدىقتاۋدا پروبلەما بولمايتىنىن جەتكىزدى. «تولىقتاي العاندا، ۇلتتىق ەلەكتر جەلىلەرىندە بارلىعى دا كەستە بويىنشا جۇرگىزىلۋدە. ماگيسترالدىق ەلەكتر بەرۋ جەلىلەرىندەگى بارلىق جوندەۋ جۇمىستارى اياقتالۋعا جاقىن. ستانسالارداعى جوسپارلانعان جۇمىستار قازىرگى ۋاقىتتا ورىندالدى. الداعى قىستى ەش قيىندىقسىز وتكىزەمىز دەپ وتىرمىز»، - دەدى ول.
ونىڭ اتاپ وتۋىنشە، سوڭعى جىلدارى ورتالىق ازياداعى كورشى ەلدەردەگى احۋال ءبىرشاما قيىن بولىپ تۇر. دەگەنمەن بۇعان قاراماستان ەلىمىزدەگى بارلىق ەلەكتر ستانسالارى كەستە بويىنشا جۇمىس ىستەسە، ەشقانداي كۇردەلى جايت تۋىندامايدى. الداعى قىستا قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگىنەن شامامەن 3،5 مىڭ مۆت ەلەكتر ەنەرگياسىن وتكىزۋ جوسپارلانعان. ال ول ءۇشىن بۇل وڭىردەگى ەلەكتر ستانسالارى شامامەن 2 مىڭ مۆت ەلەكتر ەنەرگياسىن ءوندىرۋى قاجەت. ونىڭ ىشىندە جامبىل سەس-ى 650 مۆت، وڭتۇستىك قازاقستانداعى ەنەرگو ورتالىق-3 130 مۆت ەلەكتر ەنەرگياسىن ءوندىرۋى ءتيىس.
قازاقستاندا تۋريستەر ءۇشىن كەپىلدەندىرۋ قورى قۇرىلماق
قازاقستاندا ءاربىر تۋريستەن 0،5 اەك كولەمىندە الىم الۋ ەسەبىنەن تۋريستەر ءۇشىن كەپىلدەندىرۋ قورىن قۇرۋ جوسپارلانۋدا. بۇل تۋرالى ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندەگى بريفينگتە ينۆەستيسيالار جانە دامۋ ۆيسە-مينيسترى البەرت راۋ ءمالىم ەتتى.
«ءسوز ءبىزدىڭ تۋريستەردى قورعاۋ تۋرالى بولىپ وتىر. وزدەرىڭىز دە بىلەسىزدەر،تۋريستەرگە قاتىستى پروبلەمالار ءجيى تۋىندايدى. بۇل ماۋسىمدا چارتەرلەر ماسەلەسى دۇرىس وتكەن سياقتى. ءبىراق، پروبلەمالار شىعىپ قالادى. ەستەرىڭىزدە بولسا، ءبىر قوناق ءۇي بانكروتقا ۇشىراپ، تۋريستەرىمىز ءبىزدىڭ ءىس-قيمىل ايامىزدان تىسقارى قالىپ قويعان بولاتىن. سوندىقتان دا كەپىلدەندىرۋ قورىن قۇرۋ ۇسىنىلادى. وعان ءاربىر تۋريستەن 0،5 ەسەپتىك كورسەتكىش كولەمىندە الىم اۋدارىلادى. ۇكىمەت ونى كىم باسقاراتىنىن ايقىندايدى»، - دەدى ا.راۋ.
سونىمەن قاتار، ول ەگەر تۋريستىك وپەراتورلار چارتەرلىك اۆيا رەيستەردى پايدالاناتىن بولسا، وندا ولار دەپوزيتكە بەلگىلى ءبىر سومانى سالۋى قاجەت بولاتىندىعىن اتاپ ءوتتى. ۆيسە-مينيستردىڭ سوزىنە قاراعاندا، قيىندىق تۋىنداعان ساتتە اتالعان دەپوزيتتەن اقشا الىنىپ، قازاقستاندىق تۋريستەردىڭ ەلگە ورالۋىنا تولەنەتىن بولادى. چارتەرلىك جازدىق باعدارلاما اياقتالعاننان كەيىن دەپوزيتتەگى قارجى تۋريستىك وپەراتورلارعا قايتارىلادى.
ق ر يدم تۋريزم دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى تيمۋر دۇيسەنعالييەۆ ءوز كەزەگىندە دەپوزيتتەگى سوما تۋريستەردى ەلگە قايتارۋ ءۇشىن 3-4 چارتەرلىك رەيسكە جەتۋى تيىستىگىن باسا ايتتى.
بيىل قازاقستان ديقاندارى 17،3 ملن توننا استىق باستىرۋدى جوسپارلاپ وتىر
بۇل اپتادا «اقمول-فەنيكس» كاسىپورنىنا ۇيىمداستىرىلعان باسپا ءسوز تۋرى بارىسىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترى ساپارحان وماروۆ بيىل بارلىق اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارىنىڭ ەگىس القاپتارى 21،2 ملن گەكتاردى قۇراعانىن ايتتى. « جالپى سىيىمدىلىعى 342 مىڭ توننا بولاتىن استىق ساقتاۋ قويمالارى سالىنادى. ال، عارىشتان جۇرگىزىلگەن مونيتورينگىگە سۇيەنسەك، 17،3 ملن توننا استىق باستىرىلادى دەپ جوسپارلانۋدا»، - دەدى ۆيسە-مينيستر.
ونىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە سىيىمدىلىعى 3،7 ملن توننا استىق قويمالارى، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وندىرۋشىلەردە سىيىمدىلىعى 12،6 ملن توننا قويمالار بار. بۇل بيىل جينايتىن استىقتى بۇزباي ساقتاۋعا تولىق مۇمكىندىك بەرەدى.
13 قىركۇيەكتەگى جاعداي بويىنشا، ەلىمىزدە 6 ملن گەكتار ەگىن القابى ورىلدى. «بيىل بارلىق اۋىل شارۋاشىلىق داقىلدارىنىڭ ەگىس القابى 21،2 ملن گەكتاردى قۇرايدى. ونىڭ ىشىندە، ءداندى داقىلدار 14،9 ملن گەكتاردى، بيداي - 11،7 ملن گەكتاردى، مايلى داقىلدار ەگىلگەن القاپ - 2 ملن گەكتاردى قۇرايدى. مال ازىقتارى داقىلدارى 3،7 ملن گەكتارعا، كوكونىس، باقشا داقىلدارى مەن كارتوپ 425 مىڭ گەكتارعا ورنالاستىرىلدى. بىلتىرعى جىلدىڭ كورسەتكىشتەرىمەن سالىستىرار بولساق، جەمدىك جارما بۇرشاق داقىلدارى 316 مىڭ گەكتارعا، كوكونىس، باقشا داقىلدارى مەن كارتوپ 12،5 مىڭ گەكتارعا، مال ازىقتارى داقىلدارى 400 مىڭ گەكتارعا، قانت قىزىلشاسى 7،4 مىڭ گەكتارعا كوبەيدى»، - دەدى ۆيسە-مينيستر.
تابيعي فاكتورلارعا بايلانىستى، كەيبىر وڭىرلەردە ەگىن ورۋ ناۋقانى اقىرىن ءجۇرىپ جاتىر. دەگەنمەن، ەل بويىنشا، استىق باستىرۋ ناۋقانى جوسپارعا ساي. «ءقازىر بارلىق وڭىرلەردە ەگىن جيناۋ ناۋقانى ءجۇرىپ جاتىر. وڭتۇستىك وڭىرلەردە ەگىس جيناۋ ناۋقانى اياقتالىپ قالدى. ول ايماقتا ءقازىر كۇرىش پەن جۇگەرى جيناۋ جۇمىستارى عانا قالدى. استىق جيناۋ ناۋقانى اقىرىن ءجۇرىپ جاتقان وڭىرلەر - اقتوبە جانە باتىس قازاقستان وبلىستارى. بۇل اۋا رايىنىڭ قولايسىزدىعىنا بايلانىستى تۋىنداپ وتىرعان ماسەلە. ال، جالپى العاندا، 13 قىركۇيەكتەگى جاعداي بويىنشا، 6 ملن گەكتار جەردەگى استىق جينالدى. بۇل بىلتىرعى جىلدىڭ وسى كەزەڭىندەگى جاعدايمەن سالىستىرعاندا، 250 مىڭ گەكتارعا ارتىق»،-دەدى ۆيسە-مينيستر.
ساپارحان وماروۆ قازاقستان قىتايعا استىق ەكسپورتىن ۇلعايتاتىنىن ءمالىم ەتتى. «وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، بىلتىر ەكسپورتتالعان استىق كولەمى 7،3 ملن توننا بولعان. بيىل دا استىقتى ەكسپورتتاۋ كولەمى وسى شامادا بولادى دەپ جوبالاپ وتىرمىز. استىقتىڭ ەكسپورتقا شىعاتىن تاراپتارى - ورتا ازيا مەملەكەتتەرى، يران، پاكىستان ەلدەرى. بيىلدان باستاپ، جۇڭگو مەملەكەتىنە ەكسپورتتايتىن استىق كولەمىن ۇلعايتامىز دەگەن جوسپار بار»، - دەدى ول.
