قازاق حالقىنىڭ ەرتەدەن مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسىپ، بۇل سالانى اتاكاسىپ ساناعانى تاريحتان بەلگىلى. مەملەكەت تە بۇگىنگى كۇنگە دەيىن حالىق ومىرىندە ءوزىنىڭ ماڭىزدىلىعىن جوعالتپاعان اۋىل شارۋاشىلىعىنا قولداۋ كورسەتۋدى ءبىر ساتكە ەستەن شىعارعان جوق. بۇگىندە مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسىپ، كاسىبىن دوڭگەلەتىپ وتىرعان شارۋالار «سىباعا» دەپ اتالاتىن مەملەكەتتىك باعدارلامانىڭ كومەگىنە جۇگىنۋدە. دەسەك تە، بىرنەشە جىل بۇرىن قولعا الىنعان اتالمىش باعدارلامانىڭ يگىلىگىن كورگەندەرمەن قاتار ابىگەرگە تۇسكەن جاندار دا از ەمەس. «سىباعا» باعدارلاماسىنىڭ بۇگىنگى جۇمىسى قانداي، شارۋالاردىڭ كوڭىلى بۇل باعدارلاماعا نەگە تولماي ءجۇر؟ وسى ساۋالداردى ءبىز دە سارالاپ، ءوز ويىمىزدى ورتاعا سالعاندى ءجون كوردىك. بۇل تۋرال قامشى پورتالى تۇركىستانعا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.

شارۋانى شىن قۋانتقان باعدارلاما

مەملەكەت تاراپىنان اۋىلشارۋا­شى­­لىعىن قولداۋعا ارنالعان، قارجى­لاي كومەك بەرەتىن جوبالاردىڭ ءبىرى – «سىباعا» باعدارلاماسى. ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 2011 جىلدىڭ قاڭتارىنداعى حالىققا ارناعان جولداۋىندا: «اگرارلىق سەكتوردا ەتتى مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا ارنالعان تەڭدەسسىز جوبا ىسكە اسىرىلادى. مەملەكەت بۇل ماقساتقا 130 ميلليارد تەڭگە نەسيە قاراجاتىن بولەدى»، – دەپ مالىمدەدى. وسى ورايدا، ەتتى باعىتتاعى ءمۇيىزدى ءىرى قارا مالىنىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتىن دامىتۋ ماقساتىندا «سىباعا» باعدارلاماسى قابىلداندى. باعدارلاما اۋىلدا مال ءوسىرىپ، ونىڭ باسىن كوبەيتۋگە نيەت ەتكەن حالىققا زور مۇمكىندىك بەردى. بۇل باعدارلاما شارۋاشىلىقتارداعى، جەكە مال يەلەرىندەگى جەرگىلىكتى مال­دىڭ تۇقىمىن ەت باعىتىندا اسىل­دان­دىرۋ ارقىلى ءمۇيىزدى ءىرى قارانىڭ ەت ونىمدىلىگىن ارتتىرىپ، ەتتىڭ وزىندىك قۇنىن ارزانداتۋدى، مال باسىن ءوسىرىپ، مال شارۋاشىلىعى سالاسىندا قوسىمشا جۇمىس ورىندارىن اشۋدى كوزدەيدى.

مەملەكەتتىك باعدارلاما اياسىندا مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن اعايىنعا كاسىبىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا نەسيە بەرىلەدى. «سىباعا» باعدارلاماسى بويىنشا بەرىلەتىن نەسيەنىڭ ۇستەمە پايىزى تومەن، قايتارۋ مەرزىمى ۇزاق. شارۋاشىلىقتارعا باعدارلاما بويىنشا نەسيە بەرۋمەن قارجى ينستيتۋتتارى، ياعني، «قازاگرو» ۇلتتىق باسقارۋ حولدينگى» اق-نىڭ ەنشىلەس ۇيىمدارى، «اۋىل شارۋاشىلىعىن قارجىلاي قولداۋ قورى» اق، «اگرارلىق نەسيە كورپوراسياسى» اق اينالىسادى. مىسالى، «اۋىل شارۋاشىلىعىن قولداۋ قورى» اق-نىڭ شارتتارىنا سايكەس، ەڭ جوعارعى نەسيە كولەمى 18 ميلليون تەڭگە بولىپ بەكىتىلگەن. ال قارىزدى قايتارۋدىڭ ەڭ ۇزاق مەرزىمى – 84 اي، سونداي-اق، 12 ايدان 24 ايعا دەيىن جەڭىلدەتىلگەن كەزەڭىمەن بەرىلەدى. ايتا كەتەيىك، اتالمىش نەسيەنى تەك مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن، ونىڭ ىشىندە ەتتى باعىتتاعى ءىرى قارا ءوسىرۋشى جەكە كاسىپكەرلەرگە، شارۋا قوجالىقتارىنا، فەرمەرلىك شارۋاشىلىقتارعا، جەكە شەكتەۋلى سەرىكتەستىكتەرگە بەرىلەدى. باعدارلامانىڭ شارتى بويىنشا، مەملەكەتتەن نەسيە رەتىندە بەرىلگەن قارجى ەتتى باعىتتاعى سيىرلار مەن اتالىق بۇقالار الۋعا جۇمسالۋى قاجەت.

نەسيەلەندىرەتىن قارجى ينستيتۋت­تارى نەسيە الۋشىنىڭ جەتكىلىكتى كەپىل­دىك بازاسىنىڭ جانە وزگە كىرىس كوزدە­ءرىنىڭ بولۋىن تالاپ ەتەدى. كەپىلدىك مۇلىك رەتىندە اۋىلدىق جەرلەردەگى قۇجات­تارى زاڭدى تىركەۋدەن وتكەن، جاع­دايى قاناعاتتانارلىق بارلىق قۇرىلىس نىساندارى، اۆتوتەحنيكالار قابىلدانادى. ءبىراق قويىلعان كەپىلدىك مۇلىكتىڭ قۇنى الىنعان نەسيەنىڭ 130 پايىزىن جابۋعا جەتكىلىكتى بولۋى قاجەت. ال نەسيە الۋعا نيەتتى ازاماتتان تولەم قابىلەتتىلىگى، قارجىلىق تۇراقتىلىعى، سالىققا، بيۋدجەتكە، وزگە دە مىندەتتى تولەمدەر بويىنشا سوڭعى 3 ايدا قارىزىنىڭ بولماۋى، مالدى وسىرۋگە قاجەتتى ينفراقۇرىلىم، قورا-جايى، سۋات كوزى، مال جايىلىمى، قوراسىندا بۇرىننان باعىپ، ءوسىرىپ وتىرعان مالىنىڭ بولۋى تالاپ ەتىلەدى. مال باسى، قورا-جايى، جايىلىمى جوق، جاڭادان قۇرىلعان شارۋا قوجالىقتارىنا «سىباعا» باعدارلاماسى ارقىلى نەسيە بەرىلمەيدى. اۋەلدە باعدارلاما بويىنشا تەك ءىرى قارا عانا ساتىپ الۋ قاراستىرىلعان. سوندىقتان، نەسيە الۋشىعا تەك ەت باعىتىنداعى ءىرى قارا ساتىپ الۋى قاجەتتىگى جونىندە تالاپ قويىلادى. ال وزگە مالداردى ساتىپ الۋ بۇل باعدارلاما شەڭبەرىنە كىرمەيدى. «سىباعا» باعدارلاماسى بويىنشا نەسيە الۋشىلار ءىرى قارا مال انالىقتارىن تاۋارلى مال رەتىندە، ال بۇقانى اسىل تۇقىمدى مال رەتىندە ساتىپ الۋى قاجەت. بۇل – باعدارلامانىڭ نەگىزگى شارتتارىنىڭ ءبىرى.

باعدارلاما العاش جۇزەگە اسىرىل­عان 2011 جىلى «سىباعا» بويىنشا 55 600 انالىق ءىرى قارا مال ساتىپ الىن­دى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە 47 فەرمەرلىك شارۋاشىلىق قۇرىلىپ، 50-گە جۋىق شارۋاشىلىق ەتتى مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسا باستادى. شارۋالار باعدارلامانىڭ يگىلىگىن كورە باستاعاندىقتان، ۇكىمەت اتالمىش باعدارلامانى ءارى قاراي جەتىلدىرۋدى قولعا الدى. ءسويتىپ، 2012 جىلى ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى «سىباعا» باعدارلاماسى بويىنشا ساتىپ الىناتىن مال باسىن 3-4 ەسە ارتتىرۋ تۋرالى جوسپار ازىرلەدى. «سىباعا» باعدارلاماسى بويىنشا كورسەتكىشتى ارتتىراتىن بولامىز. ءقازىر جەم-شوپ قورىن دايارلاۋدا ءبىرقاتار قيىندىقتار كەزدەسۋدە. جەكە قوسالقى شارۋاشىلىقتارداعى مال باسى سانى قىسقارۋى مۇمكىن دەگەن ءقاۋىپ بار. بۇعان جول بەرمەي، فەرمەرلىك شارۋاشىلىقتاردىڭ مالدى ساتىپ الىپ، ونى ودان ءارى ءوسىرىپ، سانىن ارتتىرۋى ءۇشىن ءبىز قارجىلاندىرۋ كولەمىن ۇلعايتامىز»، – دەگەن ول كەزدە اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى اسىلجان مامىتبەكوۆ.

ال 2013 جىلى ءىرى قارا مال ەتى­ءنىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتىن ارتتى­رۋ­عا باعىت­تالعان «سىباعا» باعدارلا­ما­سىنىڭ جاڭا باعىتىن ىسكە قوسۋدىڭ العا­شقى قادامدارى جاسالدى. جاڭا باعىت بويىنشا، قوي جانە جىلقى شارۋاشىلىقتارىنا قولداۋ كورسەتۋ قاراستىرىلعان. وسىلايشا، قوي شا­رۋا­شى­لىعىندا مال تۇقىمىن اسىلدان­دىرعانى ءۇشىن سۋبسيديا بەرۋدى جوس­پارلادى. اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى وسى سالانى دامىتۋ ماقساتىندا بىرنەشە ماقساتتى جوبالار دا ازىرلەدى. ونىڭ ءارقايسىسى تاۋارلى ءوندىرىس الەۋەتىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان. جوسپار بويىنشا، ءبىرىنشى كەزەككە ءتورت تۇلىكتىڭ گەنەتيكالىق جانە ەكسپورتتىق الەۋەتىن ارتتىرۋ، ۆەتەريناريالىق جاعدايدى جاقسارتۋ مىندەتى قويىلدى.

ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ جوسپارىنا سايكەس، 2014 جىلى 50 مىڭ باس ءىرى قارا مال ساتىپ الۋ جوسپارلانعانىمەن، اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋار وندىرۋشىلەرى وتكەن جىلى «اگرارلىق نەسيە كورپوراسياسى» اق قارجىسىنا 53 مىڭ 800 باستان استام ءىرى قارا مال ساتىپ الدى. بۇگىندە اتالمىش باعدارلاما الماتى، قاراعاندى، وڭتۇستىك قازاقستان، شىعىس قازاقستان، باتىس قازاقستان، قوستاناي وبلىستارىندا بەلسەندى تۇردە جۇزەگە اسىرىلۋدا. ايتا كەتەيىك، 2012 جىلدان باستاپ «سىباعا» باعدارلاماسى بويىنشا قارجىلاندىرۋ نەسيە سەرىكتەستىكتەرى ارقىلى جۇزەگە اسا باستادى. وتكەن جىلى نەسيە سەرىكتەستەرىنىڭ قاتىسۋشىلارىنا 2 ميلليارد تەڭگەدەن استام قارجى ءبولىنىپ، وعان 10 مىڭنان اسا ءىرى قارا مال ساتىپ الىنعان ەكەن. ال «اگرارلىق نەسيە كورپوراسياسى» اق «سىباعا» باعدارلاماسى ىسكە قوسىلعاننان بەرى 27،8 ميلليارد تەڭگەگە 1972 جوبانى قارجىلاندىردى. وعان 147 مىڭنان استام ءىرى قارا ساتىپ الىنىپتى.

سونىمەن قاتار، پرەزيدەنت 2016 جىلى ءىرى قارا مال ەتىن ەكسپورتتاۋدى 2016 جىلى 60 مىڭ تونناعا جەتكىزۋ تۋرالى تاپسىرما بەرگەن. «2016 جىلعا قاراي ءىرى قارا مال ەتى ەكسپورتىنىڭ كولەمىن 60 مىڭ تونناعا جەتكىزۋ جۇكتەلگەن بولاتىن. بۇل جۇمىس ءتيىستى دەڭگەيدە شەشىلمەي وتىر. وسى ءۇشىن ءبىز شەتەلدەن مال باسىن كوپتەپ ساتىپ الدىق، فەرمالار، بورداقىلاۋ الاڭدارىن قۇردىق»، – دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ. الايدا حالىق قالاۋلىلارى بۇگىنگىدەي قارقىنمەن مۇنداي مەجەگە جەتۋدىڭ قيىن ەكەنىن ەسكەرتتى. وسىعان وراي، وتكەن جىلى ءماجىلىس دەپۋتاتى تۇرسىنبەك ءومىرزاقوۆ قازىرگى جاعداي بويىنشا ەتپەن ىشكى سۇرانىستىڭ ءوزىن تولىق قامتاماسىز ەتۋ مۇمكىن بولماي تۇرعاندىعىن ايتىپ، پرەمەر-مينيستردىڭ اتىنا دەپۋتاتتىق ساۋال جولداعان ەدى. دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، سىرتتان كەلەتىن ەت سوڭعى بەس جىل ىشىندە 10 ەسەگە ارتىپ، 23 مىڭ توننادان 240 مىڭ تونناعا جەتىپتى. سونىڭ وزىندە ەل تۇرعىندارى ەتپەن تولىق قامتىلماعان. «مۇنداي جاعدايدا پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىن قالاي ورىنداماقپىز؟»، – دەدى دەپۋتات.

 «سىباعادان» سىباعا بۇيىرماعاندار

ەت ەكسپورتى باعىتىنداعى جۇمىستاردى جۇيەلەۋگە ارنالعان «سىباعا» باعدارلاماسى قاراپايىم ەڭبەك ادامى ءۇشىن نەگىزگى تىرلىكتىڭ كوزىنە اينالعانى راس. الايدا اتالمىش باعدارلامانىڭ اقساپ تۇرعانىن ايتاتىن شارۋالار دا تابىلۋدا. بۇعان ايعاقتى الىستان ىزدەپ تە اۋرە بولمادىق. تاياۋدا عانا ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى نۇرلان جازىلبەكوۆ ارنايى بارىپ، الماتى وبلىسى، ەڭبەكشىقازاق اۋدانىنداعى شارۋا قوجالىقتارىنىڭ جۇمى­سىمەن تانىسقان بولاتىن. كەزدە­سۋدە ءماجىلىس دەپۋتاتى جينالعان كوپ­ءشى­لىكتىڭ كوكەيىندە جۇرگەن «سىباعا» مەم­لەكەتتىك باعدارلاماسىنا قاتىستى ساۋالدارعا جاۋاپ بەرۋگە تىرىسىپ باقتى. قازىرگى ۋاقىتتا ەڭبەكشىقازاق اۋدانىندا «سىباعا» باعدارلاماسى ارقىلى مەملەكەتتەن نەسيە الىپ، ءىسىن دوڭگەلەتكىسى كەلەتىن شارۋالار قاتارى كوبەيىپ كەلەدى. ءبىراق ولارعا اتالعان مەملەكەتتىك باعدارلامانىڭ ءتيىمدى شارتتارىن پايدالانىپ، مال باسىن ارتتىرۋ وڭايعا سوقپاي وتىرعان كورىنەدى. شارۋالاردىڭ ايتۋىنشا، باعدارلاما بويىنشا 1 ميلليون تەڭگە نەسيە الۋ ءۇشىن بانككە قۇنى 2 ميلليون تەڭگەگە جۋىق كەپىلزات قويۋ كەرەك ەكەن. الايدا مۇنداي مۇلىك كاسىبىن ۇلعايتۋعا تىرىسقان شارۋالاردىڭ قولىندا جوق. اۋىلدا ورنالاسقان كەيبىر ۇيلەردىڭ باعاسى ءتىپتى، 200 مىڭ تەڭگەدەن اسپايدى. وسىنداي كەدەرگىلەرگە تاپ بولعان شارۋالار «اۋەلدە كوپشىلىككە ءۇمىت وتىن سىيلاعان «سىباعا» باعدارلاماسى اتىنا زاتى ساي بولماي تۇر» دەپ وتىر. ەڭبەكشىقازاق اۋدانىنداعى شارۋا قوجالىق باسشىلارى ءتورت تۇلىكتى كوبەيتەمىن دەۋشىلەرگە نەسيە بەرۋ شارتتارى قايتا قارالسا، وبلىستا مال باسى ءۇش ەسەگە ارتاتىندىعىن العا تارتۋدا. شارۋالاردىڭ مۇڭىن تىڭداعان حالىق قالاۋلىسى نۇرلان جازىلبەكوۆ: «بۇل ماسەلە پارلامەنتتە ءجيى كوتەرىلىپ ءجۇر. دەپۋتاتتىق ساۋالدار جانە باسقا دا ۇندەۋلەر ارقىلى وسى ىسپەتتەس سۇراقتار قويىلادى. سوندىقتان، شارۋا قوجالىقتارىنىڭ كوتەرگەن بۇل ماسەلەسى قالايدا شەشىمىن تابادى. وسىنداي قاتەلىكتەردى تۇزەتۋ، زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزۋ جوسپاردا بار»، – دەپ سەندىردى شارۋالاردى.

«سىباعا» باعدارلاماسىنىڭ شيكىلىگىن قوستانايلىق شارۋالار دا سەزىنۋدە. اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋ ماقساتىندا قابىلدانعان باعدارلاما بويىنشا بولىنگەن قارجى شالعاي ەلدى مەكەندەرگە جەتپەي جاتىر دەپ شاعىمدانادى مۇنداعى شارۋالار. قوستاناي وبلىسىندا تومەن پايىزدىق نەسيەگە قول جەتكىزە الماي، سابىلىپ جۇرگەن شارۋالار بۇگىنگى كۇنى دە كوپ. ماسەلەن، وبلىستا مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن شارۋاشىلىق قوجايىنى ەربولات ەرمەشەكوۆ «سىباعا» باعدارلاماسى تۋرالى ەستي سالىسىمەن، نەسيە الۋ ءۇشىن قۇجاتتارىن جيناعان. كەپىلدىك رەتىندە قولدا بار جەرى، كولىگى، ءۇيىن قويۋدان دا تايسالماعان ەكەن. الايدا شارۋانىڭ قويعان كەپىلى جەتكىلىكسىز بولىپ، جەرگىلىكتى اكىمدىك ونى كەرى قايتارىپتى. «بانكتەن نەسيە الۋ ءۇشىن بەلگىلەنگەن قارجىدان 70 پايىزعا ارتىق كەپىلزات قويۋ كەرەك. اسىرەسە، شالعاي ايماقتارعا قويىلعان شارت وسىنداي. ول جاقتاعى ۇيلەردىڭ ءبارى ەسكى، باعاسى ارزان»، – دەيدى قوستاناي وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ورال نۇرعازين. ال شارۋاشىلىعىن شىڭداعىسى كەلگەن شالعايداعى شارۋانىڭ كەپىلگە قوياتىن مۇلكى مىناداي شارتتاردى ورىنداۋعا جەتكىلىكسىز بولاتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ەندەشە، باعدارلامادا مۇنداي شارۋالاردىڭ سۇرانىسىن قاناعاتتاندىراتىن ءبىر تارماق بولۋى قاجەت ەمەس پە؟ ءبىراق مۇنى ەلەپ-ەسكەرىپ وتىرعان ەشكىم جوق.

مەملەكەتتىك جوبا بويىنشا ءىرى قارا اسىراعان شارۋالاردىڭ قاتارىندا نەسيەگە قول جەتكىزگەنىمەن، ارى قاراي كاسىبىن جالعاستىرۋعا بىرنەشە جىل بويى تيەسىلى سۋبسيدياعا قول جەتكىزە الماي جۇرگەندەر دە از ەمەس. سۋبسيدياعا قولى جەتپەي جۇرگەندەردىڭ ءبىرى – قاراعاندى وبلىسىنىڭ وساكاروۆ اۋدانىنداعى شارۋا قوجالىق باسشىسى مۇحامبەتقالي رۋبليەۆ. شارۋا قوجالىق يەسى وسىدان 4 جىل بۇرىن «سىباعا» باعدارلاماسى بويىنشا نەسيە الىپ، ونداعان ءىرى قارا ساتىپ العان. الايدا مال باسىن كوبەيتۋدى ويلاعان شارۋانىڭ جوسپارلارى جۇزەگە اسپاي قالدى. مۇحامبەتقالي رۋبليەۆتىڭ ايتۋىنشا، تاپقان تابىسى مال سانىن كوبەيتپەك تۇگىلى، جىلداعى جەم-شوبى مەن باقتاشىلاردىڭ جالاقىسىنان ارتىلمايدى ەكەن. «نەگىزى جىل سايىن اتالىق باسقا ۇكىمەت تاراپىنان 500 مىڭنان سۋبسيديا بەرىلۋى ءتيىس. مالداردىڭ جەم-شوبى ءۇشىن. ءبىراق ءبىز بۇل سۋبسيديانى 2011 جىلدان بەرى العان ەمەسپىز»، – دەيدى قاراعاندىلىق شارۋا. باعدارلاما شارتى بويىنشا بەرىلۋى ءتيىس بولعان قاراجاتقا قول جەتكىزە الماۋى شارۋاشىلىق يەسىن شاراسىز حالگە تۇسىرگەن. ءتىپتى، شارۋا بۇل تۋرالى اۋداندىق اكىمدىككە دە بىرنەشە رەت شاعىم ءتۇسىرىپتى. ودان دا ەش ناتيجە بولماعان. بۇگىندە مەملەكەتكە قايتارۋى ءتيىس قارىزى 4 ميلليون تەڭگەدەن اسادى. بۇل – باعدارلاما بويىنشا العان نەسيەسى مەن ونىڭ ۇستەماقىسىنىڭ قوسىندىسى. ءقازىر شارۋا قوجالىق يەسى ۇستەمەنىڭ نەگىزسىز قوسىلعانىن دالەلدەۋ ءۇشىن سوتتاسىپ ءجۇر. ءبىراق ودان ءبىر ناتيجە شىعاتىنىنا ءوزى دە سەنبەيدى. ەگەر مەملەكەت تيەسىلى سۋبسيديانى ءوز ۋاقىتىندا بەرگەندە، شارۋاشىلىق قوجايىنى مۇنداي قيىن جاعدايعا تاپ بولماس ەدىم دەگەندى ايتۋدا. وسىلايشا، ۇكىمەتتىڭ كومەگىنە ءۇمىت ارتقان شارۋا مال باسىن كوبەيتۋدىڭ ورنىنا، باسىنداعى قارىزىن كوبەيتىپ اۋرە-سارساڭعا ءتۇسىپ ءجۇر.

وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا دا «سىباعا» باعدارلاماسى ارقىلى شارۋاشىلىقتى جانداندىرۋعا نيەتتى شارۋالار كوپ. ءبىراق ولاردىڭ دا ءۇمىتى اقتالماي وتىر. 2013 جىلى سايرام اۋدانىندا «سىباعا» باعدارلاماسى بويىنشا 235 ءىرى قارا الىنۋى ءتيىس بولعان. ءبىراق اۋدانعا ونىڭ جارتىسى دا جەتكىزىلمەدى. ءسويتىپ، «سىباعا» باعدارلاماسى اياسىندا بەرىلگەن تاپسىرما اۋداندا 50 پايىزعا عانا ورىندالدى. بۇعان نە سەبەپ؟ باستى سەبەپ – جايىلىم جەردىڭ جوقتىعىندا بولىپ تۇر. سايرام اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىق ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى نۇرپاپا كوپەيەۆ: «سىباعا» باعدارلاماسىمەن اينالىسامىز دەگەندەرگە جەر تاۋىپ بەرە الماي وتىر­مىز. سەبەبى مەملەكەتتەن باعدارلاما نەگى­زىندە نەسيە الۋ ءۇشىن شارۋا قوجا­لىقتىڭ 8 گەكتار جايىلىم جەرى بولۋى كەرەك»، – دەيدى.

مال شارۋاشىلىعىمەن اينالى­ساتىن قاراپايىم حالىقتى قۋانتقان «سىباعا» باعدارلاماسىنىڭ جۇزەگە اسقا­نىنىڭ ءوزى اۋىلشارۋاشىلىعى سالا­سىنداعى ءبىر ايتۋلى جەتىستىك ەكەنى راس. اتالمىش باعدارلامانى سىنعا الۋشىلار دا از ەمەس. تەك مەملەكەتتىك باعدارلامانىڭ شيكى تۇستارىن جەتىلدىرىپ وتىراتىن ماماندار بولۋى قاجەتتىگىن ەسكە سالعىمىز كەلەدى. «سىباعا» باعدارلاماسىنىڭ قابىلدانعانىنا دا 4 جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا باعدار­لامانىڭ يگىلىگىن كورە الماي ءجۇر­گەن­دەر قاتارى كوبەيىپ وتىرعانى دا جاسىرىن ەمەس. ال باعدارلاما جۇمىسىنا جاۋاپتى ماماندار وسىنى نەگە ەسكەرمەي وتىر؟ جىل سايىن­ ەلىمىزدە سان ءتۇرلى مەملەكەتتىك باعدار­لامالار ىسكە قوسىلادى، قاراجات ءبولى­نەدى. ءبىراق از ۋاقىت وتكەننەن سوڭ باعدارلاما جۇمىسىنا قاتىستى كوپ­شىلىكتىڭ نارازىلىعى پايدا بولادى. مۇنداي جايتقا سوڭعى ۋاقىتتا كوزىمىز دە، قۇلاعىمىز دا ۇيرەنىپ كەتكەندەي. دەسەك تە، «سىباعا» باع­دارلاماسىنان سىباعاسىنان ەشتەڭە الا الماعان شارۋالاردىڭ مۇڭىنا دا اتقامىنەرلەردىڭ ءبىر ايتار جاۋابى بولۋى ءتيىس.