ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ حالىقارالىق «ەكسپو-2017» مامان­دان­دىرىلعان كورمەسىنە دايىن­دىق ماسەلەلەرى جونىندە كەڭەس وتكىزدى، دەپ حابارلادى پرە­زيدەنتتىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى.

وتىرىستى اشقان مەملەكەت باسشىسى ەكسپو كورمەسى وتاندىق ەكونوميكاعا جانە جاڭا تەحنولوگيالاردى يگەرۋ ىسىنە سەرپىن بەرە الاتىن ۇلتتىق جوباعا اي­نالعانىن ايتتى. سونداي-اق، كورمە نىساندارىنىڭ قۇرىلىسى كەستەگە سايكەس ءجۇرىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.

– كورمەنىڭ اشىلۋىنا ءبىر جارىم جىل قالدى. بارلىق قۇرىلىس جۇمىستارى كەلەسى جىلدىڭ كۇزىنە دەيىن اياقتالۋى ءتيىس. كۇردەلى ەكو­نو­ميكالىق احۋالعا قاراماستان، ءبىز كورمەنى دايىنداۋعا قاجەتتى بار­لىق قاراجاتتى ءبولىپ جاتىرمىز. قۇرىلىسقا قازاقستاندا مول جۇمىس تاجىريبەسى بار مەردى­گەر­لەردى تارتتىق. سونداي-اق، ميلان­داعى كورمەنى وتكىزۋ ءتاجىري­بەسىن تىڭعىلىقتى زەردەلە­دىك. سوندىقتان ەكسپو-نى ۇيىم­داستىرۋ ىسىنە قاتىستى تۇسىنىكسىز ەش­تەڭە جوق، – دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.

قازاقستان پرەزيدەنتى شى­عىس­تاردى وڭتايلاندىرۋ ماقساتىندا بارلىق ارلەۋ جۇمىستارىن وتاندىق ونىمدەردى بارىنشا پايدالانا وتىرىپ جۇرگىزۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى. بۇل ماسەلە ايرىقشا باقىلاۋعا قويىلدى.

مەملەكەت باسشىسى كورمەنىڭ جاريالانعان تاقىرىپقا ساي مازمۇنمەن تولىعۋى ماسەلەسىنە نازار اۋداردى.

– بارلىق جەردە، شەتەلدەرگە ساپار كەزىندە، ەلدەردىڭ ليدەر­لەرىمەن، ءىرى كومپانيالاردىڭ باسشىلارىمەن كەزدەسۋلەردە مەن «ەكسپو-2017» تۋرالى ايتتىم. ولاردىڭ ءبارى الداعى كورمەگە زور قىزىعۋشىلىق تانىتىپ، قاتىسۋعا دايىن ەكەندەرىن مالىمدەدى. وسىنى پايدالانا بىلگەن ءجون، – دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.

قازاقستان پرەزيدەنتى بۇل با­عىتتاعى جۇمىستىڭ جاندانعانىن ايتا كەلىپ، ءارى قاراي جالعاستىرۋدى تاپسىردى.

– ۇلتتىق جانە ترانسۇلتتىق كومپانيالاردىڭ الەۋەتى مۇلدە پاي­دالانىلىپ وتىرعان جوق. بۇل جال­پى­قازاقستاندىق ءىس بول­عان­دىقتان، ولار دا كورمەگە قاتى­سۋعا ءتيىس. جەر قويناۋىن پاي­دا­لانۋشىلاردىڭ بارلىعىن تارتۋ كەرەك، ولار دا ءوز ۇلەسىن قوسۋلارى قاجەت. جەر قويناۋىن پايدا­لانۋشى 39 كومپانيانىڭ تەك ەكەۋى­مەن عانا ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا جانە دەمەۋ­شىلىك تۋرالى ءبىر عانا شارتقا قول قويىلعان. بۇل جەتكىلىكسىز، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

نۇرسۇلتان نازاربايەۆ جەر قويناۋىن پايدالانۋشى ءىرى كومپانيالارمەن جۇمىس كەزىندە ولاردىڭ بەدەلىن «ەكسپو-2017» كورمەسىنە جاڭا تەحنولوگيالارعا يە Siemens، Samsung، Toyota سياقتى جانە باسقا وزىق كومپانيالاردى تارتۋ ءۇشىن پايدالانۋ كەرەكتىگىن ايتتى.

– جەر قويناۋىن پايدا­لا­نۋشىلاردىڭ وسىنداي كومپانيالارمەن جولعا قويىلعان بايلانىس­تارى بار، ولاردان ميللياردتاعان قارجىعا جابدىقتار مەن تەحنولوگيا­لار الادى. ءبىز وسى بايلانىستاردى بارىنشا پايدالانۋعا ءتيىسپىز. جەر قويناۋىن پايدالانۋشىلاردىڭ ءارقايسىسى الەمدىك برەندتەرمەن «نوۋ-حاۋلارىنىڭ» العاشقى تانىس­تىرىلىمىن ءبىزدىڭ كورمەدە جاساۋى كەرەكتىگى جونىندە ۋاعدالاسقانى ابزال. پرەمەر-مينيستردىڭ ءبىرىن­ءشى ورىنباسارى ب.ساعىنتايەۆ «ەكسپو-2017» كورمەسىنىڭ دايىن­دىعىنا ۇكىمەتتەگى جاۋاپتى تۇل­عا رەتىندە وسى ماسەلەلەرمەن اينا­لىسۋعا ءتيىس، – دەدى قازاقستان پرە­زيدەنتى.

مەملەكەت باسشىسى ەڭ ال­دىمەن، با­لاما تەحنولوگيالار سالا­سىن­داعى كوشباسشى ەلدەردى تارتۋ قا­جەتتىگىنە نازار اۋداردى.

– قاتىسۋشىلاردىڭ ساندىق قۇرامى ماڭىزدى، ءبىراق وزدەرىن جاڭا ازىرلەنىمدەر سالاسىندا كوشباسشى رەتىندە تانىتقان ەل­دەردى تارتۋ ماسەلەسى ودان دا وزەك­تىرەك. بۇل ماسەلە ۇكىمەت پەن سىرت­قى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ايرىقشا باقىلاۋىندا بولۋعا ءتيىس، – دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.

مەملەكەت باسشىسى كورمەدە قازاقستاننىڭ مادەنيەتىن، تاريحى مەن داستۇرلەرىن كورسەتۋدىڭ ماڭىز­دىلىعىن ايتتى.

– وتاندىق مادەنيەت قايرات­كەر­لەرىنىڭ ونەر كورسەتۋىنە باسىمدىق بەرۋ كەرەك. مادەني-دۋماندى شارا­لار كورمە اۋما­عىندا عانا ەمەس، بۇكىل قالادا ءوتۋى قاجەت. مۋزەي­لەر، كورمەلەر مەن تەاترلار قوناقتاردى ەڭ جو­عارى دەڭگەيدە قارسى الۋعا دايىن بولۋى ءتيىس. مادەني-دۋماندى شارالار جوسپارى ءالى كۇنگە دەيىن كەلىسىلگەن جوق. بارلىق مەم­لەكەتتىك ورگانداردىڭ ۇيلەسىمدى قىزمەت ەتكەنى كەرەك، وسى جۇ­مىستى جەدەلدەتۋدى تاپسىرامىن، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

نۇرسۇلتان نازاربايەۆ كور­مەنىڭ دايىندىعى مەن وتكىزۋ جۇ­مىستارى كەزىندەگى قاۋىپسىزدىكتى قام­تاماسىز ەتۋدىڭ دە ءمان-ماڭى­زىنا توقتالدى.

– كورمەدەگى بۇقارالىق شارالار كەزىندە قانداي دا ءبىر كەلەڭ­سىزدىكتەرگە جول بەرمەۋ ءۇشىن الدىن الۋ شارالارىن قابىلداۋ قاجەت. بۇل شارالاردى بۇگىننەن باس­تاپ پىسىقتاعان ءجون. ارناۋلى قىزمەتتەر مەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قاۋىپسىزدىك پەن قۇقىق ءتارتىبىن قامتاماسىز ەتۋى ءتيىس. ءىىم، ۇقك جانە «سىربار» وسى باعىتتاعى ۇيلەسىمدى جۇمىستى جالعاستىرۋعا ءتيىس، ەلوردانىڭ جانە كورمەنىڭ ءقاۋىپ­سىزدىگى وسىعان بايلانىستى. ءقاۋىپ­سىزدىك كەڭەسىنە وسى ماسەلەنى تۇراق­تى باقىلاۋدا ۇستاۋدى تاپ­سىرامىن، – دەدى قازاقستان پرە­زيدەنتى.

مەملەكەت باسشىسى كورمەگە قاتىسۋشىلار مەن قوناقتارعا قولاي­لى جاعداي جاساپ، كورمەگە كەلۋ­ءدىڭ تىڭعىلىقتى كەستەسىن ءازىر­لەۋ قاجەتتىگىن ايتتى. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ، سونداي-اق، ءوز­گە با­عىت­تاردى دا، سونىڭ ىشىندە ەرىك­تىلەردى دايىنداۋ، ءوز وتانداس­تارى­مىزدىڭ كورمەگە قولجەتىم­دىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ جايىن تياناقتى ويلاستىرۋ كەرەكتىگىنە نازار اۋداردى.

قازاقستان پرەزيدەنتى ۇكىمەتكە بارلىق ماسەلەنى ءتيىستى دەڭگەيدە ۇيلەستىرۋدى جانە جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستار تۋرالى ۇنەمى بايانداپ وتىرۋدى تاپسىردى.

سوڭىندا مەملەكەت باسشىسى الداعى كورمە بۇكىل قازاق­ستان­دىقتار ءۇشىن ماڭىزدى شارا ەكەنىنە تاعى دا نازار اۋداردى.

– الەمدە داعدارىستىق احۋال بايقالىپ وتىر، ول ءبىزدىڭ ەلگە دە اسەر ەتۋدە. سوعان قاراماستان، قا­زاقستان حالىقارالىق كورمەگە داي­ىندىقتى، يندۋستريالىق سايا­سات اياسىندا جاڭا نىساندار سالۋدى، جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋدى جالعاستىرۋدا. بۇل ءبىزدىڭ ەكونوميكانىڭ قارقىنى مەن مۇمكىندىكتەرىن كورسەتەدى، – دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.

كەڭەستە كورمەگە دايىندىق پەن مەملەكەت باسشىسى بەرگەن تاپسىرمالاردىڭ ورىندالۋ بارىسى تۋرالى «استانا ەكسپو-2017» ۇك» اق باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى ا.ەسىموۆ حابارلاما جاسادى. ول كورمە كەشەنى قۇرىلىسىنا ارنالعان شىعىستاردى وڭتايلاندىرۋعا ايرىقشا كوڭىل ءبولدى. اتاپ ايتقاندا، كومپانيا قۇرىلىمىن وزگەرتۋ اياسىندا دەپارتامەنتتەردىڭ قىزمەتى ناقتىلانىپ، باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارلارى مەن باسقارۋشى ديرەكتورلار سانى ەكى ەسە قىسقاردى. بۇل 150 ميلليون تەڭگەدەن استام قاراجاتتى ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەردى.

ا.ەسىموۆ كەيبىر ساۋلەت-قۇرىلىس جوبالارىن قايتا قاراۋ ەسەبىنەن شىعىستار كولەمى 78 ميلليارد تەڭگەگە ازاياتىنىن، بۇل رەتتە جالپى ساۋلەت كەلبەتى مەن نىسانداردىڭ فۋنكسيونالدىلىعى ساقتالاتىنىن اتاپ ءوتتى.

– بيۋدجەت قاراجاتىن ماقساتقا ساي پايدالانۋ تيىمدىلىگىنە ايرىقشا نازار اۋدارىلدى. قازاقستاندىق قامتۋ ۇلەسىن ۇلعايتۋ مەن وتاندىق كاسىپكەرلەردى تارتۋ دا ۇنەمدەۋ شارالارىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. 10 وڭىرمەن ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلدى، ناتيجەسىندە 20 مىڭنان استام ادامدى جۇمىسپەن قامتىعان 220 وتاندىق كاسىپورىن قۇرىلىسقا تار­تىلدى. 30 ميلليارد تەڭ­گەنىڭ ءونىمى جەتكىزىلدى، – دەدى «استا­نا ەكسپو-2017» ۇك» اق باسقارما­سىنىڭ ءتوراعاسى.

سونىمەن قاتار، ۇلتتىق كوم­پانيا باسشىسى كورمە يميد­ءجىن ىلگەرىلەتۋ جانە ونى تاقىرىپ­تىق جاعىنان تولىقتىرۋ جۇمىس­تارىنىڭ بارىسى تۋرالى دا باياندادى. ا.ەسىموۆتىڭ اتاپ وتكەنىندەي، بۇگىندە 53 ەل جانە 11 حالىقارالىق ۇيىم كورمەگە قاتىساتىنىن راس­تاعان.

كەڭەس بارىسىندا، سونداي-اق، ەنەرگەتيكا ءمينيسترى ۆ.شكولنيك، سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ە.ىدى­رىسوۆ، ينۆەستيسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى ءا.يسەكەشيەۆ، مادە­نيەت جانە سپورت ءمينيسترى ا.مۇحا­مەدي­ۇلى، استانا قالاسىنىڭ اكىمى ا.جا­ق­سىبەكوۆ جانە مەردىگەر ۇيىم­داردىڭ باسشىلارى ءسوز ءسوي­لەدى.

دەرەككوز: ەگەمەن قازاقستان