كۇندەلىكتى كۇيبەڭ تىرشىلىكپەن تاڭ سارىدەن جاسى دا، كارىسى دە ايالدامادان پرەستەلگەن اۆتوبۋسقا قاراي جىلجىدىق. كۇندەگى قالانىڭ "تيپتىك" كەپتەلىسى. اۆتوبۋستاعىلاردىڭ ءبىرى جۇمىسقا اسىقسا، ەندى ءبىرىمىز ساباققا اسىعامىز. ەسىكتەن باسىڭدى سۇقساڭ بولدى، ارى قاراي جولىڭداعىى قاعىپ-سوعىپ، كىرىپ كەتەسىڭ. سوقىر ادامداي سيپالاپ ءجۇرىپ، ۇستايتىن تۇتقا تاباسىڭ، تاپپاساڭ كولىكتىڭ ىشىندەگى تىعىنعا سەنەسىڭ. اۆتوبۋستا ارەڭ تۇرعاندا بىرەۋدىڭ قولى ءتيىپ كەتسە، ەندى بىرەۋ اياعىڭدى باسىپ كەتەدى. مۇرنىڭ تىجىرىنىپ، اياق كيىمىڭدى ۇيدەن جاقسىلاپ مايلاپ شىققانىڭ ەسىڭە ءتۇسىپ، ەڭبەگىڭ ەش كەتكەندەي قانىڭ قارايىپ، ىشتەن تىناسىڭ. مىنە، اباي داڭعىلىنا كەلىپ تە قالىپتىق. ەسەك ارباشا ءىلبىپ اۆتوبۋس تا كەلەدى. تەرەڭ ويعا شومىپ كەتتىم. وسىنداي ويمەن الاساپىران كۇي كەشىپ تۇرعاندا ءبىر قاريانىڭ «تەكسىز» دەگەن ءسوزى جۇرەگىمدى ءتىلىپ ءوتىپ، قۇلاعىمدى شىڭىلداتتى. جالت قارادىم. قازاقتىڭ ەڭ اۋىر ءسوزى تەكسىز تەك اشىنعاندا عانا ايتىلاتىن ەدى. كەزەكتى ايالدامادان تۇسۋگە نيەتتەنگەن اجەيدى، قاعىپ-سوعىپ ەكى جاس جىگىت سىرتقا ۇمتىلىپتى. قاڭباقتاي سالماعى بار اجەي بيلەت تەكسەرۋشى كوندۋكتورعا قاراي قۇلايدى. قۇداي ساقتاپ، اعايىمىز ەپتى بولىپ شىعادى. الگى ەكەۋى كەشىرىم سۇراماستان، الدى-ارتىنا قاراماي زىتىپ بارادى. كولىك ءىشى ۋ-شۋ. ورىسشا-قازاقشاسى بار بوقتىق سوزدەر ءار جەردەن ايتىلىپ جاتىر. اجەيدى بايقاسام، اجىمدەرى ۇلكەيىپ، قاتۋلى كوزدەرى جاسقا تولىپ، ەرىندەرى ءدىر-دىر ەتىپ، تىستەنىپ «تەكسىز» دەگەن ءسوزدى ايتتى دا، اياعىن ءىلبىپ باسىپ، كولىكتەن ءتۇستى. ەكى كوزىم تەرەزەدەن اجەيدىڭ ءاربىر قادامىن باعىپ تۇردىم. باسىندا سەلتەڭدەگەن اق ورامال، ۇستىندە ءوڭ بەرە باستاعان قىزعىلتىم كويلەك، ونىڭ سىرتىنان ويۋلانعان كوك قامزول، اياعىندا ءماسى. جانىنداعى جالعىز سەرىگى تاياعىنا سەنىپ، جاڭا جۇرگەن بالاداي اياعىن ساناپ باسىپ كەتىپ بارا جاتتى. كولىك ىشىندەگى بۇل جاعداي تەز ۇمىتىلدى، ءار جەردە كۇڭكىلدەگەن سوزدەر ەستىلىپ جاتتى. الايدا، باعاناعى ايتىلعان ءسوز كوكەيىمنەن كەتپەي، ويىم سان-ساققا شاشىراپ، ماڭگۇرت كۇي كەشتىم. تەكسىز دەگەن ءسوز تەك ساعان عانا ەمەس، جەتى اتاڭا دەيىن سۇيەكتەن وتەتىن ءسوز. ادامدى جانۋارلاردان، ادامدى ادامنان ەرەكشەلەپ تۇراتىن تاربيەسى ەمەس پە؟ باۋىرجان اتامىزدىڭ «تەكسىزدەن تەزەك ارتىق، ارسىزدان ايۋان ارتىق» دەگەن ۇلاعاتتى ءسوزى ەرىكسىز ويعا ورالدى. قازىرگى جاستار «تەك» سوزىنە ءمان بەرمەك تۇرماق، جەتى اتاسىن سانامالاپ بەرە المايدى. تىلگە تيەك ەتەر سىلتاۋى، قازاق ىشىندە بولىنبەۋ كەرەك. ءيا، بولىنبەۋ كەرەك. ءبىراق ءوز اتا-تەگىن ءبىلۋ مىندەتتى ەمەس پە؟ سول ارقىلى قان تازالىعىن ساقتايمىز عوي. جەتى -اتاسىن بىلمەگەن جەتەسىز دەپ بەكەر ايتپاعان عوي. جەتەسىزدەر قازاقتى قالاي العا جەتەلەمەك؟ وسىناۋ سۇيەك سىرقىراتار ءسوزدى قۇلاعىنا دا قىستىرماستان، سەلت ەتپەستەن كەتىپ قالعانى - ناعىز نامىسسىزدىق. ارسىزدىق بارىپ تۇرعان!.. «كازگۋ» دەگەن جۇرگىزۋشىنىڭ ءسوزى ويىمدى ءبولىپ جىبەردى. اسىعا-ۇسىگە تۇستىك. ايالدامادان ساباققا قاراي اسىقتىم. اۆتوبۋستاعى ويىم ساباقسىز ءۇزىلىپ، كولىكپەن بىرگە كەتىپ بارا جاتتى.
ايدانا حامزا قىزى
پىكىر قالدىرۋ