ەۋروپا (ورىس) حالقىندا گۇلدى جۇلىپ الىپ ۇزاتىلاتىن قىزدىڭ اياعىنىڭ استىنا شاشاتىن ادەتتەرى بار. بۇل ادەت قازاقي ءداستۇر مەن قازاقي تاربيەگە مۇلدەم قايشى دۇنيە. قازاق «بيىل ءبىر گۇل جۇلساڭ، كەيىن ون گۇل شىقپايدى» دەپ ءشوپتى جۇلماعان، گۇلدەي سولاسىڭ دەگەن. «تابانىڭا گۇل ءبىتسىن» دەگەن ءسوز، گۇلدى جۇلىپ الىپ، اياقتىڭ استىنا تاستاسىن دەگەن ەمەس، ول مۇلدەم باسقا. جۇرگەن جەرىڭنىڭ بارىنە گۇل ءوسىپ، وتە ادەمى، سۇلۋ بولسىن، تەك قانا جاقسىلىق ىستە دەگەن ماعىناسى مەن قاتار ۇرپاعىڭ ۇزىلمەسىن دەگەندى بىلدىرەدى.

گۇل – گۋ (قۋ) جانە ءۇل (ۇل) دەگەن ەكى بىرىككەن سوزدەن تۇرادى. گۇلدىڭ ءسوز ءتۇبىرى (ءوز ءتۇبى) «ءۇل» (ۇل) بولاتىنى وسىدان. دەمەك، قازاق ءۇشىن گۇلدى جۇلۋ، ءوز ۇرپاعىمىزدىڭ بولاشاعىنا بالتا شابۋ دەگەن ءسوز. بۇل ءسوزدىڭ ەكى ماعىناسى بار. ۇلىڭ – ەر بالا. گۇلىڭ – قىز بالا. وسى ءسوزدىڭ تۇبىرىنەن تۋىنداعان «ۇلبىرەگەن» دەگەن ءسوزدى تەك قانا قىز بالاعا نەمەسە جاس كەلىنگە قاتىستى قولدانىلادى.

گۋ-دىڭ تولىق ماعىناسىنا كەلسەك، حIح عاسىردا بۇكىل دەشتى قىپشاق (ەجەلدە قازاق دالاسىن وسىلاي، قىپشاق دالاسى دەپ اتاعان) رۋلارىن حاتقا تىزگەن قازاق عالىمى مۇحاممەد سالىق باباجانوۆ (1834-1893) اداي قاۋىمىنىڭ ەكى تايپاسىنىڭ ەسىمىن اد-گۋ، اد-لۋ دەپ جازىپتى. اد-گۋ دەگەنى - ۇلى ادتار (قۇدايكە)، اد-لۋ دەگەنى اد ۇلى (كەلىمبەردى). قازاقتىڭ – اداي – بالىقشى رۋىنان شىققان ۇلى عۇلاماسى ءجۇسىپ بالاساعۇننىڭ (بالىقشى ساق عۇننىڭ) الەمگە ايگىلى ءوز ەڭبەگىن «قۇتاتگۋ بىلىك» دەپ اتاۋىنىڭ سىرى وسى.

اڭگىمەنىڭ قىسقاسى، ادايلار تاريحتىڭ ءار كەزەڭىندە وزدەرىنىڭ ارعى ءتۇبى – اد ەكەنىن ۇمىتپاي، بايىرعى ەسىمدەرىن قايتارىپ الىپ جانە اتامەكەن ماڭعىستاۋىنا «ساۋران اينالىپ» قايتا ورالىپ وتىرعان.

«گ» - گۇل – ۇلبىرەگەن قىز بەن بوزبالا. گۇل – گۋ (قۋ) مەن ۇل دەگەن ەكى بىرىككەن سوزدەر تۇرادى.

 گ-دەن باستالاتىن سوزدەر: 1.گا (گا-گا، گاز)، 2.گا (گاپ، گاككۋ)، 3.گو (گوي-گوي، گورى)، 4.گۇ (گۇل، گۇج-گۇج، گۇرس-گۇرس، گۇرىل)، 5.گۋ (گۋلە، گۋ-گۋ اڭگىمە). ءبىرىنشى بۋىندا وسى بەسەۋىنەن باسقا ءسوز جاسالمايدى. ادامزاتتىڭ دامۋ، ەسەيۋ كەزەڭىن ءبىلدىرىپ تۇر. 

قازاق الىپبيىندە 1.ا (اتا)، 2.ءا (اكە)، 3.ب (بالا)، 4،گ (گۇل). گۇل قىز بالا دەگەن ماعىنا بەرەدى. 5.ع (عىلىم)، 6.د (اد، داي). بۇل ادام اتانىڭ باستاۋ الاتىن جەرى، ياعني العاشقى اد قاۋىمى. 7. «ە» ەر (ەر-ازامات)... (جالعاسىن مىنا جەردەن وقۋعا بولادى «لاتىنعا بارار جولدا» http://abai.kz/post/53374).

قازىرگى قابىلداعان لاتىن الىپپەمىزدە وسى «گ»ء-نىڭ ورنىندا «د» تۇر. قازاقي ءسوز جاساۋ جۇيەسى بويىنشا ءتورتىنشى بولىپ Dd (د) ەمەس، Gg (گ) بولعانى ءجون بولار ەدى.

قورىتىندى: «گۇل وسسە، دالانىڭ كوركى، قىز وسسە، ەلدىڭ كوركى» دەلىنەدى قازاق دانالىعىندا. گ-گۇل (قىزعالداق)، ياعني قىز بالا دەگەن ماعىنا بەرەدى. قازاقتا «گ» دىبىس-تاڭباسىنان باستالاتىن ەر-ازاماتتىڭ ەسىمى قويىلمايدى.

قوجىرباي ۇلى مۇحامبەتكارىم،

ماڭعىستاۋ