الەمدە ادامدار تۋرالى اڭگىمەلەر كوپ. ولاردىڭ كەيبىرەۋى قورقىنىشتى، باسقالارى الاڭداۋشىلىق سەزىمىن تۋدىرادى، تاڭعالدىرادى، ءتىپتى شابىتتاندىرادى. سونىمەن، ءارتۇرلى داۋىردەگى وقيعالاردىڭ ەڭ تاڭعاجايىپتارىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى. 

ماۋگلي مارينا چاپماننىڭ وقيعاسى

مارينانىڭ وقيعاسىن ەدگار رايس بارروۋزدىڭ تارزان تۋرالى ءفيلمىنىڭ سيۋجەتىنىڭ كانوندىق نۇسقاسى رەتىندە قاراۋعا بولادى. 5 جاسار قىز وتكەن عاسىردىڭ 50-جىلدارى كولۋمبيانىڭ دجۋنگليىندە قالىپ قويادى. ونى بەلگىسىز ادامدار ۇرلاپ، ورماندا تاستاپ كەتكەن.  كوپ ۇزاماي نارەستەنى مايمىلدار تاۋىپ الادى. قىز مايمىلدارعا تەز ۇيرەنىپ، قاۋىمداستىقتىڭ مۇشەسىنە اينالادى: ءتورت اياقتاپ قوزعالا باستايدى، ازىقتاردى ۇرلاپ جەيدى، مۇمكىن بولسا، كەيبىر دىبىستاردى جاسايدى.  5 جىلدان كەيىن مارينانى  براكونەرلەر تاۋىپ الىپ، اقشا تابۋ ءۇشىن بوردەلگە جىبەرەدى.  الايدا  جاسىنا بايلانىستى چەپمان قىزمەتشىسى بولىپ، كوپ قيىندىق كورەدى. ونى ۇرىپ-سوعىپ، قاپاستا قاماپ ۇستايدى.  ماريانا باردەلدەن قاشىپ كەتەدى. كوپ ۇزاماي ونى جاقسى ادامدار اسىراپ الادى. وسىلاي ادىلدىك جەڭەدى. بۇگىن مارينا وتباسىمەن ۇلىبريتانياداعى برەدفوردتا تۇرادى. ول قايتادان ادام قالپىنا كەلىپ، سويلەدى، ءتىپتى اسپازشى وقۋىن اياقتادى. دەگەنمەن ونىڭ ومىرىندەگى وسى ءبىر تاڭعاجايىپ كەزەڭنىڭ اسەرى ءالى كۇنگە بار. مىسالى، مارينا ءالى دە ءتورت اياقتاپ ءجۇرىپ، اعاشقا ەركىن ورمەلەيدى.

قۇس-ادام

280 جىل بۇرىن بولعان بۇل عاجايىپ وقيعا بالا تۋرالى. 1735 جىلى كىشكەنتاي تاۋچ قالاسىندا تۇراتىن 28 جاستاعى يوحاننا-سوفيا مەن 38 جاستاعى اندرەاس ءتورتىنشى بالاسىنىڭ ومىرگە كەلۋىن كۇتەدى. الايدا ۋاقىتىنان بۇرىن تۋىلعان سەگىز ايلىق نارەستە شميتتەر وتباسىن شوشىتتى، سەبەبى ادامنىڭ جانە تاۋىقتىڭ ەرەكشەلىكتەرىن بىرىكتىرگەن بالا ولاردىڭ تۇقىمىندا ەشقاشان بولماعان.  دارىگەر گوتليب فريدەريچي ءتۇرى بالادان گورى تاۋىققا كوپ ۇقسايتىن نارەستەنى كاپسۋلاعا سالىپ، زەرتتەپ، «سيرەك ادام-مونستر» دەگەن تراكتات جازعان.  ول كاپسۋلا گەرمانياداعى ۆالدەنبۋرگ مۋزەيىندە ساقتاۋلى تۇر. دارىگەرلەر مەن زەرتتەۋشىلەر مۇنداي تىرشىلىك يەسىنىڭ قالاي پايدا بولعانىن انىقتاي المادى. باس سۇيەگىنىڭ كلەروۆوي ءپىشىنى، قۇلاعىنىڭ جوقتىعى، جۇرەك مولشەرىنىڭ ۇلكەندىگى مەن ساۋساقتارىنىڭ ءۇزىندىعىنىڭ سەبەبىن تابا المادى. عالىمدار بۇل جۇمباق بالانىڭ جىنىسىن عانا اشتى. ول قىز ەكەن.

جىلاندار پاتشاسى

كەلەسى عاجايىپ وقيعا ادام ورگانيزمىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى. بۇل جاعداي ءۇندىستاندا بولعان. وندا «جىلانداردىڭ پاتشاسى» اتانىپ كەتكەن سينگح-ابۋ ءومىر سۇرەدى. ول جىلاننىڭ ۋىمەن وزىنە ەكسپەريمەنت جاساپ كورەدى. ونىڭ قانى ۋدى ءبولىپ، پايدالى قورەكتىك زاتتارعا اينالدىرادى. بۇل شىنىمەن تاڭقالارلىق، جىلان پاتشاسىنىڭ قانى ەشقانداي توپقا جاتپايدى. سينگح-ابۋ  ءوزىنىڭ ەرەكشەلىگىن بيزنەسكە اينالدىرىپ،  باۋىرىمەن جورعالاۋشىلارمەن ءار ءتۇرلى كورىنىستەر قويىپ، اقشا تابادى.

كريستالدى جاس

بۇل وقيعا سولتۇستىك افريكانى عانا ەمەس، بۇكىل الەمدى تاڭقالدىرعان. ومىردە جىلاماعان ادام بار ما؟ ارينە، ونداي ادام جوق. الايدا وسى اڭگىمەنىڭ باستى كەيىپكەرى كادىمگى كوز جاسىن بىلمەيدى. قىز كىشكەنتايىننان ءتىلالعىش، ءتارتىپتى بولىپ وسەدى، سوندىقتان انا-اناسى ونىڭ ەرەكشەلىگىن دەرەۋ بايقاماعان. بويجەتىپ، اناسى مەن اكەسىنە قولعانات بولعان كەزدە عانا قىزىنىڭ باسقالاردان قانشالىقتى ەرەكشەلەنەتىنىن تۇسىنگەن. بىردە حانۋما پياز ارشىپ وتىرعاندا كوزىنەن قاتتى تۇيىرشىكتەر اعا باستايدى. بۇل جاس ەدى. ەگەر اكەسى كريستالدى زەرگەرلىك جۇمىستارىندا پايدالانۋعا شەشىم قابىلداماسا بۇل تاڭعاجايىپ قىز سولتۇستىك افريكا وتباسىنىڭ قۇپياسى بولىپ قالار ەدى.  كەرەمەت اشەكەيلەر تۋرالى اڭگىمە حالىق اراسىندا تاراپ، ونىڭ قۇرامىنا قىزىققان زەرتتەۋشىلەر ىزدەي باستايدى. بۇل تاڭعاجايىپ كريستالدار پلاستيكانىڭ ەرەكشە ءتۇرى ەكەن. ونىڭ قۇرامى ءالى كۇنگە دەيىن بەلگىسىز. عالىمدار وسى تاڭعاجايىپ قۇبىلىستى تۇسىندىرە الماي كەلەدى. ەڭ تاڭقالارلىق جانە قۋاناتىن نارسە حانۋمەگە بۇل قاتتى جاستار ەشقانداي كەدەرگى جاساپ، زيانىن تيگىزبەيدى. ولار كىرپىككە قاتپايدى، تەرىگە جابىسپايدى، كورۋ قابىلەتىنە زيانى جوق.

كۇلكىلى وقيعالار مەن سايكەستىكتەر

ومىردەگى تاڭعاجايىپ اڭگىمەلەردىڭ اراسىندا تەك شوشىتاتىن وقيعالار عانا ەمەس، ەزۋگە كۇلكى ۇيىلدىرەتىندەرى دە بار. مىنە، ولاردىڭ كەيبىرى:

...1969 جىلى ايدىڭ بەتىنە قونعاننان كەيىن امەريكاندىق نەيل ارمسترونگ بىردەن «سىزگە ساتتىلىك تىلەيمىن،  گورسكي حانىم!» دەگەن تىركەستى ايتادى. نەگە دەسەڭىز بالا كۇنىندە بولاشاق استروناۆت كورشى تۇراتىن جۇپتىڭ جانجالىن ەستىپ قالادى. ۇرىس بارىسىندا گورسكيي حانىم كۇيەۋىنە:«ساعان كوڭىلىم تولعانشا، كورشىسىنىڭ كىشكەنتاي ۇلى ايعا ۇشىپ كەتەدى»،- دەپ ايتقان ەكەن.

...1966 جىلى 4 جاسار رودجەر لوزەر ەسىمدى ءبىر بالا اقش-تىڭ سالەم قالاسىنا جاقىن جەردە سۋعا باتىپ كەتەدى. بالانى اليس بلەز ەسىمدى ايەل قۇتقارىپ الادى. 1974 جىلى رودجەر قۇتقارۋشىسىنا قارىزىن قايتاردى. ءدال سول جەلدە سۋعا باتقان اليس بلەزدىڭ كۇيەۋىن ولىمنەن قۇتقارعان.