Qazirgi zamanda adamnyń kez-kelgen kúrdeli jaǵdaılardy jeńe bilý qabiletine áser etetin úsh negizgi psıhologıalyq sıpat bar dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi.
- Zıatkerlilik koefısıenti (IQ)
Zıatkerlilik koefısıent – (aǵyl.t IQ — intelligence quotient,) adamdardyń tez qabyldaǵyshtyǵy men aqyldylyǵyna beriletin baǵa. Ony arnaıy jasalǵan test arqyly, qarapaıym adamdardyń oılaýy men aqyldylyǵyna qarap salystyra anyqtaıdy. IQ joǵary adamdar bedeldi qyzmetterde isteıdi jáne mansapta tabysqa jetý paıyzy joǵary. Munyń basty sebebi, IQ deńgeıiniń joǵarylyǵy adamǵa jańa máselelerdi tezirek úırenýge jáne sheshýge kómektesedi. IQ testterin ortasha esepke teńestirip, shamamen 100 dep alatyn bolsaq, 50% adamdardyń IQ-i 90 men 110-nyń arasynda bolýy tıis nemese 25 % adamdardyń IQ-i 90-nan tómen, 110-nan joǵary bolýy kerek. Al 70%-ǵa jetpegen adamdardyń aqyl-esi jetilmegen bolyp sanalady.
- Emosıonaldy ıntellekt (EQ)
Emosıonaldy ıntelekt dep qarapaıym qazaqı tilmen aıtqanda, adamnyń minezi nemese adamnyń óz sezimderin basqara alýy.
Emosıonaldy ıntellektiniń negizgi qurýshylary:
– Ózindik sana-sezim. Bul adamnyń óz emosıalaryn tanı bilý, taldaı alý jáne olardy durys talqylaý qabileti.
– Ózin - ózi ustaý. Ásirese, óte qıyn jaǵdaıda emosıalyq teńgerimin saqtaı alýy.
– Áleýmettik sana. Basqasha aıtqanda, bul – aınalańdaǵy adamdardy túsine bilý. Olarǵa emosıalyq jaǵdaıyn eskere otyryp, mańyndaǵylarmen ózara árekettesý jáne baılanys qurý qabileti.
Barlyq derlik jetistikke óz kúshimen jetken ataqty baı adamdardyń, úlken kompanıalardyń basshylarynyń emosıonaldy ıntelektisi joǵary ekenin zertteý jumystary kórsetip bergen. Aqyldan bólek adamnyń minezi jetistikke jetýge tikeleı qatysy bary dáleldendi.
- Adamnyń ómirlik kúsh-qýatynyń ólshemi - VQ (Vitality Quotient)
Adamnyń ómir súrýge degen qushtarlyǵy, minez-qulqy, aınalasyndaǵy adamdarǵa áseri, ózindik energıasy – kúsh-qýat ıntelektisimen ólshenedi. Bul túsinikti ǵylymǵa fransýz psıhology Per Kass engizgen. VQ – qozǵaýshy kúsh, adam ómiriniń stımýlátory. Adamdardyń shydamdylyǵy, ásirese, bir jumysta uzaq ýaqyt boıy saqtap qalýǵa jáne óz múmkindikterin eshqandaı qıyndyqqa qaramaı paıdalanýǵa umtylý qabileti. Bir sózben aıtqanda, VQ – ómir súrýge degen umtylys. VQ joǵary adamnyń fızıkalyq, ıntellektýaldy jáne tipti emosıalyq myqty bolady.
IQ, EQ jáne VQ deńgeıleri ár adamda bar tabıǵı qasıetter bolyp tabylady, alaıda siz olardy damytý óz qolyńyzda ekenin eskerińiz. Siz únemi jańa bilim alýǵa qyzyǵýshylyq tanytasyz ba, álde adamdarmen qarym-qatynas jasaýǵa beıimsiz be, siz olarǵa áser ete alasyz ba, sizde ómirlik kúsh-qýat bar ma, adamdarǵa basshylyq jasaı alasyz ba jáne eń bastysy aıtylǵan úsh ıntellektini qanshalyqty teńdestire alatynyńyz týraly oılanyp kórińiz.
Óz-ózińizdi túsine alsańyz, kóp jaqty oılaný arqyly ózińizdiń qabiletterińizdi damytyp, áleýetińizdi arttyra alasyz, osylaı ómirde de, mansapta da bıik jetistikke jete alasyz. Este saqtaıtyn nárse, ózińiz súıetin ispen shuǵyldanýyńyz mańyzdy, ol sizdiń aqyl-oı men ómirlik energıańyzdy arttyrady.
