رف-نىڭ قۇرامىنا كىرەتىن موردوۆيا رەسپۋبليكاسىنىڭ بەلوزەرە ەلدىمەكەنىندەگى ورتا مەكتەپتە 375 بالا ءبىلىم الادى ەكەن. 5-11 سىنىپ ارالىعىنداعى قىز بالالار سانى 200. ولاردىڭ كوبىسى ورامال تاعادى دەپ حابارلايدى  "Idel.رەاليي".

جالپى، اتالمىش مەكتەپتىڭ مۇعالىمدەرى دە ورامال تاعادى ەكەن. مەكتەپ باسشىلىعىنىڭ ويىنشا، وقۋشى قىزدارعا ۇلگى بولىپ جاتقان دا سولار. موردوۆيا ءبىلىم مينيسترلىگى مەن بەلوزەرە تاتار اۋىلىنىڭ ۇستازدار قاۋىمى اراسىنداعى داۋ-داماي جەلتوقسان ايىندا تۋىنداعان بولاتىن. سول كەزدە مينيستر ورىنباسارى گالينا ياۆكينا مەرەكەدەن كەيىن «ورامالدارىڭدى شەشىڭدەر» دەپ تالاپ قويعان بولاتىن.

الايدا مەكتەپ ديرەكتورى ۆەرا ليپاتوۆا مۇسىلمان ورامالىن تاققان مۇعالىمدەر جۇمىسىنان قۋىلمايدى دەپ ءسوز سويلەگەن بولاتىن: «دەمالىستان كەيىن ارىپتەستەر بولىپ باس قوسىپ، كەلىسسوز جۇرگىزەتىن بولىپ شەشتىك. بۇگىنگى تاڭدا ەشكىم قىزمەتىنەن بوساتىلعان جوق. سول سەبەپتى داۋ تۋعىزۋدىڭ قاجەتتىلىگى دە شامالى. ءبىر نارسە ايتا كەتەيىن، مەكتەپ ول ءبىلىم ورداسى، زايىرلى مەكەمە. ونى قارجىلاندىراتىن مەملەكەت. ءدىني كوزقاراستارىنا قاراماستان ساباق بەرەتىن ۇستازدار قاۋىمى ۇستاز بولىپ قالۋى كەرەك. ويتكەنى ولار جۇرىس-تۇرىسىمەن، بەت-بەينەسىمەن دە وسكەلەڭ ۇرپاققا تاربيە بەرەدى. ءار ازامات ءوز مەملەكەتىنىڭ زاڭىنا سۇيەنىپ ارەكەت ەتكەنى دۇرىس».

وكىنىشكە وراي، مەكتەپ باسشىلىعى ءوز ۋادەسىندە تۇرماپتى. كەشە عانا ءوز ەسىمىن جاسىرۋدى ءجون ساناعان ءمۇعالىم بىلاي دەپ مۇڭىن شاقتى: «دەمالىس اياقتالىسىمەن ءبىزدى بىر-بىرلەپ جۇمىستان شىعاراتىن بولىپتى. سەبەپ تابىلادى دەيدى».

قۇقىق قورعاۋشى مارات ءاشىموۆتىڭ ايتۋىنشا، موردوۆيا بيلىگىنىڭ قىزمەت بابىندا ورامال تاقپاۋ دەپ تالاپ قويۋى رەسەي كونستيتۋسياسىنا قايشى. «رەسەي ەڭبەك كودەكسىنە ساي ءدىني، ۇلتتىق نەگىزدە ديسكريميناسياعا جول جوق. رف كونستيتۋسياسى ءدىني سەنىمنىڭ ەركىندىگىنە كەپىلدىك بەرەدى. موردوۆيا بيلىگى مەكتەپ زايىرلى مەكەمە دەگەندى كوپ ايتادى. ول مەكتەپتە ءدىني ساباقتار بەرىلمەيدى، وقىتىلمايدى. ورامال تاققان ءمۇعالىم ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىنىڭ زايىرلىلىعىنا ءقاۋىپ توندىرمەيدى. بەلوزەرە اۋىلى جالپى دىنگە بەرىك ەلدىمەكەن. 20 جىل بويى قىزمەت ەتكەن مۇعالىمدەر البەتتە جۇمىستارىنان ايىرىلعىلارى كەلمەيدى» دەدى ءاشىموۆ.

جازيرا بايدالى