ارداق نۇرعازى ۇلى. راس پا، اجە

/uploads/thumbnail/20170708164501377_small.jpg

ناۋرىز تۋا قاردىڭ كوبەسى سوگىلىپ، ويدان-قىردان جىلعا قۋىپ سۋ اققاندا، قىستىڭ قاتقىل سۋىعىنا ۇقسامايتىن وزگەشە ءبىر سالقىن سوعاتىن ادەتى. بىلەتىن جۇرت مۇنى كوكتەمنىڭ سالمالى دەيدى. سامال سوققان تۇستا اجەم ءوزى قىرىق جىلدان بەرى تۇرىپ كەلە جاتقان پاتەرىنىڭ قىس بويى مىقتاپ جابۋلى تۇرعان ەسىگىن اشاتىن. شۋاقتى كۇنگە بۋرىلدانعان باسىن كوتەرىپ قاراپ الىپ، اينالاعا كوز تاستاپ ءبىراز تۇراتىن دا، ۇيدەن كورپە-جاستىقتاردى شىعارىپ سامالدىقتىڭ ەرنەۋىنە جاي باستايتىن. اجەمنىڭ قولىندا وقيتىن مەن ۇساق-تۇيەگىن شىعارىساتىنمىن. سوندا ەسىمدە قالعانى اجەمنىڭ قۇس اسىرايتىن تورى. اجەم ماعان «الىپ شىق» دەيتىن. مەن كىتاپ ۇيدە تۇرعان توردى الىپ شىعاتىنمىن اجەم ونى سامالدىققا ءىلىپ قوياتىن. قازىرگە دەيىن تاڭىم بار. اجەمنىڭ سامالدىققا نەگە اۋزى اشىق بوس توردى ءىلىپ قوياتىنىن سۇراپ كورمەپپىن. ايتەۋىر، بۇلبۇل باعۋعا بولاتىن توردا قۇس جەمىن سالاتىن تالەركە، سۋ قۇياتىن توستاعان، قۇس قوناقتار تۇعىر دەگەندەردىڭ ءبارى تۇگەل ەدى. تەك قۇس قانا جوق بولاتىن. سامالدىق ونداي ۇلكەن بولماعانىمەن، وتىرىپ كۇنشۋاقتاۋعا بولاتىنداي ەدى. وڭاشا قالعاندا اجەم وندا جيدە اعاشىنان جاسالعان ورىندىعىنا شالقالاپ وتىرىپ كىتاپ وقيتىن. ماعان دا وقىپ بەرەتىن. مەن سامالدىققا اسىلىپ جولدان ارى وتكەن، بەرى وتكەندەرگە قاراپ تۇراتىنمىن. بوس تور سوندا توبەمىزدە اسۋلى تۇراتىن. اتام ەرتەرەكتە قايتىس بولىپتى. ماعان ول كىسىدەن اجەمە بولمە تولى كىتاپ پەن وسى تور قالعانداي سەزىلەتىن. قىستا اجەم توردى ءسۇرتىپ-تازالاپ كىتاپ بولمەسىنە اپارىپ قوياتىن. ودان بەرى دە، مىنە، جارتى عاسىرعا جۋىق ۋاقىت ءوتتى. ءبىز دە ءۇيلى-باراندى بولدىق. ءتىپتى بالالارىمنىڭ الدى وتاۋ قۇرىپ كەتتى. سوڭعىلارى شەت ەلدەردە وقۋدا ءجۇر. اجەمنىڭ قايتىس بولعانىنا دا شەرىك عاسىرداي ۋاقىت وتكەن. ارا-تۇرا اجەمدى ويلاسام بولدى، نەگە ەكەنىن ءوزىم دە بىلمەيمىن، ويىما بىردەن سامالدىقتاعى كورىنىس كەلەدى. باياعى تور سول ورنىندا، سول كۇيىندە ءىلۋلى تۇرعانداي سەزىنەمىن. اجەم تۇرعان ۇيدە الدەقاشان باسقالار تۇرىپ جاتقانىن بىلسەم دە، سونداي ءبىر وي كەتپەيدى. ۇزاق جىلدار بويى دوستىعىمىز ۇزىلمەگەن ءبىر دوسىممەن كافەدە جولىعىپ اڭگىمە دۇكەن قۇرىپ وتىرعانمىن. ەكەۋمىز ستۋدەنت شاقتان ساباقتاس ەدىك. قاتار ۇيلەنگەنبىز. وتباسىمىز دا ارالاسىپ تۇرادى. سوعان قاراماستان ەكەۋمىز اندا-ساندا «تۋىستاي بولىپ كەتكەن» ايەلدەرىمىزدەن «قاشىپ»، كافەدە كەزدەسىپ قالامىز. كەشەگىدەي جۇمىستاعى جەتىستىگىمىزدى ەمەس، ەرتەڭگى شىعار بيىگىمىز، ۇزەڭگىلەستەر تۋرالى الىپ-قاشپا اڭگىمەلەردى دە ەمەس، ءتىپتى الدەقاشان ءوز ىستەرىمەن وزدەرى بولىپ، بىزبەن از سويلەسەتىن بالالاردى دا ەمەس، ءوزىمىز تۋرالى، ءبىر كەزدە ۇمىتقان ءوزىمىز تۋرالى ايتاتىنبىز. قارسىمدا وتىرعان قۇرداسىمنىڭ سوزىنەن ەسىمە كەنەتتەن الدەنە ءتۇسىپ، ويىما بالالىق شاعىم ورالا كەتتى. ءسوز اراسىندا مەن توردا قۇس باعۋ تۋرالى ايتىپ قالدىم. قۇرداسىم سوزىمدە ءىلىپ الا جونەلدى. ونىڭ ايتىسىنشا، قولدا قۇس ۇستاۋ شىعىس ەلدەرىندە ۇزاقتان كەلە جاتقان ءداستۇر ەكەن. ول جونىندە ءتۇرلى دەرەكتەر، قىزىقتى اڭگىمەلەر بار كورىنەدى. قۇرداسىم قۇس باعۋ جالپىلاسقان سول ەلدەردە بولعان ءبىر اڭگىمە ايتتى. قۇرداسىمنىڭ ايتۋىنشا، ەكى دوس باستەسىپ قالادى. بىرەۋى ەكىنشىسىنە «ەگەر، ۇيىڭە ءبىراز كۇن بوس توردى ءىلىپ قويساڭ، سوڭىنان قۇس باعاتىن بولاسىڭ»، — دەيدى. ەكىنشىسى، بۇعان سەنبەيدى دە، قىزىقتاپ، سىناپ كورمەك بولىپ، ۇيىنە بوس تور اكەلىپ ءىلىپ قويادى. توردى كورگەن كورشىسى «قۇس باعاسىڭ با؟» — دەپ سۇرايدى. الگى ادام وعان ونداي ويى جوق ەكەنىن ايتادى. ەكىنشى كورشىسى «تورىڭ بوس تۇر عوي، قۇسىڭ ءولىپ قالعان با؟» — دەيدى. الگى ادام وعان دا جوعارىداعىداي جاۋاپ بەرەدى. ۋاقىت وتە كەلە بوس تۇرعان توردى كورگەندەر «نەگە قۇس باقپايسىڭ؟» — دەي باستايدى. الگى ادام ولارعا جالىقپاستان قۇس باعۋ ويىنىڭ جوعىن ايتا باستايدى. تاعى دا ءبىر مەزگىل وتكەندە بوس تۇرعان توردى كورگەن جۇرت الگى ادامعا قۇس باعىپ الۋ تۋرالى اقىل ايتادى. الگى ادام بۇعان دا باس شايقايدى. ءسويتىپ جۇرگەندە الگى ادامنىڭ ۇيىنە ءبىر دوسى ءبىر جۇپ بۇلبۇل كوتەرىپ كەلەدى. «مىنانى ساعان اكەلدىم، تورىڭ بوس تۇرماسىن، ب ا ق»، — دەيدى. الگى ادام ويلانىپ كورىپ، «كوپ ۋاقىت بويى توردى بوس ءىلىپ قويدىم، جۇرت تا مەنى قۇس باعادى دەپ ويلايدى. ەندەشە، نەگە باقپايمىن، باعايىن» دەگەن ويعا كەلەدى. سونىمەن دوسىم «الگى ادام اقىرى باستەن جەڭىلىپ، قۇس باعىپ كەتىپتى» دەيدى. ۇيگە قايتىپ ورالعان سوڭ دا دوسىمنىڭ «ول قۇس باعىپ كەتىپتى» دەگەن ءسوزى قۇلاعىمنىڭ تۇبىنەن كەتپەي قويدى. تۇندە ءتۇس كوردىم. تۇسىمدە اجەم سامالدىقتا كىتاپ وقىپ وتىر ەكەن دەيمىن. مەن ونىڭ قاسىندا تۇرمىن. ءبىراق، اۋزى اشىق قۇستىڭ تورى ورنىندا جوق ەكەن. تاڭەرتەڭگى شاي ۇستىندە ايەلىم «تۇندە ۇيقىسىرادىڭ-اۋ دەيمىن. الدەنەلەردى ايتىپ، كۇبىرلەدىڭ. نە ايتقانىڭدى تولىق ەستي المادىم. «راس پا، اجە» دەگەندەي بولدىڭ»، — دەدى. كوڭىلىمدە كۇدىك تۇرسا دا، اجەمنىڭ بوس تورى ءالى دە سول ورنىندا ءىلۋلى تۇرعانداي سەزىلە بەردى. شايدان سوڭ كولىككە وتىرىپ، بىردەن اجەم تۇرعان ەسكى ۇيگە تارتتىم. تانىس كوشەگە ءىلىنىپ، باياۋلاپ بارىپ جول شەتىنە توقتاپ، ماشينا ىشىنەن تانىس سامالدىققا كوز جىبەردىم. ويلاعانىمداي ءبارى ورنىندا، تەك ىلىنگەن تور ورنىندا جوق ەكەن.

قاتىستى ماقالالار