الماتى اۋەجايى وتكەن جىلى 5 ميلليون 700 مىڭ جولاۋشىعا قىزمەت كورسەتتى. رەيتينگ بويىنشا الىپ شاھاردىڭ اۋە ايلاعى تمد ەلدەرىنىڭ اراسىندا العاشقى وندىققا كىردى. جاقىندا عانا اۋەجايداعى ترانزيتتىك جولاۋشىلار ءۇشىن كاپسۋلا قوناق ءۇيى اشىلدى. سونداي-اق جاڭا تاماقتاندىرۋ پۋنكتتەرى ىسكە قوسىلىپ، جۇكتى ونلاين باقىلاۋدىڭ جاڭا جۇيەسى ەنگىزىلدى. تاعى قانداي جاڭاشىلدىق بار؟ ارىپتەسىم ايدانا مەيرامباي قىزى ستۋدياعا كەلىپ بىزگە ەگجەي-تەگجەيلى ايتىپ بەرەدى.

-قايىرلى كەش ايدانا! اۋەجاي - الماتىنىڭ باس قاقپاسى، قوناقتاردى قارسى الاتىن باستى نىسان ەكەنى تۇسىنىكتى. وندا قانداي وڭ وزگەرىستەر بايقالادى؟

-قايىرلى كەش توعجان! الماتىلىقتار راسىمەن دە اۋەجايدى ماقتان تۇتاتىن نىساننىڭ بىرىنە جاتقىزسا بولادى. ويتكەنى، اۋە ايلاعى بۇرىنعىمەن سالىستىرۋعا كەلمەيدى. كوپتەگەن وزگەرىستەر بار. اڭگىمەنى مەديسينالىق پۋنكتتەن باستايىن.

باسى اۋىرىپ، بالتىرى سىزداعاندار ءۇشىن قاراستىرىلعان ورىن تولىقتاي مودەرنيزاسيادان وتكەن. ەگەر بۇرىن بۇل شاعىن عانا بولمە بولسا، ءقازىر اۋماعى 100 شارشى مەتردى قۇرايدى. مەكەمەدە 23 قىزمەتكەر جۇمىس ىستەيدى. ولاردى «اۆياسيالىق دارىگەرلەر» دەپ اتايدى. مۇنداعى اق حالاتتىلار تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيدى. ەگەر ۇشاقتا جۇقپالى اۋرۋى بار ناۋقاس بولسا، بۇل تۋرالى دەرەۋ ءدال وسى مەكەمەگە حابارلانادى. دارىگەرلەر ارمەن قاراي ارنايى كيىم كيىپ، ناۋقاستى تۋرا ۇشاقتىڭ بورتىنان قارسى الادى.

«دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا ءبىز تاۋلىك بويى ەپيدەميالىق اۋرۋلار كوپ كەزدەسەتىن ەلدەردەن كەلگەن جولاۋشىلاردى قاتاڭ تەكسەرەمىز. بۇل تىزىمدە 9 ەل، 24 قالا بار. سول جەرلەردەن كۇنىنە 20-عا جۋىق ۇشاق كەلىپ، شامامەن 2 مىڭعا جۋىق جولاۋشى تۇسەدى»،-دەدى الماتى قالاسى كولىكتەگى قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى ماۋلەن ۇناسبەكوۆ.

دەگەنمەن، مەدپۋنكتتە سىرقاتتانعان كەز كەلگەن جولاۋشى تەگىن كومەككە جۇگىنە الادى. مۇندا شۇعىل جانە امبۋلاتورلىق ەم كورسەتىلەدى. ال مۇگەدەكتەر ءۇشىن شامامەن 10 اربا قاراستىرىلعان. دارىگەرلەر اۋەجايعا كەلگەن مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردى قاقپادان باستاپ كۇتىپ الىپ، ۇشاققا دەيىن وتىرعىزىپ جىبەرەدى. ول ءۇشىن، ءتىپتى، قۇنى 50 مىڭ ەۋرونى قۇرايتىن ارنايى كولىك ساتىپ الىپتى.

«بىزدە عانا بار سونداي امبۋليفت دەگەن ماشينامىز. جولاۋشىلار وزدەرى ۇشاققا شىعا الماسا، سول ماشينامەن كوتەرىپ، ءتۇسىرىپ، وتىراتىن ورنىنا دەيىن اپارىپ سونىمەن تۇسىرەمىز. ول بارلىق ۇشاققا كەلەدى. كىشكەنتاي ۇشاقتان باستاپ، ەڭ ۇلكەن قازىرگى ا380 دەگەن ۇشاق بار، سوعانعا دەيىن كەلەدى»،-دەدى «الماتى حالىقارالىق اۋەجايى» اق مەديسينالىق قىزمەتىنىڭ باسشىسى ساعدات نۇريمانوۆ.

بۇعان قوسا الماتى اۋەجايى بيىل العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ «ە فرايت» اقپاراتتىق جۇيەسىن ىسكە قوسىپتى. بۇل الەمنىڭ وزىق اۋەجايلارىندا بۇرىننان بەرى قولدانىلىپ، ءوز جەمىسىن بەرگەن جۇيە ەكەن. سول ارقىلى جولاۋشىلارعا جىلدام قىزمەت ۇسىنىلىپ، وندىرىستىك جۇمىستاردى وڭاي شەشۋگە ىقپال ەتەدى.

«جاڭا جۇيە ءوز تيىمدىلىگىن كورسەتتى. جۇيە ارقىلى اۋە كەمەلەرى مەن جولاۋشىلارعا جىلدام قىزمەت كورسەتىپ، بارلىق وندىرىستىك ماسەلەلەردى شەشۋگە بولادى. سونىمەن قاتار، برس اقپاراتتىق جۇيەسى دە ەنگىزىلدى. بۇل باگاجدى اۆتوماتتى تۇردە باقىلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى»، -دەدى «الماتى حالىقارالىق اۋەجايى» اق اتقارۋشى ديرەكتورى  سەرىك مىقتىبايەۆ.

 جولاۋشىلارعا ىڭعايلى جاعداي جاساۋ ءۇشىن 400-دەن استام جاڭا ورىندىق ساتىپ الىنعان. بارلىعى جۇمساق، جايلى جانە ەۋروپالىق ستاندارتتارعا ساي كەلەدى. سونىڭ ارقاسىندا جولاۋشى ءوز ۇشاعىن ىڭعايلى وتىرىپ كۇتە الادى. ال كىشكەنتاي بالالار ءۇشىن ارنايى ويىن بولمەسى جاسالىپتى. الماتى اۋەجايىنداعى بيىلعى جاڭاشىلدىقتىڭ ءبىرى ترانزيتتىك جولاۋشىلار ءۇشىن اشىلعان  كاپسۋلدى قوناق ءۇي.

«كاپسۋلدى قوناق ءۇي ادامدارعا كەزەكتى رەيسىن ىڭعايلى كۇتۋ ءۇشىن جاسالدى. بۇل تۇرعىدا ءبىزدىڭ اۋەجايىمىز وزگە وڭىرلەرىمەن سالىستىرعاندا تمد-داعى ەڭ ۇزدىك 10 اۋەجايدىڭ ىشىنە كىردى. ەندى ءبىز بۇل ناتيجەنى ارمەن قاراي جاقسارتۋعا جۇمىس جاسايمىز»، -دەدى «الماتى حالىقارالىق اۋەجايى» اق اتقارۋشى ديرەكتورى  سەرىك مىقتىبايەۆ.

بيىل اۋەجاي اكىمشىلىگى جارنامالىق كونسترۋكسيالاردى دا وزگەرتىپتى. ەندى مۇندا ۇلتتىق كولوريتتەگى باننەرلەر ورناتىلعان. ءبىر قاراعاندا، ولار لەد ديسپلەي سىندى. ءبىراق باننەردەگى سۋرەتتەر ارنايى تەحنولوگيانىڭ ارقاسىندا جاسالىنعان ەكەن. ياعني، بوياۋدى جوعارى تەمپەراتۋرا كەزىندە جاققان. مۇنى كورگەن تۋريستەر قازاق جەرىنىڭ تابيعاتىمەن اۋەجايدان باستاپ-اق تانىسا الادى.

«ءبىزدىڭ كومپانيا سۋرەتتەرى سويلەيتىن اۋەجاي يدەياسىن ويداعىداي ىسكە اسىردى. ياعني، الماتىعا ۇشىپ كەلگەن تۋريستەر بىردەن سيرەك كەزدەسەتىن كادرلەردى كورەدى. مۇندا الماتىدان بولەك، بۇكىل قازاقستاننىڭ كوز تارتار سۇلۋ جەرلەرى بەينەلەنگەن. كاسپيي تەڭىزىنەن باستاپ، ىلە الاتاۋىنا دەيىن تۇمسا تابيعاتىمىزدى دارىپتەۋدى كوزدەدىك»،-دەدى جارنامالىق وپەراتوردىڭ كوممەرسيالىق ديرەكتورى ءنۇر-الي ابدۋللايەۆ.

 سونداي-اق اۋەجايدا قۇقىقتىق كومەك ورتالىعى دا قىزمەت كورسەتەدى. ياعني، بەلگىلى ءبىر پروبلەماعا تاپ بولعان جولاۋشى الىسقا ۇزاماي-اق ءبىر بولمەدەن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى وكىلدەرىنىڭ، پروكۋرورلاردىڭ، شەكاراشىلاردىڭ جانە كەدەن قىزمەتكەرلەرىنىڭ تەگىن كەڭەسىن الۋىنا بولادى. ايتا كەتسەك، وتكەن جىلدىڭ اياعىندا الماتى اۋەجايىندا مودەرنيزاسيادان كەيىن ەكىنشى ۇشۋ-قونۋ جولاعى اشىلدى. قايتا جاڭعىرتىلعان ۇشىپ-قونۋ جولاعى بارلىق حالىقارالىق تالاپقا ساي.

«ۇشۋ-قونۋ جولاعىنىڭ دۇرىس جابدىقتالۋى ۇشۋ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەدى. مۇنداي جۇيە تمد ەلدەرىندە العاش بىزدە پايدالانۋعا بەرىلىپ وتىر. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، الماتىدا تۇمان ءجيى بولادى. جاڭارتۋدان وتكەن ۇشىپ-قونۋ جولاعى بۇدان بىلاي ۇشاقتارعا اۋا رايىنىڭ قولايسىز ساتتەرىندە دە كەشىكپەي كەلىپ قونۋعا مۇمكىندىك بەرەدى»، -دەدى «الماتى حالىقارالىق اۋەجايى» اق اتقارۋشى ديرەكتورى  سەرىك مىقتىبايەۆ.

الماتى اۋەجايىنداعى وڭ وزگەرىستەردى ەلىمىزدە كاسىپ اشقان شەتەلدىكتەر دە باعالادى. سونىڭ ءبىرى ءۇندىستان ازاماتى ناۆين ساكين. ول الماتىعا العاش رەت 1997 جىلى مەديسينا ۋنيۆەرسيتەتىنە وقۋعا ءتۇسۋ ءۇشىن كەلگەن. سول جىلدارى تىكەلەي رەيستىڭ جوقتىعىنان الىپ شاھارعا دەليدەن بىشكەك ارقىلى جەتىپتى. كاسىپكەردىڭ ايتۋىنشا، ول قازاقستانعا العاش كەلگەندە اۋەجايدا قىزمەت كورسەتۋ ساپاسى مۇلدەم سىن كوتەرمەگەن ەكەن. ال وقۋىن بىتىرگەن سوڭ الماتىعا بىلتىر قايتا ورالعان ناۆين اۋەجايداعى وزگەرىستەرگە تاڭىرقاي قاراعان.

«ءبىز وتە ريزامىز. وتباسىم وتە قۋانىشتى. كەلگەن قوناقتار دا وتە ريزا. ويتكەنى، ۇشاقتاردىڭ بارلىعى ۋاقىتىلى كەلەدى. بارلىق جاعداي جاسالىنعان. كوشى-قون باقىلاۋىندا ۇزىن-سونار كەزەك جوق، بارلىعى جاقسى جۇمىس ىستەيدى. جۇكتەن دە زاتتارىمىز جوعالماي، ءوز قولىمىزعا امان ءارى ۋاقتىلى تيەدى»،-دەدى كاسىپكەر ناۆين ساكسينا(ءۇندىستان).

الەمدە مەگا اۋەجايلار بار. ءبىراق الماتى اۋەجايى راسىمەن دە جىل سايىن جاڭارىپ، جاقسارىپ كەلەدى. بىلتىر ونداعى قىزمەتكەرلەر 5 ميلليون 700 مىڭ ادامعا قىزمەت ەتكەن. ال بيىل بۇل كورسەتكىش 6 ميلليوننان اسادى دەگەن بولجام بار.