اينۇر تولەۋ. اعا بۋىنعا حات

/uploads/thumbnail/20170708181645143_small.jpg
 سىزدەر سەكىلدى شەشىلە جازىپ، كوسىلە سويلەۋ ءبىزدىڭ قولدان كەلمەيدى. سەبەبى ءبىز مەملەكەتتىك ستاندارت بويىنشا قالىپتاسقان ۇرپاقپىز. ءبىزدىڭ ويلاۋ جۇيەمىزدى مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاعان ساتتەن باستاپ ءبىر قالىپقا نەگىزدەپ قۇيعان. سوندىقتان ءبىزدىڭ سول قالىپتان باسقا فيگۋرانى قابىلداي قويۋىمىز ءسال قيىنداۋ. سىزدەرگە حات جازۋ سەبەبىمىز دە سوندىقتان. وزدەرىڭىزدەن  قالىپتى ويلاۋ جۇيەسىنە اراشاشى بولۋلارىڭىزدى وتىنبەكپىز. اعا بۋىن، سىزدەردىڭ بىزگە دەگەن وكپەلەرىڭىز قارا قازانداي ەكەنىن جاقسى بىلەمىز. ءبىرىڭىز قازىرگى بالالار كىتاپ وقۋدى قويدى دەپ سوگەسىزدەر، ەندى ءبىرىڭىز بۇلار تاريحتى قىزىعا وقىپ، وعان ساراپتاما جاساي المايدى دەسەڭىزدەر، تاعى ءبىرىڭىز: «قۇداي-اۋ قازىرگى جاستار سويلەي دە المايدى، قۇددى ءبىر مايىن تامىزىپ اڭگىمە قۇرعان بابانىڭ بالاسى ەمەس سەكىلدى»، – دەپ قويىپ قالاسىزدار. كەلىسەمىز. سىزدەردە بار كىتاپقا دەگەن قۇمارلىق ءبىزدىڭ قانىمىزدا تۋلاي قويمايدى، شارشى توپتا سويلەۋدەن قاشا جونەلەتىنىمىز دە جالعان ەمەس. ءبىراق ءبىزدى جاستايىمىزدان سويلەۋگە ۇيرەتكەن ەشكىم جوق. ابايدىڭ دانىشپاندىعىن، ماحامبەتتىڭ ورلىگىن، جامبىلدىڭ سۋرىپ سالمالىق قاسيەتىن دەلەبەمىز قوزىپ، ارقالانىپ تۇرىپ ءبىزدىڭ دە ايتقىمىز كەلگەن. ءبىراق ءبىزدى تىڭدايتىن قۇلاق بار ما؟ ءبىزدىڭ بار بىلگەنىمىزدى تەست ارقىلى عانا تەكسەرەتىن جۇيە قۇلاق قۇرىشىن قاندىرا اڭگىمە تىڭداپ، شەر تارقاتىپ تۇرىپ ويىڭدى ورتاعا سالۋدان ماقۇرىم ەتكەلى قاشان؟ ءبىز دە بۇل جۇيەگە ابدەن ۇيرەنىپ الدىق. قۇمارتىپ كىتاپ وقىپ، ونىڭ ىشىندەگى بەيتانىس ءسوزدى سوزدىكتەن قاراپ، ءسوز بايلىعىن قالىپتاستىرعاننان كورى، تەستكە تەلمىرىپ، تۇمىسىعىمەن تارى تەرگەن شوجە سەكىلدى قالامنىڭ تۇمسىعىمەن بىلگەنىمىزدى نۇقىپ قالىپ كۇن كەشىپ جاتىرمىز. ءبىزدىڭ باسىمىز سيفرلارعا تولى. قازاق حاندىعىنىڭ قاي جىلى قۇرىلىپ، قاي جىلى وركەندەپ، قاي ساتتە قۇلدىراعانىن ءبىز تۇندە ءتۇرتىپ وياتساڭىز سۋدىراتىپ تۇرىپ ايتىپ بەرەمىز. ءبىراق حانداردىڭ بولمىسى، ولاردىڭ ساياساتكەرلىك كەلبەتى، قولباسشىلىق قاسيەتى، كىمدەرمەن قاتار ءومىر ءسۇرىپ، قاي ساتتە ۇتقىرلىق تانىتا ءبىلدى دەگەن ساۋال قويىلسا، ءبىز جۇمعان اۋزىمىزدى اشپايمىز. اشقىمىز كەلەدى عوي. ءبىراق ءبىزدىڭ قيالىمىزدا تاريحي كارتينا جوق. سوندىقتان ءبىر كەزدەرى عۇمىر كەشكەن بابالارمىزدىڭ ادامي كەلبەتىن سيفرعا تولى باسپەن ەلەستەتە المايمىز. تەست دەگەننەن شىعادى. اعا بۋىن، بىلەسىز بە، شاكىرت بولىپ جارىتپاعان، ۇستاز بولىپ وڭدىرمايدى دەگەن بار عوي. الەمدە باقىلاۋدىڭ تەست دەپ اتالاتىن كەرەمەتى بار ەكەن دەپ ونى ءبىزدىڭ ءبىلىمدى باعالاۋعا ەنگىزىپ كەلىپ جىبەردىڭىزدەر. بىزگە ارناپ تەست جاسادىڭىزدار. ال وزدەرىڭىز ەشقاشان تەست تاپسىرىپ كورگەن ەمەسسىزدەر. سوندىقتان ونىڭ پسيحيكاعا تيگىزەر اسەرىن ونشا ۇعىنا بەرمەيسىزدەر. وزدەرىڭىز بۇل جان توزگىسىز كۇيدى تۇسىنبەي جاتىپ، بىزگە تەست سۇراقتارىن دايارلاۋعا قۇشتارسىزدار. بىلەمىز عوي، سىزدەردى دە تۇسىنەمىز. تەست تاپسىرۋ بارىسىندا ءبىلىمدى كومپيۋتەر باعالايدى. وسىلايشا ءبىرىڭىز ادىلدىك ورناتقىڭىز كەلدى. ءبىراق سىزدەردىڭ  ورناتقىلارىڭىز كەلگەن ادىلدىكتىڭ بەل ومىرتقاسىن كەرزى ەتىكپەن جاپىرىپ تۇرىپ باسۋعا قۇشتار ەندى ءبىر توپ ءالى دە ۇپايىن تۇگەندەپ الۋدا. ەسەسىنە، سىزدەردىڭ وسى ارەكەتتەرىڭىزدى كورىپ وسكەن ءبىز دە كورىنگەننەن تاياق جەپ، سۇيەكتەرى قاقىراپ قالعان ادىلدىككە جانىمىز اشىپ قارامايمىز دا. ءبىز كوركەم ادەبيەتتى وقىعاندا فابۋلادان ارى قاراي بەتتەي المايمىز. تروپتىڭ تۇرلەرى مەن سيمۆولدىق ەلەمەنتتەردىڭ ءمانىن اشۋ بىزگە وتە قيىنداۋ. سەبەبى ءبىزدىڭ لوگيكامىز بەن قيالداۋ ەركىندىگىمىزدىڭ يممۋندىق جۇيەسى جويىلعان. ال ءبىزدىڭ وسىلاي قيالىمىزدىڭ قاناتىنىڭ قىرقىلعانى سىزدەرگە ۇناماعانىمەن، بوگدەلەرگە قول شاپالاقتايتىن جاعداي شىعار. كوز الدىمىزدا ادىلدىك كۇندە تاياق جەپ جاتقان سوڭ، ارينە ءبىز ادەبيەتكە قۇشتار بولا المايمىز. تىم بولماسا، سول بايعۇس ادىلەتتى بۇرىنعى كەڭەس كەزىنىڭ اعا بۋىنى سەكىلدى كوزگە كورسەتپەي سوققىعا الساڭىزدار، ءبىز كىشكەنە ادالدىق پەن ادامدىققا سەنەر ەدىك قوي. ءبىراق ادامزاتتىڭ بۇگىنگىدەي دامۋ بيىگىنە كوتەرىلۋىنە قيالداي الۋ مۇمكىندىگىنىڭ بار ەكەندىگى سەبەپشى بولعانىن ءبىز جاقسى تۇسىنەمىز. سوندىقتان ءبىزدىڭ دە قيالعا ەرىك بەرگىمىز كەلەدى. ءبىراق قالاي قيالداۋ كەرەكتىگىن بىلمەي ءجۇرمىز. اجەمىز بىزگە ەرتەگى ايتىپ بەرۋدىڭ ورنىنا، ءوزى كاليانيدىڭ (ءۇندى سەريالىنداعى) ەرتەگىسىن اۋزىنىڭ سۋى قۇرىپ تىڭداپ وتىرادى. اتامىز اجەمىزدەن اسىپ تۇسەتىن سەكىلدى. كىنالاۋ وڭاي عوي. ءبىراق ماعجان سەكىلدى «مەن جاستارعا سەنەمىن» دەپ ايتا المايتىندارىڭىز ءبىزدىڭ دە جانعا باتادى. قازاقشا قيالداۋدى مەڭگەرمەگەننەن سوڭ، ءبىز باسقانىڭ قيالىنا تامسانامىز، سولارعا ۇقساعىمىز كەلەدى. وسىلايشا ءوزىمىزدى جوعالتىپ بارامىز. اعا بۋىن، تۇسىنەسىز بە، ءبىز سۋ اياعى قۇردىمعا ءسىڭىپ بارا جاتقان سەكىلدىمىز. «بالام، بۇنىڭ نە»، – دەپ، ءبىز جاققا كوز قۇيرىعىن تاستاپ قويماساڭىزدار «سوڭعى سامۋراي» دەمەكشى، سوڭعى قازاقي ۇرپاق تا جاھاندانۋدىڭ ساز بالشىعى بولىپ يلەنىپ، قالىپقا ءتۇسىپ، سول فورماسىن ساقتاۋ ماقساتىندا ىستىق پەشكە قاراي كۇيدىرىلۋگە (قىش قالىپتاردى كوز الدىڭىزعا ەلەستەتىپ كورىڭىز) بارا جاتىر. ەندى سالدەن سوڭ دومبىرا ءۇنىن ەستىسەك قۇلاعىمىزدا جاعىمسىز جاڭعىرىق پايدا بولىپ، قوبىز سارىنىن تىڭداعاندا قولقامىز اشيتىن بولار.

شىعارما جازعان راحات شىعار. اسىرەسە ەركىن تاقىرىپتا كوسىلتە جازعاندا قالام ۇستاعان قولىڭ ۇزاق ساپارعا شىققان ساياحاتشى سەكىلدى كۇي كەشەتىن بولار. ونداي ءلاززاتتىڭ ءدامىن ءبىز تاتىپ كورمەگەن ەكەنبىز. باياعىدا مەكتەپ بىتىرۋشىلەر شىعارما جازىپتى عوي. قادىر ءمىرزا-اليدىڭ قازۇۋ-نە (كازگۋ) قالاي تۇسكەنىن جازعان ەستەلىگىن وقىپ ەدىم. ءتىل بىلمەسە دە، ونىڭ ورىس جانە شەتەل ادەبيەتىنە قاتىستى ءبىلىمىن ۇستازدارى تاڭىرقاي وتىرىپ باعالايدى. ال بىزدە سىزدەر تامساناتىنداي ەشتەڭە جوق. بىزگە قاراپ ادام قيالىنىڭ قاناتىن وسىنداي شەبەرلىكپەن قالايشا قىرقىپ الىپ تاستاعان  دەپ تاڭدانۋعا بولاتىن شىعار. ەڭ العاش ءبىزدىڭ ەلگە تەست جۇيەسىمەن ءبىلىم باعالاۋعا كەلىسىم بەرىلگەن كۇندى، قازاق قيالىنىڭ مەرتتىككەن كۇنى دەۋگە بولاتىن شىعار. اسىرەسە شىعارماشىلىق ادامدارىن تۇمشالاپ، ەركىن ويلاۋدان ايىرۋعا نەگىزدەلگەن شاق ناق سول كەزەڭ. مىقتى سۋرەتشى، شەبەر ادەبي سىنشى، قيالى ۇشقىر ءمۇسىنشى، تالانتتى اكتەر، بۋىنسىز بيشىلەر، كەرەمەت كۇيشىلەر كوشەدە تەست جاتتاپ كەتىپ بارادى.

"تۇركىستان" گازەتى

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار