بۇل قارجىلىق پيراميدا جانە ۆيرتۋالدى اقشا ەمەس. كريپتوۆاليۋتا دەگەنىمىز - ساندىق اقشا تولەم قۇرالى. ءسىز كەز-كەلگەن اقشا اۋدارىمدارىن جاساساڭىز بانك ارقىلى نەمەسە كرەديتتىك كومپانيا ارقىلى جۇزەگە اسادى. مەيلى تەلەفونعا بىرلىك، كوممۋنالدى تولەمدەر ت.ب كوپتەگەن  وپەراسيالار دەلدال (كوميسسيا) ارقىلى جۇزەگە اسادى. ال كريپتوۆاليۋتا دا بارلىعى باسقاشا.

جالپى «كريپتو» ءسوزىن گرەك تىلىنەن اۋدارساق (قۇپيا، جاسىرىن) دەگەن ماعىنا بەرەدى. مىسالى ءسىز ۆاتساپ جەلىسى ارقىلى جازعان، جىبەرگەن حابارلامالارىڭىز ارىپتەرمەن كەتپەي قاۋىپسىزدىك ءۇشىن  شيفرلانادى. ساندىق اقشا ءدال سول سياقتى. ەڭ العاش كريپتوۆاليۋتانىڭ نەگىزىن قالاعان پسيەۆدونيم  ساتوشو ناكوموتو اتتى ماتەماتيك 2009 جىلى ويلاپ تاپتى. نەگىزى شىن ەسىمى بۇگىنگە دەيىن بەلگىسىز جانە ونى ەشكىم كورمەگەن. ساتوشو ناكوموتو ەسىمىن جاپون تىلىنەن اۋدارعاندا "ياسنو مىسلياششيي ۆنۋتري سيستەمى" دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. ماتەماتيكالىق ءاربىر شەشكەن الگوريتىمدەردى ول «بيتكوين» دەپ اتاعان. ساتوشو ناكوموتا جاساعان ەڭ العاشقى كريپتوۆاليۋتا «بيتكوين» ارقىلى جاسالعان ءبىرىنشى ترانزاكسيا – 100 مىڭ بيتكوينعا ەكى پيسسا  ساتىپ الىنعان بولاتىن. 2009 جىلى بيتكويننىڭ باعاسى 0،4 سەنت بولسا، ءقازىر ءبىر كىرپىش التىننىڭ قۇنىنان اسىپ ءتۇستى. ($2495)

وسى رەتتە سۇراق مىناداي سۇراق تۋىندايدى: كريپتوۆاليۋتانىڭ سونشالىقتى ارتىقشىلىعى نەدە؟. ساندىق اقشا دەگەن ماتەماتيكالىق الگوريتمدەر ارقىلى شەشىلگەن ارىپتەر مەن سانداردىڭ جيىنتىعى. كريپتوۆاليۋتانىڭ بۇگىندە 3000-عا جۋىق ءتۇرى بولسا، ەڭ تانىمالى- بيتكوين. كريپتوۆاليۋتا ەشقاشان كيبەرشابۋىلعا، xاكەرلىك شابۋىلدارعا بۇلك ەتپەيدى. قورعانىسى وتە جوعارى، مىقتى. ديەۆالۆاسيا دەگەن اتىمەن جوق. كريپتوۆاليۋتانى كەز كەلگەن الەمنىڭ نۇكتەسىنە ءبىر ساتتە جىبەرە الاسىز. شوتىڭىزعا تەكسەرىس نەمەسە ترانزاكسيا جاساۋ بارىسىندا سىزگە ەشكىم كەدەرگى جاساي المايدى. ول مەملەكەتكە، ۇلتتىق بانكە تاۋەلدى بولمايدى. باعىنبايدى. دەمەك فرس سياقتى ساندىق اقشانى جەكە تۇلعالار (ەميتەنت) شىعارادى. ءبىراق بۇل مۇلدە باسقا ۆاليۋتا. ءسىز ول اقشانى قولىڭىزعا ۇستاي المايسىز جانە قالتاڭىزعا سالا المايسىز. 

ءقازىر بيتكوين ارقىلى يلون ماسكتىڭ  «تەسلا» ەلەكتر-كولىگىن، ستيۆ دجوبستىڭ «iPhone» تەلەفونىن، ماسكەۋ سىراحاناسىنان سىرا ىشە الاسىز. ەۋرووداق بيتكويندى رەسمي تۇردە قابىلداسا، جاپون ەلى بۇگىندە ۇيرەنشىكتى قولدانىپ ءجۇر. ارينە كەيبىر ادامدار كريپتوۆاليۋتا بولاشاقتىڭ تولەم قۇرالى رەتىندە قارايدى. ال، كەيبىرى بۇل جۇيە الەمدىك ەكونوميكاعا ءوز زيانىن تيگىزەدى دەپ ويلايدى. ءبىراق ەكى تاراپ تا كەز-كەلگەن ترانزاكسيا دەلدالسىز جۇرسە الەمدىك ەكونوميكاعا ءتيىمدى ەكەنىن جوققا شىعارمايدى. كەزىندە قوعام نارىقتىق ەكونوميكاعا كوشكەندە ۆيرتۋالدى اقشا جۇيەسىنە سەنىمسىزدىكپەن، ۇرەيمەن قابىلداپ ەدى، بۇگىندە ەكىنىڭ ءبىرى قولدانادى.

قاسەكە نۇرسۇلتان