مەملەكەت باسشىسى ۇسىنعان «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارى ءاربىر قازاقستاندىققا، ونىڭ ىشىندە ۇستازدار قاۋىمىنا دا تىكەلەي قاتىستى ەكەندىگى ءسوزسىز. ويتكەنى، اتالعان ماڭىزدى قۇجاتتا كورسەتىلگەن باعىتتاردى مۇعالىمدەردىڭ قاتىسۋىنسىز جۇزەگە اسىرۋ مۇمكىن ەمەس. ونىڭ ۇستىنە، ونداعى بىرنەشە قادام ەلىمىزدىڭ ءبىلىم سالاسىن ىلگەرىلەتۋگە ارنالعان. وسىعان وراي ەلىمىزدىڭ ىرگەلى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىرى تاراز مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ رەكتورى داريا قوجامجاروۆامەن وسى جانە وزگە دە ماسەلەلەر جايىندا سۇحباتتاسقان ەدىك.
- داريا پەرنەش قىزى، مەملەكەت باسشىسى ۇسىنعان «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارى ءاربىر قازاقستاندىققا، ونىڭ ىشىندە ۇستازدار قاۋىمىنا دا تىكەلەي قاتىستى ەكەندىگى ءسوزسىز. ويتكەنى، اتالعان ماڭىزدى قۇجاتتا كورسەتىلگەن باعىتتاردى مۇعالىمدەردىڭ قاتىسۋىنسىز جۇزەگە اسىرۋ مۇمكىن ەمەس. ۇلت جوسپارىنىڭ ءبىر قادامى ءۇش ءتىلدى بىلىمگە كوشۋ جايىنا ارنالعان. وسى باعىتتا وقۋ ورنىندا قانداي ىستەر اتقارىلۋدا؟
- ءۇش تىلدە ءبىلىم بەرۋ بۇگىنگى زامان تالابى، باسەكەگە قابىلەتتى ەلدەر قاتارىنا اپارار باستى باسپالداقتىڭ ءبىرى. وسى ارقىلى قۇزىرەتتى ءھام زاماناۋي تۇلعانى قالىپتاستىرا الامىز. قازاق ءتىلى وتانىمىزدىڭ ءتىلى، مەملەكەتتىك ءتىلىمىز، ءبىزدىڭ پاتريوتتىعىمىزدىڭ بەلگىسى بولسا، ال، اعىلشىن جانە ورىس تىلدەرىن ۇيرەتۋدەگى ماقسات XXI عاسىردا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان جاستاردىڭ ەرتەڭگى كۇنى ەڭبەك نارىعىنداعى قاجەتتىلىگىن قامداۋ ءۇشىن قولعا الىنعان. مەملەكەت باسشىسىنىڭ بيىلعى جولداۋىندا ءۇش تىلدە وقۋعا كەزەڭ-كەزەڭىمەن كوشۋ ماسەلەسى بويىنشا ۇسىنىستار ازىرلەنۋ كەرەكتىگى، ونىڭ ىشىندە قازاق ءتىلىنىڭ باسىمدىعىن ساقتاۋعا جانە ءارى قاراي دامۋىنا زور كوڭىل بولىنەتىندىگى ايتىلدى. «ءۇش تۇعىرلى ءتىل» ساياساتى ينستيتۋتتىڭ دامۋ ستراتەگياسىندا ايقىن كورسەتىلگەن. وقۋ ورنىندا ءۇش تىلدە ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى بويىنشا پەداگوگ مامانداردى دايارلاۋ 2012 جىلدان بەرى ىسكە اسىرىلىپ كەلەدى. بۇگىندە «تاريح»، «ماتەماتيكا»، «ينفورماتيكا»، «حيميا»، «فيزيكا»، «بيولوگيا»، «مەكتەپكە دەيىنگى وقىتۋ جانە تاربيە»، «پەداگوگيكا جانە باستاۋىش وقىتۋ ادىستەمەسى» ماماندىقتارىندا وقيتىن ستۋدەنتتەر ءۇش تىلدە ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى بويىنشا وقىتىلۋدا. اتالعان باعدارلامانى ەنگىزۋ ناتيجەسىندە بىلىمگەرلەر ءبىرقاتار ناتيجەلەرگە دە قول جەتكىزدى. سونىمەن قاتار، پەداگوگيكالىق ينستيتۋتتىڭ 36 وقىتۋشىسى مەن 152 ستۋدەنتى قازاق، ورىس، اعىلشىن تىلدەرىن وقىتۋعا ارنالعان دەڭگەيلىك تىلدىك كۋرستاردا بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋدە. بۇل شارا تاراز مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتى مەن جامبىل وبلىسى اكىمدىگىنىڭ تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسى جانە جامبىل وبلىسى اكىمدىگىنىڭ جاستار ساياساتى ماسەلەلەرى باسقارماسىنىڭ اراسىندا ءۇش تىلدە ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋ باعىتىندا جاسالعان مەموراندۋم اياسىندا جۇزەگە اسىرىلىپ وتىر. جۋىردا وقۋ ورنىنىڭ 51 وقىتۋشىسى پاندىك ساباقتاردى اعىلشىنشا جۇرگىزۋ ءۇشىن تىلدىك بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ كۋرستارىنان ءوتىپ، ارنايى سەرتيفيكاتتارعا يە بولدى. سونداي-اق، ينستيتۋتتا اعىلشىن تىلىندە وقۋلىقتار، وقۋ-ادىستەمەلىك قۇرالدار جانە ەلەكتروندى وقۋلىقتار شىعارۋ قولعا الىنعان.
- وتكەن زاماندا ءبىر عۇلاما: «ۇستازدىق ەتۋ ۋاقىت ۇتۋ ەمەس، وزگەنىڭ ۋاقىتىن ايالاۋ. ءوزىڭنىڭ ۋاقىتىڭدى اياماۋ» دەگەن ەكەن. ۇلت تاريحىنىڭ التىن دىڭگەگى رەتىندە اسپەتتەلەر اۋليەاتا اتىرابىنداعى كوزىقاراقتى كوپشىلىك قاۋىم «ۇستازدار ۇستاحاناسى» دەپ ات قويىپ، ايدار تاققان جارتىعاسىرلىق مەرەيتويىن اتاپ وتكەلى وتىرعان پەداگوگيكالىق وقۋ ورنىنىڭ بۇگىنگى تىنىس-تىرشىلىگى تۋراسىندا ايتىپ وتسەڭىز.
- البەتتە، «جاقسى ءمۇعالىم مەكتەپتىڭ جۇرەگى»، دەپ ىبىراي التىنسارين ايتقانداي، ۇستاز ادام تاربيەشىسى، كەز كەلگەننىڭ پەشەنەسىنە جازىلا بەرمەيتىن ەرەكشە كاسىپ يەسى، ادامدى ادام ەتۋ¬ءشى تۇلعا. شاكىرتىنىڭ بويىنداعى وزگەگە بايقالمايتىن جاقسى قاسيەتتەردى كورە بىلەتىن، ونى دامىتۋعا بىردەن-بىر جاردەمشى بەساس¬پاپ مامان. مىنە، بۇل تۇرعىدا بىزگە جۇكتەلەر جاۋاپكەرشىلىك جوعارى. ۇستازدىقتىڭ ۇلى جولىندا تالماي ەڭبەك ەتكەن ادام عانا ءوزىنىڭ بيىگىن باعىندىرا الادى. ونىڭ نەگىزى ىزدەنىمپازدىق پەن تالاپ. جوعارى بىلىكتى، جاڭا تۇرپاتتى ءمۇعالىم دايىنداۋ نەگىزگى ميسسياسى بولىپ تابىلاتىن تاراز مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا بۇگىنگى كۇنى 6 مىڭعا جۋىق ستۋدەنت ءبىلىم الۋدا. ولارعا 15 عىلىم دوكتورى، 130-دان استام عىلىم كانديداتى مەن 200 عىلىم ماگيسترى ءدارىس بەرەدى. قازىرگى تاڭدا تارمپي الەم ەلدەرىنىڭ 45-تەن استام جوعارى وقۋ ورىندارىمەن ىنتىماقتاستىق ورناتقان. ولاردىڭ قاتارىندا انگليا، فرانسيا، جۇڭگو، گەرمانيا، كاتار جانە كانادا سىندى مەملەكەتتەردىڭ ۋنيۆەرسيتەتتەرى بار. وقۋ ورنىندا شەتەلدىك ارىپتەستەرمەن قارىم-قاتىناستى دامىتۋ اياسىندا ءبىرقاتار مەموراندۋمدار مەن كەلىسىم-شارتتارعا قول قويىلدى. اتاپ ايتقاندا، كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءبىلىم بەرۋ فاكۋلتەتى، پەرپينيان ۋنيۆەرسيتەتى جانە شەنسي پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىمەن قابىلدانعان ءوزارا تۇسىنىستىكتى نىعايتۋ تۋرالى كەلىسىمدەردىڭ اياسىندا ارىپتەستىكتىڭ پەرسپەكتيۆالى باعىتتارىن ىلگەرىلەتۋ، وقىتۋشىلار مەن ستۋدەنتتەر اراسىنداعى ءبىلىم بەرۋ، كاسىبي جانە مادەني بايلانىستاردى دامىتۋ قاراستىرىلعان. وسى ورايدا ايتا كەتەيىن، ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن قامتاماسىز¬دان¬دىرۋ تاۋەلسىز قازاقستاندىق اگەنتتىگى ۇسىنعان 2016 جىلعى قازاقستاننىڭ ۇزدىك جوعارى وقۋ ورىن¬¬دارىنىڭ ۇلتتىق رەيتينگىسىندە پەداگوگيكالىق جوو باعىتى بويىنشا تاراز مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتى 65 باللدان جوعارى ناتيجە كورسەتىپ، 6-ورىنعا يە بولدى.
- عىلىمي الەۋەتتى ارتتىرۋ ەلىمىزدەگى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باستى مۇددەلەرىنىڭ ءبىرى ەكەندىگى بەلگىلى. بۇل تۇرعىدا ينستيتۋتتا قانداي جۇمىستار قولعا الىنعان؟
- ۇلى اباي: «دۇنيە دە ءوزى، مال دا ءوزى، عىلىمعا كوڭىل بولسەڭىز» دەگەن. جيىرماسىنشى عاسىردىڭ باسىندا. حاكىمنىڭ بۇل ءسوزى بارشا قازاق جاستارىنا ارنالعان وسيەتى، اماناتى دەپ ۇعىنۋىمىز كەرەك. كوپشىلىكتى عىلىم مەن بىلىمگە باستايتىن عالىمدار مەن ۇستازدار. حالقىمىز «وقۋ ينەمەن قۇدىق قازعانداي» دەيتىن بولسا، مەن «ناعىز عىلىم ينەمەن قۇدىق قازعانداي» دەر ەدىم. جاس عالىم ءوزى العان تا¬قى¬رىبىن تەرەڭ زەرتتەيدى. قوعام دامۋىنا قاجەتتى جاڭالىقتى اشۋ جولىندا بار كۇش-جىگەرىن جۇم¬سايدى. اشقان جاڭالىعى جاڭا تەح¬نولوگياعا پايدالانۋعا جاراي ما، جاراماي ما، ەكونوميكالىق جاعىنان ءتيىمدى مە، جوق پا، سونىڭ بارىنە ساراپتاما جاسايدى. بۇل قاجىرلى ەڭبەكتى قاجەت ەتەدى. ناعىز عالىمداردى حالىق ەرەكشە قۇرمەت تۇتادى، ولاردىڭ ءوي-پى¬كىرلەرىن، عىلىمي نەگىزدەرىن قى¬زىعۋشىلىقپەن تىڭدايدى. ءسىزدىڭ ساۋالىڭىزعا جاۋابىمدى ارىدەن باستاۋىمنىڭ وزىندىك سەبەبى بار. ويتكەنى، ەلباسىنىڭ العا قويىپ وتىرعان ماڭىزدى باعدارىنىڭ ءبىرى عىلىمي الەۋەتتى ارتتىرۋ. ول باسەكەگە قابىلەتتى ەلدەر قاتارىنا اپارار باستى باسپالداقتىڭ ءبىرى ءھام بىرەگەيى. تاراز مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتى ساپالى ءبىلىم بەرۋمەن قاتار، ىرگەلى عىلىمدى دامىتۋعا دا ۇلكەن ۇلەس قوسىپ كەلە جاتقان وقۋ ورنى. ءبىلىم بەرۋ ءىسى مەن عىلىمدى قاتار دامىتۋ، ءوزارا ۇشتاستىرۋ وڭاي شارۋا ەمەس ەكەنى بەلگىلى. دەسە دە بۇل تاراپتا مۇمكىندىگىمىزشە ءبىرقاتار يگىلىكتى ىستەردى اتقارۋدامىز. ءۇش جىلداي ۋاقىت بۇرىن وقۋ ورنىنىڭ جانىنان تۇركىستان ولكەسىنىڭ تاريحىن زەرتتەيتىن عىلىمي ورتالىق اشقان بولاتىنبىز. ماقسات تۇركىستان ولكەسىنىڭ تاريحىنا قاتىستى كەشەندى زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ، تاراز ءوڭىرى مەن اۋليەاتا ۋەزىنىڭ تاريحى بويىنشا بۇرىن جارىق كورمەگەن ارحيۆ قۇجاتتارىن جيناستىرۋ، مۇراعاتتىق ماتەريالداردىڭ نەگىزىندە كوپتومدىق قۇجاتتار جيناعى مەن مونوگرافيالىق ەڭبەكتەر دايارلاۋ. جەتى باعىت بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن ورتالىقتا بۇگىنگە دەيىن «بالاساعۇن كىتاپحاناسى» سەرياسى بويىنشا 18 عىلىمي ەڭبەك جارىق كوردى. ولاردىڭ قاتارىندا «قازاق حاندىعى» ەنسيكلوپەدياسى مەن مونوگرافياسى، «تۇركىستان جيناعىنىڭ» 4 تومى، «تۇرار رىسقۇلوۆ ءومىرى مەن قىزمەتىنىڭ كۇندەرەگى» جانە تاعى باسقا كىتاپتار بار. بەلگىلى عالىم، ادەبيەتتانۋشى مەكەمتاس مىرزاحمەت ۇلى باسقاراتىن «باۋىرجانتانۋ» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى 2004 جىلى اشىلىپ، حالىق قاھارمانى باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ مۇرالارىن جيناۋ، زەرتتەۋ جانە باسىپ شىعارۋ باعىتىندا جۇمىس اتقارادى. بۇعان دەيىن ۇلت ماقتانىشىنىڭ كوپتومدىق شىعارمالار جيناعىنىڭ 30 تومى، ماسكەۋدەن «لەگەندارنىي باتىر» دەگەن اتپەن ەستەلىك كىتابى، الماتى قالاسىنان «فوتوقۇجاتتىق البومى» جارىق كوردى. قازىرگى تاڭدا ۇلت پەرزەنتىنىڭ كوپتومدىق شىعارمالار جيناعىنىڭ كەلەسى 15 تومى دايىندالۋدا. وندا قازاقتىڭ كورنەكتى جازۋشىسى، داڭقتى قولباسشى تۋرالى ەستەلىكتەر، درامالىق شىعارمالار، ارناۋلار، پوەمالار مەن باللادالار توپتاستىرىلعان. سونىمەن قاتار، پەداگوگيكالىق وقۋ ورنى «جاس عالىم» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنسياسىن ەلىمىزدەگى جاستاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن شىڭداۋ ءۇشىن ەكى جىلدا ءبىر رەت ۇيىمداستىرادى. كونفەرەنسيانىڭ باستى ماقساتى جاس عالىمداردىڭ جاسامپازدىق الەۋەتىن دامىتۋ، ولاردى زاماناۋي عىلىمنىڭ ماڭىزدى ماسەلەلەرىن شەشۋگە بەلسەندى تۇردە تارتۋ، عىلىمي ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىن دامىتۋ. جيىننىڭ تاعى ءبىر كوزدەگەنى ىزدەنۋشىلەردىڭ ءوزارا بايلانىس ورناتۋلارىنا، تاجىريبە الماسۋلارىنا ىقپال جاساۋ.
- پەداگوگ قوعامنىڭ زياتكەرلىك كاپيتالىنىڭ ىرگەتاسىن قالايدى. وسىعان وراي ەلىمىزدە بىلىكتى ۇستاز دايارلاۋ ماسەلەسى باستى نازاردا. بۇل تۇرعىدا ءبىرقاتار باعدارلامالار دا جۇزەگە اسىرىلۋدا. بىلىكتى ۇستاز دايارلاۋ ءۇشىن پەداگوگيكالىق ينستيتۋتتا نەندەي ءىس-شارالار اتقارىلىپ جاتىر؟
- ارينە، ءبىلىمدى ءھام كاسىبي ءمۇعالىم دايىنداۋ مەملەكەتتىڭ قارقىندى دامۋىن قامتاماسىز ەتەتىن نەگىزگى رەسۋرس ەكەندىگى ۇجىمنىڭ باستى نازارىندا. وسى مىندەتتى ناقتى ءىس جۇزىندە ورىنداۋ ءۇشىن وتكەن جىلدىڭ قازان ايىندا ينستيتۋتتا پەداگوگتاردىڭ بىلىكتىلىگىن كوتەرۋ ورتالىعى اشىلدى. ماقساتىمىز الەمدىك وزىق پراكتيكالاردى ەسكەرە وتىرىپ، ءمۇعالىم ماماندارىن ساپالى دايارلاۋدى قامتاماسىز ەتۋ، پەداگوگيكالىق تاجىريبەگە «ءومىر بويى وقۋ» كونسەپتۋالدىق ءتاسىلىن ەنگىزۋ، ۇستازداردى كاسىبي دامىتۋعا ينۆەستيسيانىڭ بارىنشا تيىمدىلىگىنە قول جەتكىزۋ. قازىرگى كۇندە ورتالىق ءتورت باعىت بويىنشا جۇمىس اتقارۋدا. اتاپ ايتقاندا، جامبىل وبلىسى مەن تاراز قالاسىنداعى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندەگى پەداگوگ كادرلاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ، ولاردى ءۇش تىلدە ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى اياسىندا قايتا دايارلاۋ جانە كۋرسقا قاتىسۋشىلاردى ونلاين رەجيمىندە زاماناۋي يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالار ادىستەرى ارقىلى وقىتۋ قولعا الىنعان. بۇگىنگە دەيىن ورتالىق ۇيىمداستىرعان ارنايى كۋرستارعا 166 ءمۇعالىم ءوتىنىش بەرىپ، ونىڭ 80ء-ى قايتا دايارلاۋدان ءوتتى. جامبىل وبلىسى مەن تاراز قالاسىنداعى مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنىڭ تاربيەشىلەرى مەن مۇعالىمدەرى پەداگوگيكالىق ماماندىقتاردىڭ 27 ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى بويىنشا بىلىكتىلىگىن جەتىلدىرىپ ۇلگەردى. ءبىلىم مەن عىلىمعا قويىلار تالاپ ارتىپ، وقۋ جۇيەسى كۇردەلەنگەن شاقتا جاڭا قوعامنىڭ مۇعالىمىنە جۇكتەلەر مىندەت تە ەسەلەنە تۇسۋدە. ۇستازدار قاۋىمى الدىندا ءبىلىم بەرۋ عانا ەمەس، وركەنيەت كوشىنە جول باستايتىن، باسەكەگە قابىلەتتى، ۇلتجاندى ازامات تاربيەلەۋ ءىسى تۇر. ويتكەنى، بىلىكتى ءمۇعالىم ءبىلىمدى شاكىرت پەن مىقتى مەملەكەتتىڭ كەپىلى. وسى ماقساتتا تاراز مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا جامبىل وبلىسىنىڭ پەداگوگ ماماندارى مەن جوعارى وقۋ ورنى وقىتۋشىلارى اراسىنداعى يننوۆاسيالىق وقىتۋ تەحنولوگيالارىن ارتتىرىپ، ءوزارا تاجىريبە الماسۋ ماقساتىندا «وقىتۋ مەن تاجىريبە» اتتى ايماقتىق بايقاۋ وتكىزۋ داستۇرگە اينالعان.
- جاھان جۇرتشىلىعى ءۇشىن جاڭا تەحنولوگيالاردى دامىتۋ وزەكتى ماسەلەنىڭ ءبىرى بولىپ وتىر. بۇعان سەبەپ تە جوق ەمەس. ويتكەنى، عىلىمي تەحنيكالىق رەسۋرستار ءاربىر مەملەكەتتىڭ الەمدىك قاۋىمداستىقتاعى ورنىن انىقتاۋعا سەپ بولماق. وقۋ ورنىندا زاماناۋي قۇرالداردى وقۋ ۇدەرىسىندە كادەگە جاراتۋ ماقساتىندا نەندەي ىستەر قولعا الىنىپ وتىر؟
- ساۋالىڭىز ورىندى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك» اتتى قازاقستان حالقىنا ارناعان بيىلعى جولداۋىنىڭ ءبىرىنشى باسىمدىعىندا ەكونوميكانىڭ جەدەلدەتىلگەن تەحنولوگيالىق جاڭعىرتىلۋى جايىندا ايتقان بولاتىن. ەلباسى جۇكتەگەن جاڭا مىندەتتەردى ناقتى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا تاراز مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا تاجىريبەلىك-يننوۆاسيالىق ورتالىق قۇرىلىپ، ارنايى جوبا ىسكە اسىرىلۋدا. ماقسات ستۋدەنتتەرمەن قاتار مەكتەپ وقۋشىلارىن عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىنا تارتۋ ارقىلى ولاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ جانە زياتكەرلىك الەۋەتىن كوتەرۋ.سونداي-اق، پەداگوگتاردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن زاماناۋي تەحنولوگيالار ارقىلى كوتەرۋ باستى نازارعا الىنىپ وتىر. زەرتحانالىق جۇمىستار 6 باعىت بويىنشا جۇرگىزىلۋدە. ينستيتۋت عالىمدارى حيميا، بيولوگيا، فيزيكا جانە روبوتوتەحنيكا سالالارى بويىنشا زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ قىر-سىرىمەن تانىستىرىپ، تىڭ ويلارىن ورتاعا سالۋدا. كەشەندى تاجىريبە جۇرگىزۋگە پەداگوگيكالىق ينستيتۋتتىڭ بازاسىندا تولىق جاعداي جاسالعان. وقۋ ورنىندا ستۋدەنتتەر مەن مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ روبوتوتەحنيكا بويىنشا عىلىمي-تەحنيكالىق شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ ماقساتىندا «ەلەكتروتەحنيكا»، «راديوتەحنيكا»، «ەلەكترونيكا نەگىزدەرى» جانە «مەكتەپتەگى روبوتوتەحنيكا» وقۋ-زەرتحانالارى جۇمىس ىستەيدى. ءدارىسحانالار Lego، Tetrix، اrduino روبوتتارىمەن، زاماناۋي قۇرىلعىلارمەن، وقۋ-ادىستەمەلىك جانە باعدارلامالىق نۇسقاۋلىقتارمەن جابدىقتالعان. سونىمەن قاتار، فيزيكا-ماتەماتيكا فاكۋلتەتىنىڭ جامبىل وبلىسىنداعى ورتا جانە ارنايى مەكتەپتەرىندەگى ينفورماتيكا ءپانى مۇعالىمدەرىنىڭ روبوتوتەحنيكا، ەلەكترونيكا نەگىزدەرى مەن راديوتەحنيكا پاندەرى بويىنشا بىلىكتىلىگىن كوتەرۋگە ارنالعان ماتەريالدىق جانە رەسۋرستىق بازالارى بار. ينستيتۋتتا تاجىريبەدەن وتكەن وزىق ويلى وقۋشىلاردىڭ عىلىمي جوبالارى ورتالىقتا توپتاستىرىلادى. ەڭبەكتەردى وندىرىسكە ەنگىزۋ ءىسى دە جان-جاقتى قاراستىرىلماق. بۇگىندە پەداگوگيكالىق وقۋ ورنى وڭىردەگى ءبىرقاتار كاسىپورىندارمەن كەلىسىمگە وتىرعان. وسىعان وراي، ينستيتۋت ستۋدەنتتەرى ءتۇرلى ءوندىرىس زەرتحانالارىندا ءوز جوبالارىن تاجىريبەدەن وتكىزۋدە. زاماناۋي تەحنولوگيالاردى مەكتەپ باعدارلاماسىنا ەنگىزۋدىڭ العىشارتتارىن جاساۋ باعىتىندا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار ءبىر بۇل عانا ەمەس. ينستيتۋتتىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن «تارمپي مەكتەپتە» اتتى اكسيا جۇرگىزىلدى. زامان تالابىنا ساي وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ ءوي-ورىسىن كەڭەيتىپ، جان-جاقتى دامۋىنا جول اشۋ ماقساتىمەن قولعا الىنعان جوبا اياسىندا جامبىل وبلىسىنداعى مەكتەپ وقۋشىلارى روبوت قۇراستىرۋعا ماشىقتانىپ، جاڭا تەحنولوگيانىڭ قىر-سىرىمەن تانىسۋعا مۇمكىندىك الدى. اكسيا بايزاق، جۋالى، ت. رىسقۇلوۆ، مەركى، جامبىل اۋداندارىندا جانە تاراز، قاراتاۋ قالالارىنداعى 50 مەكتەپتە ۇيىمداستىرىلىپ، وعان 3000-عا جۋىق مەكتەپ وقۋشىسى تارتىلدى.
- ايماقتاعى جەتەكشى جوعارى وقۋ ورنىنىڭ الداعى كەزەڭدەرگە ارنالعان جوسپارلارى جايىندا وي بولىسسەڭىز.
- XXI عاسىر بىلىمدىلەر عاسىرى. ءبىزدىڭ الدىمىزدا ءوي-ورىسى دامىعان، تالانتتى، زەردەلى جانە وتانشىلدىق رۋحى مىقتى ۇرپاق تاربيەلەۋ مىندەتى تۇر. بۇگىنگى جاستار ەرتەڭگى ەلدىڭ بولاشاعى، جەر مەن ەلدىڭ، مەملەكەتىمىزدىڭ تىرەگى، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ قورعانى. قازىرگى تاڭدا زاماناۋي ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى دە وسى تالاپتار تۇرعىسىندا وڭتايلانۋ قاجەتتىلىگى تۋىنداپ وتىر. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ بيىلعى جولداۋىندا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ ءرولى وزگەرۋى تيىستىگىن جانە ءبىلىم بەرۋدى ەكونوميكالىق ءوسۋدىڭ جاڭا مودەلىنىڭ ورتالىق بۋىنىنا اينالدىرۋ قاجەتتىگىن مىندەتتەدى. سونىمەن قاتار، وقىتۋ باعدارلامالارىن سىني ويلاۋ قابىلەتىن جانە ءوز بەتىمەن ىزدەنۋ داعدىلارىن دامىتۋعا باعىتتاۋ كەرەكتىگىن العا تارتىپ وتىر. وسى مەجەلەردى ورىنداۋ بارىسىندا ەلىمىزدەگى ورتا مەن جوعارى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە ءبىرقاتار ستراتەگيالىق مىندەتتەر قولعا الىندى. اتاپ ايتقاندا، ءۇش ءتىلدى وقۋعا كوشۋدى كەزەڭ-كەزەڭىمەن ىسكە اسىرۋ، 12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋگە كوشۋ، شاعىن جيناقتى مەكتەپ ماسەلەسى، كريتەريالدى باعالاۋ جۇيەسىنىڭ تيىمدىلىگى، وقۋشىلاردىڭ فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىعىن دامىتۋ، پەداگوگيكالىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ تۇلەكتەرىنە «ءومىر بويى ءبىلىم الۋ» قاعيداسىنىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ سىندى باسىمدىقتار بار. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، اتالعان مىندەتتەردى جوعارى دارەجەدە ورىنداۋ ءۇشىن ءمۇعالىمنىڭ مارتەبەسىن كوتەرە ءتۇسۋ كەرەك. وسى ورايدا ايتا كەتكەنىمىز ءجون، بۇگىندە وڭتۇستىك ايماقتاعى پەداگوگيكالىق ءبىلىم بەرۋدىڭ ماسەلەسىن شەشۋگە تارمپي ۇجىمى ۇيىتقى بولىپ وتىر. ينستيتۋت ۇستازدار الدىندا تۇرعان ناقتى مىندەتتەردى ورىنداۋ تۇرعىسىنداعى نەگىزگى يننوۆاسيالىق الاڭعا اينالعان. ۇجىم «ويلاۋ جوسپارلاۋ جاساۋ» قاعيداسى نەگىزىندە ءبىرقاتار يگىلىكتى ىستەرگە مۇرىندىق بولۋدا. جارتىعاسىرلىق ۋاقىت بەلەسىندە وقۋ ورنىندا ۇيىمداستىرۋ مادەنيەتى قالىپتاسىپ، ءتيىمدى كادرلىق مەنەدجمەنت پەن كورپوراتيۆتى باسقارۋ ءىسى جۇيەلەندى. بۇل ءوز كەزەگىندە تاراز مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن دامىتۋدىڭ 2016-2019 جىلدارعا ارنالعان جاڭا باعدارلاماسىن قابىلداۋعا نەگىز بولدى. بۇل قۇجاتتا وقۋ ورنىنىڭ قىزمەتىن ودان ارمەن تۇراقتى دامىتۋدى قامتاماسىز ەتۋ جانە ءبىلىم بەرۋ قىزمەتى مەن ەڭبەك نارىعىنداعى ستراتەگيالىق پوزيسياسىن نىعايتۋ باستى نازارعا الىندى. ستراتەگيالىق باعدارلامادا وقۋ ورنى قىزمەتىنىڭ ارتىقشىلىعى مەن باعدارىن الەمدىك تەندەنسياعا ساي جۇيەلەۋدىڭ نەگىزگى تەتىكتەرى قاراستىرىلعان. سونىمەن قاتار، ينستيتۋتتىڭ باسىم باعىتتارى مەن جەتىستىكتەرىن قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك ايماعىن دامىتۋدا پايدالانۋ مەحانيزمى ۇسىنىلدى. ستراتەگيالىق باعدارلامانىڭ بەس نەگىزگى باسىمدىعى جوعارى وقۋ ورنىنىڭ دامۋىن ورتا دەڭگەيدەن جوعارى قارقىنىن قامتاماسىز ەتۋگە جانە جوعارى ءبىلىم بەرۋ قىزمەتىن ارمەن قاراي تۇراقتى تۇردە ىلگەرىلەتۋگە لايىقتالعان.
جارتى عاسىر ۋاقىت مەرزىمىندە تاراز مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتى ءمۇعالىم ماماندارىن، ۇستازداردى قايتا دايارلاۋ مەن بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋدى ءساتتى جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. وسى جىلدار ىشىندە ىرگەلى وقۋ ورداسى ءبىلىم بەرۋ نارىعىندا تۋىنداعان قاجەتتىلىكتەرگە ساي جاڭاشىل جۇمىس ىستەۋ تاسىلدەرى مەن تۇرلەرى ارقىلى مول تاجىريبە جيناي ءبىلدى. ءبىلىم بەرۋ بۇل تامىرى تەرەڭدە جاتقان، ۇلت پەن دىنگە بولىنبەيتىن، ءبىر كۇن نەمەسە ءبىر جىلدا كورىنبەيتىن قۇندىلىق. كوپشىلىك قاۋىمعا ورتاق يگىلىك. حالىق پەن حالىقتى، ادام مەن ادامدى تەڭەستىرەتىن تەك قانا ءبىلىم. ءبىلىم مەن عىلىمعا قويار تالاپ ارتىپ، وقۋ جۇيەسى كۇردەلەنگەن شاقتا جاڭا قوعام ءھام بۇگىنگى زامان مۇعالىمىنە دە جۇكتەلەر جۇك ەسەلەنە تۇسۋدە. ناعىز ۇستاز وقۋشى جانىنا ءۇڭىلىپ، دۇرىس جولعا سالا ءبىلۋى دە قاجەت. قازىرگى كۇندە ينستيتۋت ۇجىمى وسى تالاپتار ۇردىسىنەن شىعۋ ماقساتىندا جۇمىس ىستەۋدە.
ءسوزىمنىڭ سوڭىندا ايتارىم، دامۋدىڭ داڭعىل جولىنا باعىت العان بولاشاعى باياندى ەلدىڭ ءورىسى قاشاندا بىلىكتى دە سانالى ۇرپاعىمەن كەڭەيمەك. وسكەلەڭ جاستى ەلىمىزدىڭ تۇتقاسى ەتىپ تاربيەلەۋ ءاربىر اتا-انا مەن مۇعالىمگە بايلانىستى. ال، وسى جاۋاپكەرشىلىكتى ابىرويمەن اتقارۋ ارداقتى ۇستازدارعا جۇكتەلگەن مارتەبەلى مىندەت. 50ء-شى وقۋ جىلىن وتكەرىپ وتىرعان ۇلاعات ۇياسى دا كەمەل كەلەشەككە وسىنداي ايقىن ماقسات قويىپ وتىر.
- اڭگىمەڭىزگە راقمەت!
پىكىر قالدىرۋ