31 مامىر – دۇنيەجۇزىلىك تەمەكىگە قارسى كۇرەس كۇنى. 1988 جىلى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ باستاماسىمەن قولعا الىنعان ءداستۇرلى شارا بيىل «تەمەكى جانە وكپە اۋرۋلارى» تاقىرىبىنا ارنالادى.

شىلىمقورلىق – الەمدەگى ەڭ ۇلكەن زياندى ادەتتەردىڭ ءبىرى. قازىرگى تاڭدا الەمدەگى ءار ءتورتىنشى ەركەك پەن ءار جيىرماسىنشى ايەل نيكوتينگە تاۋەلدى سانالادى. وكىنىشكە وراي، تەمەكى مەن سيگارا باعاسىن كوتەرۋ، تەمەكى ونىمدەرىن جارنامالاۋعا تىيىم سالۋ، ءتىپتى، قوعامدىق ورىنداردا شىلىم شەگۋدى شەكتەۋ دە ازىرگە وڭدى ناتيجە بەرمەي تۇر.

         دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى مالىمەتىنشە، جىل سايىن الەمدە 7 ميلليون ادام تەمەكى سالدارىنان كوز جۇمادى. سونىڭ 890 مىڭعا جۋىعى وزگەلەر شەككەن شىلىمنىڭ تۇتىنىنە ۋلانعاندار. ولاردىڭ اراسىندا تەمەكى وسىرەتىن ەلدەردە تۇراتىن بالالار دا بار. ياعني، ءپاسسيۆتى شىلىمقورلىق تا ءبىز ويلاعانداي ءقاۋىپسىز ەمەس.ول جۇرەك-قان تامىرى، جۇرەكتىڭ يشەميالىق اۋرۋى، وكپە، وڭەش، اسقازان وبىرى سىندى ت.ب. اۋرۋلاردىڭ بىردەن-بىر سەبەپكەرى.

         رەسمي ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، قازاقستاندا جىل سايىن اۋرۋحاناعا جاتاتىن تۇرعىنداردىڭ 68 پايىزى نەمەسە 2 ميلليونعا جۋىق ادام –شۇعىل جاعدايدا جەتكىزىلگەندەر. بىلايشا ايتقاندا، ءاربىر ونىنشى ادام ومىرىنە ءقاۋىپ تونبەيىنشە ەمدەۋ مەكەمەلەرىنىڭ تابالدىرىعىنان اتتامايدى دەگەن ءسوز. ال، ءولىم-جىتىم جاعىنان العاشقى ورىندا تۇرعان جۇرەك-قان تامىرى اۋرۋلارى، تىنىس الۋ ورگاندارى اۋرۋلارى مەن قاتەرلى ىسىكتىڭ قاي-قايسىسى دا شىلىمقورلىق سالدارىنان بولاتىن دەرتتەر.

         شىن مانىندە، ەگەر ىشكى ورگانداردى جىل سايىن تەكسەرىپ وتىراتىن بولسا مۇنىڭ الدىن الۋعا بولار ەدى، دەيدى ماماندار. تەمەكى شەگەتىندەر ءۇشىن جۇرەك پەن وكپەنى تۇراقتى باقىلاۋدا ۇستاۋدىڭ ماڭىزى زور. ونىڭ ۇستىنە، مەملەكەت حالىققا جاردەم رەتىندە كەپىلدەندىرىلگەن تەگىن مەديسينالىق كومەك پاكەتىن ۇسىنادى. اتالعان پاكەتكە جالپى پراكتيكا دارىگەرىنىڭ قابىلداۋى مەن كونسۋلتاسياسى، كوزدىڭ كورۋ قابىلەتى مەن كوز قىسىمىن تەكسەرۋ، قانداعى حولەستەرين، گليۋكوزا دەڭگەيىن تەكسەرۋ ءۇشىن قان تاپسىرۋ، ەلەكتروكارديوگرامما، فليۋوروگرافيا، سپيروگرافيا سىندى قىزمەتتەر كىرەدى. ورگانيزمدە شىلىمنىڭ سالدارىنان بولىپ جاتقان وزگەرىستەر مەن اۋىتقۋلاردى وسى پروسەدۋرالار ارقىلى ەرتەرەك انىقتاۋعا بولادى.

         مەملەكەتتىك تاپسىرىس شەڭبەرىندە كورسەتىلەتىن كەپىلدەندىرىلگەن مەديسينالىق كومەكتى قازاقستاندا تۇراتىن ءار ازامات پايدالانا الادى. بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن كورسەتىلەتىن كومەك پروفيلاكتيكالىق، دياگنوستيكالىق جانە ەمدىك قىزمەتتەردەن تۇرادى.

2019 جىلى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن قارجىلاندىرۋعا قازىنادان 972،7 ملرد تەڭگە ءبولىندى. «مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ قورى» ماڭعىستاۋ فيليالى 54 مەديسينالىق ۇيىممەن كەلىسىم شارت جاساسىپ وتىر، ونىڭ ىشىندە 29 مەملەكەتتىك مەكەمەلەر بولسا، 25 جەكە مەنشىك كلينيكا بار. كەلىسىم شارت ورناتقان ەمحانالار مەن اۋرۋحانالار حالىققا تەگىن مەديسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدەندىرىلگەن كولەمى شەڭبەرىندە قىزمەت كورسەتەدى.