جاڭا عاسىردا جاڭا مەملەكەت قۇرعان قازاقستان ءۇشىن بيىلعى جىل تابىستار مەن جەتىستىكتەردىڭ، وڭ وزگەرىستەر مەن مەرەيلى تويلاردىڭ جىلى بولىپ وتىر. سولاردىڭ ىشىندە اتا زاڭىمىز بەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 20 جىلدىعى، قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى سىندى اۋقىمى كەڭ، ماعىناسى تەرەڭ داتالى مەرەكەلەردىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە. وسىنداي تاريحي كەزەڭدە ەلىمىزدى الەم تانىعان وركەنيەتتى مەملەكەتتەر قاتارىنا قوسىپ، حالقىمىزدىڭ ەڭسەسىن كوتەرىپ، مەرەيىن ۇستەم ەتكەن – ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ تاۋەلسىز قازاقستاندى «ۇلى دالا ەلى» دەپ اتاۋدى ۇسىنۋى ۇلتىمىزدى تاعى ءبىر تاريحي بەلەسكە شىعاردى. بۇل ۇسىنىس قازاقستاندىقتارمەن قوسا الىس-جاقىن شەت مەملەكەتتەردە تۇراتىن قانداستارىمىزدىڭ تاراپىنان دا ايرىقشا قولداۋعا يە بولدى. تامىرىن تەرەڭنەن العان بۇل ەرەكشە اتاۋ ەگەمەن ەلىمىزدىڭ دۇنيەجۇزىنە بۇدان دا ارتىق تانىلا تۇسۋىنە، مەملەكەتتىك، ۇلتتىق ءيميدجىمىزدىڭ كوتەرىلۋىنە وراسان ىقپال ەتپەك.
دۇنيەجۇزىندە بەيرەسمي اتاۋعا يە ءبىرقاتار مەملەكەتتەر بار. مىسالى، الەم حالىقتارى انگليانى – «تۇماندى البيون»، كۋبانى – «بوستاندىق ارالى»، جاپونيانى – «كۇنشىعىس ەلى»، قىتايدى – «اسپاناستى ەلى»، گوللانديانى – «قىزعالداقتار ەلى»، كورەيانى – «تاڭعى شىق ەلى» دەپ بىلەدى. ەلباسى ءوزى اتاپ وتكەندەي ءبىزدىڭ ەلىمىزگە وسىنداي اتاۋلى برەند جەتىسپەيدى. وسى يدەيانى كوتەرگەن مەملەكەت باسشىسى: «ءبىز – ۇلى دالانىڭ بالاسىمىز. ۇلى دالا، كوك اسپان… ءبىزدىڭ بابالىرىمىز ءتاڭىر دەپ، جارىق پەن كوك تۇسىنىگىن ۇمىتپاعان. ءبىزدىڭ كوك تۋىمىزدىڭ استارى دا وسىندا. ءبىز – ۇلى دالانىڭ بالالارىمىز. مىنە، وسى تاريحىمىز بەن جاڭا برەندتى بايلانىستىرا وتىرىپ، ءبىز قازاقستاندى جاڭا قازاقستان رەتىندە تانىتۋىمىز كەرەك»، دەگەن كەلەلى ويدى ورتاعا تاستادى. وسى ورايدا، مەملەكەت باسشىسى اتا-بابالارىمىزدان امانات-مۇرا بولىپ قالعان، التاي مەن اتىراۋدى، ارقا مەن جەتىسۋدىڭ اراسىندا كەڭ كوسىلىپ جاتقان ۇلان-عايىر مەملەكەتىمىزدىڭ «ۇلى دالا ەلى» اتانۋىنا ەرەكشە مازمۇن، بيىك ماعىنا بەرىپ وتىر.
كونە تاريحي جازبالارعا كوز جۇگىرتسەك، «ۇلى دالا» ۇعىمىنىڭ ەجەلدەن بەرى كەلە جاتقانىن اڭعارامىز. بۇل اتاۋ عاسىرلار قويناۋىنان ارشىپ الىنىپ، بۇگىنگى كۇنگە دەيىن جەتكەن جىر، قيسسا، داستانداردا، تۇركىتىلدەس حالىقتار تۋرالى دەرەكتەردە، ورىس ادەبيەتتەرىندە، جۇڭگو جازبالارىندا جانە ليەۆ گۋميليەۆ سىندى كورنەكتى تاريحشى-عالىمداردىڭ ەڭبەكتەرىندە كوپ كەزدەسەدى. دەمەك، قازاقستاننىڭ «ۇلى دالا ەلى» دەگەن بەيرەسمي، قوسىمشا اتاۋعا يە بولۋىندا تاريحي نەگىز بار. بۇل اتاۋ ەلىمىزدىڭ گەوگرافيالىق ەرەكشەلىگىنە سيپاتتاما عانا ەمەس، بۇل حالقىمىزدىڭ كەڭپەيىل دارحاندىعىنىڭ، مەملەكەتتىك كۇش-قۋاتىنىڭ، ايرىقشا مارتەبەسى مەن تاۋەلسىزدىگىنىڭ اينىماس سيمۆوليكالىق ءبىر نىشانى رەتىندە قابىلدانۋعا ءتيىس. سوندىقتان، ەندىگى كەزەكتە، وسى ەرەكشە اتاۋدى ءوز سانامىزعا ءسىڭىرىپ قانا قويماي، ونى دۇنيەجۇزى حالىقتارى الدىندا بارىنشا ناسيحاتتاپ، ايشىقتاۋىمىز قاجەت.
«ۇلى دالا ەلى» اتاۋى ءبىزدىڭ ۇلتتىق بولمىسىمىزدى ايقىنداپ، يدەولوگيالىق باعىتتاعى ءىس-شارالارىمىزدىڭ قازىعى بولۋعا ءتيىس دەپ ەسەپتەيمىن. ەلباسىنىڭ وسى ءبىر ەرەن ۇسىنىسى، اسىرەسە، حالقىمىزدىڭ قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن اتاپ ءوتىپ جاتقان كەزەڭدە باستاۋ الۋى – بابالار رۋحىنىڭ قايتا تۇلەپ، جاڭعىرۋى دەپ قابىلدادىق. وركەنيەتتى دامۋ جولىنا تۇسكەن مەملەكەتىمىز ءۇشىن قازاق حاندىعىنىڭ تويىن ماعىنالى دا ءماندى ەتىپ وتكىزۋى ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە وسكەلەڭ ۇرپاق ءۇشىن جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان اۋقىمدى ءىس. ۇلت تاريحى – بارشا حالقىمىز ءۇشىن ەڭ ءقادىرلى دە باعا جەتپەس قۇندىلىق. ەلباسى ءبىر سوزىندە «قازاق تاريحىندا ءبىز ۇيالاتىن ەشتەڭە جوق»، دەگەن اتالى ءسوزىن ايتقان بولاتىن. شىندىعىندا، تاريح تەرەڭىنەن تاۋەلسىزدىك بيىگىنە دەيىنگى ارالىقتا قانشاما ءداۋىر الماسىپ، قانشاما تاريحي كەزەڭدەر ءوز تاڭباسىن قالدىردى؟! وسى ورايدا، وتكەن داۋىرلەردىڭ ءور رۋحىن جالاۋ ەتىپ جەلبىرەتكەن قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىق مەرەكەسى – مەملەكەتىمىزدىڭ ەرەكشە قۋاتى مەن ەركىندىگىنىڭ، ۇلتتىق كەلبەتى مەن ابىروي-بەدەلىنىڭ، ازات رۋحىنىڭ نىشانى بولىپ تابىلادى. ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىز ەگەمەن ەل بولۋدى سان عاسىر ارمانداعان ەدى. سول ارمانعا بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ قولى جەتتى.
ۇلان-عايىر دالامىزدا تاۋەلسىز قازاق مەملەكەتىن قۇرىپ، ۇلى كوشىمىزدى وڭ جولعا باستاپ، ەلىمىزدەگى تۇراقتىلىق پەن بەيبىتشىلىكتىڭ كەپىلى بولىپ وتىرعان ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ سان عاسىرلار بويى بابالارىمىز ارمانداپ وتكەن ەگەمەندىگىمىزدىڭ تۋىن اق ورداسىنىڭ تورىنە تىگىپ، حالقىنىڭ قامىن ويلاعان ەل تۇتقاسىنا اينالدى. تاريحي ولشەممەن العاندا از عانا ۋاقىت ارالىعىندا قازاقستاندى دامىعان وركەنيەتتى 50 مەملەكەتتىڭ قاتارىنا قوسىپ، حالقىن «نۇرلى جولعا» باستاپ كەلە جاتقان پرەزيدەنتىمىزدى الەم جۇرتشىلىعى ۇلى دالانىڭ داناسى، تۇركى دۇنيەسىنىڭ كوشباسشىسى دەپ باعالايتىنى ءسوزسىز.
جۋىردا عانا ەلباسى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ سامميتىندە الەمدىك مىنبەدەن قازاق تىلىندە سويلەدى! ۇلى دالا ەلى سانالاتىن تاۋەلسىز قازاقستان كوشباسشىسىنىڭ دۇنيەجۇزىنىڭ الدىندا انا ءتىلىمىزدىڭ مەرەيىن اسقاقتاتۋى – بارشا قازاقستاندىقتاردىڭ مەرەيىن اسقاقتاتتى. ۇلتىمىزدىڭ ابىرويىن كوتەرگەن بۇل وقيعا قازاقستان حالقىنا ايتارلىقتاي سەرپىلىس بەردى. سامميتتە مەملەكەت باسشىسى ادامزاتتى تولعاندىرىپ جۇرگەن اۋقىمدى ماسەلەلەردى قوزعاپ، ۇيىمعا مۇشە مەملەكەت باسشىلارىن الەمدىك ەكونوميكا، ەكولوگيا، ءدىني ەكسترەميزم سياقتى كۇن تارتىبىنەن تۇسپەي كەلە جاتقان دۇنيەجۇزىنە ورتاق پروبلەمالاردى بىرلەسىپ شەشۋ كەرەكتىگىن العا تارتتى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى تورىنەن قازاق تىلىندە تەرەڭ مازمۇندى بايانداما جاساۋى ەگەمەن ەلىمىزدىڭ الەمدىك ساياسي ارەنادا ءوزىنىڭ بەرىك ورنى ايقىندالعاندىعىنىڭ كەزەكتى دالەلى بولا الدى. ەلباسىنىڭ بۇل ۇستانىمى، ءوز ەلىمىزدە مەملەكەتتىك ءتىلدى ءتيىستى دارەجەدە قولدانباي جۇرگەن جەكەلەگەن باسشىلار مەن كوپتەگەن ۇيىم، مەكەمەلەرگە كورنەكتى ۇلگى بولۋعا ءتيىس دەپ ەسەپتەيمىز.
نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ ۇلكەن مىنبەدەن ايتقان ۇتىمدى ۇسىنىستارىنىڭ ىشىندە بۇۇ شتاب-پاتەرىن ازياعا كوشىرۋ يدەياسى كوپ تالقىلاناتىن تاقىرىپتاردىڭ بىرەنە اينالدىپ وتىر. ساياساتكەرلەردىڭ توپشىلاۋىنشا، شتاب-پاتەرگە لايىق قالانىڭ ءبىرى – استانا قالاسى بولۋى مۇمكىن ەكەندىگىن جوققا شىعارمايدى. ەلباسىنىڭ بۇل باتىل ۇسىنىسى ازيا قۇرلىعىنىڭ مارتەبەسى مەن ەلوردامىز – استانانىڭ بەدەلىن دە ارتتىرا ءتۇستى. وسىنداي ەلەۋلى وقيعالار ارقىلى الەم نازارى ۇلى دالا ەلىنە بۇرىلاتىنى ءسوزسىز.
بۇگىنگى قازاقستان حالقى – باقىتتى قوعامدا ءومىر ءسۇرىپ وتىر. ءبىز – باقىتتى ەلمىز. ويتكەنى، ءبىز – بولاشاعىمىزعا سەنەمىز. ءبىزدىڭ جاستارىمىزدىڭ وزىق ءبىلىم الىپ، عىلىممەن اينالىسۋىنا بارلىق مۇمكىندىكتەر بەرىلگەن. ءبىز بارلىعىمىز – باقىتتى مەملەكەتتىڭ ازاماتتارىمىز، اتا-بابالارىمىزدان مۇرا بولعان «ۇلى دالا ەلىنىڭ» پەرزەنتىمىز. تەرەڭ مازمۇنعا يە وسى قۇندىلىقتاردى ءبىز كەيىنگى ۇرپاقتىڭ جۇرەگىنە جەتكىزىپ، وي-ساناسىنا ءسىڭىرۋىمىز قاجەت. مەملەكەت ۇستانعان وڭتايلى ساياسات بارشا قازاقستاندىقتاردىڭ، اسىرەسە، اۋىل جاستارىنىڭ كەلەشەگىنە ءۇمىت پەن سەنىم ۇيالاتتى. قازىرگى ۋاقىتتا اۋىل جاستارى زاماناۋي وزىق بىلىممەن قارۋلانىپ، ەلىمىزدەگى جوعارى وقۋ ورىندارىمەن قاتار، شەتەلدىڭ بەدەلدى ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگىنە يە بولۋدا. تۋعان تامىرىنان ءنار العان وسى جاستاردىڭ لەگىنە ءبىز دۇرىس باعىتتاعى ءبىلىم مەن تاربيە بەرە الساق، ولار كەلەشەكتە ءبىزدىڭ ۇلتتىق پوتەنسيالىمىزدىڭ نەگىزگى كورسەتكىشى بولاتىنى داۋسىز. سوندىقتان، اۋىلدا تۋىپ، اتا-بابا سالتىنان اجىراماي، ءداستۇرىمىزدى دارىپتەپ، قۇندىلىقتارىمىزدى بويىنا ءسىڭىرىپ وسكەن ۇرپاقتىڭ بولاشاعىن قامتاماسىز ەتۋ ەلدىك ماقسات بولىپ وتىرعانى داۋسىز.
ەندەشە، اتا-بابالارىمىزدىڭ سانعاسىرلىق ارمانىن جۇزەگە اسىرعان بۇگىنگى تاۋەلسىز ۇرپاق – ەلباسى انىقتاپ بەرگەن «ماڭگىلىك ەل» يدەياسى توڭىرەگىنە جۇمىلىپ، «ۇلى دالا ەلىنىڭ» جارقىن بولاشاعى ءۇشىن ايانباۋى ءتيىس دەپ ەسەپتەيمىن.
دەرەككوز: ەگەمەن قازاقستان
