«ماحابباتتىڭ ءمانى» كىتابىنىڭ اتاۋىن قاراپ، «ە، دۇكەن سورەلەرىندە تولىپ تۇرعان ماحابباتقا قاتىستى جەڭىل-جەلپى كىتاپ بولار» دەپ توپشىلاۋىڭىز مۇمكىن. الايدا، بۇل كىتاپ كوز ۇيرەنگەن «قىزدى عاشىق ەتۋدىڭ 10 ءادىسى»، «كۇيەۋىڭدى ۇستاپ قالۋدىڭ 20 ءتاسىلى» سەكىلدى كىتاپ ەمەس. بۇلار ماحابباتتى تەك بەتىنەن عانا سىلاپ-سيپاپ قانا قويسا، سانجار كەرىمبايدىڭ كىتابىندا ماحابباتتى تەرەڭىنەن قوزعاپ، ماحابباتتان تارايتىن تارماقتاردى سارالايدى. ازاماتتىق نەكە، نەكەسىز تۋعان بالا، ابورت، سابيىنەن باس تارتۋ، ونى قوقىسقا تاستاپ كەتۋ سەكىلدى ت.ب كوپتەگەن ماسەلەنىڭ تۇبىرىنە ۇڭىلەدى.

كىتاپ ەكسيزتەنسيا ادىسىمەن تالدانعان.

ەكزيستەنسيا دەگەنىمىز ادام بولمىسىنان ياعني رۋحىنان شىعىپ، ادامي قاسيەت بولىپ كورىنەتىن فەنومەندەردى ايتادى.

ماحابباتقا جاسالعان قيانات

«سسرو قازاقتارعا قانداي زارداپ تيگىزدى؟» دەگەندە، ەڭ الدىمەن، قازاق قوعامىنان قازاق ءتىلىن، ءداستۇرلى ءدىندى تامىرىمەن جۇلىپ الۋدى كوزدەدى، اشتىق پەن سوعىستى ايتامىز. الايدا «ماحابباتتىڭ مانىندە» سسرو-نىڭ جۇرگىزگەن ساياساتى ۇلتتىق مۇددەدەن بولەك، رۋحاني مۇددەگە دە قول سۇقتى. ماحابباتقا قيانات جاسادى. ءقازىر قوعامنىڭ وزەكتى پروبلەماسىنا اينالعان – سابيىنەن باس تارتۋ، ونىمەن قويماي، ءومىرىن قاتەرگە تىگىپ، قوقىسقا، دارەتحاناعا تاستاۋى، نەكە دەگەن اسىل تۇسىنىكتى تاس-تالقان ەتتى. وعان دالەل رەتىندە ناقتى تاريحي فاكتورلاردى كەلتىرەدى. وندا ابورت جاساۋعا، نەكەسىز بالا تۋۋعا، ازاماتتىق نەكەدە تۇرۋعا، ەركىن جىنىستىق قاتىناسقا تۇسۋگە ۇگىتتەيدى.

سسرو كەزىندە قابىلدانعان زاڭداردىڭ سالدارىنان ماحاببات تەك رومانتيكامەن عانا شەكتەلەتىن بولدى. مىنا قىزىققا قاراڭىز، باتىس ەلدەرى ابورتقا 1970 جىلى كوپ ويلانىپ، تولعانىپ رۇقسات بەرسە، سسرو ونى 50 جىل بۇرىن، ياعني 1920 جىلى زاڭ جۇزىندە رۇقسات بەرىپ قويعان. سسرو الەم بويىنشا ابورت جاساۋدان الدىڭعى ورىنعا شىقتى. وسى كەزدە «بارلىق بالە - باتىستان» دەگەن ستەرەوتيپتىڭ كۇل -تالقانى شىعادى.

قازىرگى قوعامداعى ازعىندىقتىڭ تۇقىمىن سسرو سول كەزدە-اق ەگىپ كەتكەن ەكەن. ءقازىر ول تامىرىن تەرەڭگە جايىپ بارادى.

شىنايى ماحاببات دەگەنىمىز نە؟

وسى سۇراقتى وزىڭىزگە قويىپ كوردىڭىز بە؟ «ماحابباتتىڭ مانىندە» شىنايى ماحاببات ادامنىڭ ءتۇر، سيپاتىنا، ءتاتتى قىلىعىنا قىزىعۋ نەمەسە فيزيولوگيالىق تۇردە قالاۋ ەمەس ەكەنىن، شىنايى ماحاببات ادامنىڭ بولمىسىن ءسۇيۋ ەكەنىن ايتادى. وعان مىناداي ومىرلىك مىسال كەلتىرەدى.

قىز بەن جىگىت الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى تانىسىپ، ءبىر-بىرىن ءسۇيىپ قالادى. قىز جىگىتتەن مۇگەدەك ەكەنىن جاسىرىپ، كەزدەسۋدەن باس تارتىپ جۇرەدى. جىگىت قىز جۇرە المايتىنىن بىلسە دە، ونىمەن وتباسىن قۇرىپ، ءومىردىڭ اششىسى مەن تۇششىسىن بىرگە كورۋگە بەل بۋادى. قىزدىڭ دا، جىگىتتىڭ دە تۋىستارىنىڭ تاراپىنان قارسىلىققا قاراماستان ەكەۋى وتباسىن قۇرادى.

مۇنداي مىسالدار جەتىپ ارتىلادى. بۇدان شىعاتىن قورىتىندى - ادام ورنىن باسا المايتىن، الماستىرۋعا كەلمەيتىن ادامدى كەزدەستىرگەندە ونىمەن ماڭگىلىككە بىرگە بولۋعا سەرتتەسەدى. 

وسىدان كەيىن ادامدا ورىنسىز قىزعانىشقا، «مەنەن دە جاس، سۇلۋ قىزعا كەتىپ قالادى» دەگەن قورقىنىشقا ورىن بولمايدى.

شىنايى ماحابباتپەن تابىسقان ادامنىڭ بويىندا قاجەتتى قاسيەتتەردىڭ بارلىعى بار، ءوزىڭ ىزدەگەن، قالاعان ادامدى تاپقاندا  ونى باسقا بىرەۋمەن الماستىرۋ ويىڭا كىرىپ تە، شىقپايدى.

شىنايى ماحاببات ەكى عاشىق بىرگە بولماسا دا ولمەيدى. ولار ءبىر-بىرىنىڭ يگىلىگى ءۇشىن ءومىر سۇرۋدەن ءلاززات الادى. بىرگە بولماسا دا ىشتەي جاقسىلىق، مول باقىت تىلەيدى.

اباي بۇل ءمولدىر سەزىمدى ءوزىنىڭ مىنا ولەڭ جولدارىندا كەرەمەت سۋرەتتەيدى:

عاشىقتىق، قۇمارلىق پەن - ول ەكى جول،

قۇمارلىق ءبىر ءناپسى ءۇشىن بولادى سول.

سەنەن ارتىق جان جوق دەپ عاشىق بولدىم.،

مەن نە بولسام بولايىن، سەن امان بول.

بارىنە كىنالى ايەلدىڭ ءوزى!

ءقازىر  قىز زورلانىپ جاتسا دا، ءوزى كىنالى بولاتىن زاماندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. ونىڭ ءتۇپ-تامىرى ازعىندىقتى ايەلدەن كورۋدەن باستاۋ الادى. كىتاپتا قوناققا ارنالعان كامپيتتى جەپ قويعان بالانى مىسالعا كەلتىرەدى. ەرەسەك ادام كىشكەنتاي بالاداي «كامپيت اشىق تۇرعاننان كەيىن جەپ قويدىم. نەگە جاۋىپ قويمايسىڭدار؟!» دەپ رەنجۋى ورىنسىز ءارى كۇلكىلى.

«ماحابباتتىڭ ءمانى» كىتابىندا ادام مەن جانۋاردىڭ ايىرماشىلىعى جانە  ەكەۋىنە دە ورتاق مىنەزدىڭ ارا جىگى اجىراتىلىپ بەرگەن. كەيدە ادام وپاسىزدىققا بارىپ، وعان مىڭ ءتۇرلى سىلتاۋ ويلاپ تابادى. 

كىتاپتا "ەركىندىك جاۋاپكەرشىلىكپەن قاتار ءومىر ءسۇرۋ كەرەك" دەيدى. سەبەبى، جاۋاپكەرشىلىكسىز ەركىندىك ايۋاندىققا اكەلەدى دەپ توپشىلايدى.

ادام ەركىندىكتى "نە قالاسام سونى ىستەيمىن" دەگەن پرينسيپپەن جانە ول ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنبەسە ونىڭ ارتى قايعىلى وقيعاعا اكەپ سوعادى.

وبەكتيۆتى سۇلۋلىق پەن تالعام

كىتاپتا وتباسىن قۇرۋ، جار تاڭداۋدا بۇرىنعى جانە قازىرگى نەگىزگى كريتەرييلەرگە توقتالىپ وتكەن.

قازاق ادامنىڭ تەگىنە كوپ ءمان بەرگەن. ومىرلىك جولداس تاڭداعاندا ونىڭ تەگىنە، اقىل، پاراساتىنا، تاربيەسىنە قاراعان. وعان حالىق اراسىندا تاراعان ءتۇرلى اڭىزداردى مىسال ەتىپ كەلتىرەدى. ال ءقازىر ەر ادامدار ءۇشىن بەت الپەتى ءبىرىنشى قاتارعا سۋىرىلىپ شىقتى.

 "ماxابباتتىڭ ءمانى" كىتابىندا سۇلۋلىق وبەكتيۆتى بولۋ ءتيىس" دەيدى، ياعني ادام بويىندا ار-ۇيات، ەركىندىك، جاۋاپكەرشىلىك بولۋى كەرەك. مۇنى پسيxياتر ۆيكتور فرانكل "جەتكىلىكتى شارت" دەپ اتايدى. ال ءتۇر، سىمبات ول - تالعام، ياعني سۋبەكتيۆتى پىكىر. ول - "قاجەتتى شارت". ەكىنشىسى ۋاقىت وتە وزگەرىسكە ۇشىرايدى. ال ناعىز سۇلۋلىقتىڭ ساۋلەسى سونبەيدى، قارتايمايدى. ورتاق سۇلۋلىق ستاندارتىنا ۇمتىلىپ، وبەكتيۆتى سۇلۋلىقتى دامىتپايتىنداردى كىتاپتا  xوردا ءان ايتىپ تۇرعان ءبىر توپ قىزعا ۇقساتادى. ماسەلەن، ولاردىڭ بىرەۋىن الماستىرساڭ نەمەسە بىرەۋىن الىپ تاستاساڭ دا، ونى ەشكىم بايقامايدى. سەبەبى، ەشقايسىسى ەرەكشەلەنىپ تۇرعان جوق. بىردەي داۋىس، بىردەي ىرعاق. كىتاپتاعى ماxابباتتاعى سۇلۋلىق تاراۋىنا قاتىستى جوعارىدا اتاپ وتكەن جەتكىلىكشى شارت ب ا ق نە سور بولىپ جابىسۋى مۇمكىن، ال قاجەتتى شارت ادامعا ب ا ق اكەلۋىنە كومەكتەسەدى دەپ تۇيىندەيدى. 

وتباسى بەرەكەسى

سانجار كەرىمباي كىتاپتا «ەر ازامات ترانسەندەنسيا جاساۋ كەرەك!» ەكەنىن ايتادى.

ترانسەندەنسيا -  شەكارانى قيىپ، وزىڭنەن تىسقارى ايماققا ءوتۋ.

ادامداردىڭ تۋىس-تۋعانىمەن ارالاسىپ، حال سۇراسىپ، اۋىرىپ جاتقان ادامنىڭ جاعدايىن ءبىلۋ، جاقىنى قايتىس بولعان ادامعا كوڭىل ايتۋ، ناۋرىز، ايت مەيرامدارىندا بىر-بىرىمەن كورىسۋ، قۇتتىقتاۋ ارقىلى ادام تۇيىققا تىرەلمەيدى.

وسى رەتتە ادام وتباسىندا بەرەكە مەن بىرلىكتى، قۇتتى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ەر ادام وتباسىنا ءمان الىپ كەرۋ كەرەك دەيدى. سەبەبى، بۇعان دەيىن ءناپاقانى ەر ادامدار تاباتىن بولدى. ەجەلگى زاماندا ەر ازاماتتار اڭشىلىققا شىقتى. ايەل ۇڭگىردە ونىڭ اماندىعىن تىلەپ وتىردى. ەر ادام بولماسا، ايەل نانىن تابا الماي ولەتىن جاعدايدا بولدى. ءقازىر زامان دا، جاعداي دا وزگەردى. ايەل ءوز كۇنىن ءوزى كورە الاتىن جاعدايعا جەتتى. ماتەريالدىق تۇرعىسىنان ەر ادامعا تاۋەلدى ەمەس. ياعني، ەر ادام وتباسىنا ءمان الىپ كەلۋ كەرەك دەيدى. ياعني، ۇنەمى دامىپ، ءوسىپ، ءونىپ وتىرۋ قاجەت. سوندا ايەل مەن ەر ادامنىڭ اراسىنداعى ماحاببات وتى سونبەيدى. 

بۇل رەتتە دە سسرو-نىڭ سالقىنى تيمەي قويمادى. بۇرىندارى ايەل ادام ەر ادامنان تومەن تۇردى. كوممۋنيستەر ايەل مەن ەر تەڭ دەدى. كىتاپتا ونىڭ دۇرىس ەكەنى ايتىلادى. ۋاقىت وتە كەلە ايەلدەر ەر ادامداردان بىرنەشە ساتىعا كوتەرىلدى. وسىدان «ەڭ الدىمەن قىزعا ءبىلىم  بەرۋ كەرەك، ەر بالا ءوزى كۇنىن ءوزى كورەدى» دەگەن سەكىلدى باسىمدىقتار قىز بالاعا بەرىلە باستادى.

كەيبىر ەر ادامداردىڭ ىنجىقتىعى، بىلىمسىزدىگى، ماقسات قويماي، ءومىر اعىمىمەن جۇرە بەرەتىندەردى وسىلايشا تۇسىندىرەدى.

ماحاببات ءومىر ءمانى مە؟

كىتاپتا ماحابباتتى جان-جاقتى سارالاي كەلە، ماحاببات ءومىردىڭ ءمانى ەمەس دەگەن قورىتىندى جاسايدى. سەبەبى، "ماحاببات ادامعا تەگىن بەرىلەتىن قۇدايدىڭ سىيى" دەيدى. ماحاببات ءومىردىڭ ءمانى بولا الا ما دەگەندە، ءومىردىڭ مانىنە ۇڭىلەدى. ادامزاتقا ءومىردىڭ ءمانىن ۇعىندىراتىن ورتاق جولدى نۇسقامايدى، ونداي جول جوق ەكەنىن دە ايتادى. ءبىراق ەكزيستەنسيادا ءومىردىڭ ءمانىن تابۋعا كومەكتەسەتىن ەركىندىك، جاۋاپكەرشىلىك، ۋادە، قايعى، ماحابباتتى قاراستىراتىن بولسا، پسيحياتر ۆيكتور فرانكل ماحابباتتى ولاردان ءبولىپ الاتىنىن ايتادى.

ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنىن كىتاپتاعى مىنا جولدارمەن اياقتاعىم كەلىپ وتىر.

ءتاڭىرى تاعالا ون سەگىز مىڭ عالامعا:

 - بۇگىن ءبىر امانات ۇسىنامىن. كىم اماناتتى قابىل ەتىپ، وعان قيانات قىلماسا، شەكسىز باقىتپەن قاۋىشادى. امانات العاننان سوڭ شارتىن دۇرىس ورىنداماسا، ازاپ تارتادى، - دەدى.

كۇللى جاراتىلىس:

- نە امانات؟ – دەپ سۇرادى.

- ول - ماحاببات! ونى يەلەنگەن جاراتىلىس يەسى ولگەنشە سۇيىسپەنشىلىكپەن ءومىر سۇرۋگە مىندەتتى. اينالاعا شۋاق شاشىپ، ەلجىرەپ تۇراتىن حالىنەن ءبىر ءسات تە اجىراماۋى ءتيىس. اماناتتى جوعالتقاندار تاس جۇرەك زۇلىمعا اينالادى.