وزدەرىڭىزگە بەلگىلى، بيىل ەل­باسى تاپسىرماسىمەن ەلىمىزدە «نۇرلى جەر» تۇرعىن ءۇي باعدارلا­ماسىن جۇزەگە اسىرۋ جۇمىستارى باستالدى. وسىعان وراي جاقىن بولاشاقتاعى 15 جىلدا وتە ماڭىز­دى ماقسات – ەلىمىزدە 1،5 ملن. وتبا­سى باسپانامەن قامتاماسىز ەتىلەدى دەپ كۇتىلۋدە. بۇل رەتتە الماتى قالاسىندا «نۇرلى جەر» باعدار­لاماسى اياسىندا 73 ءۇيدىڭ قۇرى­لىسى جۇرەدى دەپ جوسپارلانعان. ال ونىڭ ىشىندە 24 تۇرعىن ءۇيدىڭ قۇرىلىسى اعىمداعى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن بىتەدى دەپ كوزدەلگەن.

ءقازىر قالاعا قىس ماۋسىمى جاقىنداپ كەلەدى. ەندى بىرنەشە كۇندەردەن سوڭ قار جاۋىپ، كۇن سۋىتاتىنى بولجانۋدا. وسى تۇرعىدا قالىپتاسقان ءداستۇر بويىنشا شاھاردا جۇمىس ىرعاعى باسەڭسىپ، الا جازداي عيماراتتىڭ سىرتقى قورابىن سالىپ بىتىرگەن قۇرىلىسشىلار ءۇيدىڭ ىشكى وڭدەۋ جۇمىسىنا كىرىسەتىنى بەلگىلى. بۇل رەتتە، ءقازىر الماتىدا تۇرعىن ءۇي جانە ازاماتتىق ماقساتتا 1140 نىسان سالىنىپ جاتىر ەكەن. ونىڭ ىشىندە 762 عيمارات جەكە كاسىپ­كەرلەردىڭ ءوز ەسەبىنەن جانە 378 قۇرىلىس نىسانى قالالىق بيۋدجەتتىڭ قارجىلان­دىرۋىمەن سالىنۋ ۇستىندە.

جالپى، ءقازىر قالادا قۇرىلىس جۇمىس­تارى بەلەڭ العان. مىسالى، مەملەكەتتىك باعدارلامانىڭ قالالىق اكىمدىك جەلىسىمەن 2016-2017 جىلدارى شاھاردا 1040 پاتەرلى 19 تۇرعىن ءۇي سالىندى. سونداي-اق، «قول­جەتىمدى باسپانا» باعدارلاماسى اياسىندا بيىل «سايالى» جانە «جاس قانات» ىقشاماۋ­داندارىندا 17 تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلەدى دەپ كۇتىلىپ وتىر. سوسىن «ەسكى ۇيلەردى ءسۇرۋ» قالالىق باعدارلاماسى شەڭبەرىندە ءۇش جاڭا تۇرعىن ءۇي بوي كوتەرگەن. اتاپ وتەتىنى، سوڭعى جىلدارى نەگىزگى قۇرىلىس جۇمىستارى ناۋرىزباي باتىر اۋدانىندا ءجۇرىپ جاتىر.

بۇدان باسقا، بيىل مەگاپوليستە 42 ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسى قۇرىلىسىن كوتەرۋ جانە سەيس­ميكالىق تۇرعىدا نىعايتۋ جۇمىستارى جۇرگىزۋ كوزدەلگەن ەدى. سولاردىڭ ىشىندە 29 نىسان جىل اياعىنا دەيىن پايدالانۋعا بەرىل­ەدى دەپ كۇتىلگەن. سونىمەن قاتار، قا­زىرگى تاڭدا قالاداعى 18 نىساندا قۇرىلىس جانە جوندەۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر.

وزدەرىڭىزگە بەلگىلى، «ەسكى ۇيلەردى ءسۇرۋ» باعدارلاماسى ەلىمىز بويىنشا ەڭ العاش الماتى قالاسىندا قولعا الىنعان بولاتىن. وسى رەتتە قالالىق ساۋلەت جانە قالا قۇرىلىسى باسقارماسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، قازىرگى تاڭدا مەگاپوليستەگى ەسكى، جارامسىز دەپ تانىلعان مىڭعا تارتا تۇرعىن ءۇيدىڭ ىشىندە بيىلعى جىلى 56 ءۇي بۇزىلىپ، سۇرىلەتىنى جوسپارلانعان. جانە تىپ-تيپىل ەتىلىپ سۇرىلەتىن بۇل ۇيلەردىڭ ورنىنا جاڭا ەڭسەلى تۇرعىن ۇيلەر بوي كوتەرەتىن بولادى. ارينە، قولعا الىنىپ جاتقان باعدارلامانىڭ ماڭىزدىلىعى مەن تيىمدىلىگى دە وسىندا.

بۇل تۇرعىدا ۇستىمىزدەگى جىلى الماتى­دا 297 پاتەردەن تۇراتىن ءۇش بىردەي تۇرعىن ءۇيدىڭ قۇرىلىسى ءبىتىپ، پايدالانۋعا بەرىلدى. جالپى اۋماعى 21،3 مىڭ شارشى مەتردى قۇرايتىن بۇل ۇيلەر جاندوسوۆ كوشەسىنىڭ بويىنداعى سۇلەيمەنوۆ پەن ششەپكين كوشەلەرىنىڭ اراسىندا ورنالاسقان. اتاپ وتەتىنى، سالىنىپ جاتقان بۇل تۇرعىن ۇيلەردىڭ ساپاسىنا سول سالاداعى وتە كوپ ادامدار جاۋاپ بەرەدى ەكەن.

جالپى، «ەسكى ۇيلەردى ءسۇرۋ» باعدار­لاماسى شەڭبەرىندە الماتى قالاسى اۋماعىندا  2017–2024 جىلدار اراسىندا ابدەن توزىعى جەتكەن جالپى سانى 1034 ەسكى ءۇي بۇزىلىپ، قايتا جاڭارتىلادى دەپ جوسپارلانعان.

ارينە، ءبىز ءار كەزدە «باسىندا ءۇيى باردىڭ، جاپ-جاقسى كۇيى بار» دەگەندى ءجيى ايتامىز. بۇل رەتتە الماتى قالاسىنداعى كوپ عيماراتتار ءتۇرلى تابيعي اپاتتار مەن كەلەڭسىزدىكتەردەن قورعالماعانى جاسىرىن ەمەس. سوندىقتان دا وتكەن عاسىردىڭ 70ء-شى جىلدارى جاپوندىقتار الماتىلىقتار تۋرالى «ەرجۇرەك 900 مىڭداي (ول كەزدە الماتىدا وسىنشا ادام تۇراتىن) مەكەن ەتەتىن قالا» دەپ اتاعان ەكەن. ويتكەنى، الماتى شاھارى جەر سىلكىنىسى وتە ءقاۋىپتى اۋداندا تۇراتىنى بەلگىلى. مىسالى، حVءىىى عاسىردىڭ اياعى مەن ءحىح عاسىردىڭ اياعىندا مۇندا كۇشتى ءزىلزالا بولعانى تاريحتان ءمالىم. سوسىن قالا ءارقاشان جويقىن تاسقىن سۋعا كەۋدەسىن توسىپ كەلەدى. ونىڭ سالدارىن سوڭعى جىلدارى ءوزىمىز دە انىق بايقاپ ءجۇرمىز.

مىنە، وسىعان بايلانىستى بۇدان ءبىر­نەشە جىل بۇرىن شاھاردا «الماتى قالا­سىن جەر سىلكىنىسىنەن قورعاۋ» باعدارلاماسى قولعا الىندى. وندا كەلتىرىلگەن مالىمەتتەر بويىنشا، قازىرگى تاڭدا الماتى تۇرعىن­دارىنىڭ 27 پايىزى جەر سىلكىنىسىندە ءقاۋىپتى تۇرعىن ۇيلەردە، 31ء-ى ءالى قانداي ەكەندىگى انىقتالماعان ۇيلەردە جانە تەك 42 پايىز الماتىلىقتار سەيسميكالىق ءتوزىمدى عيماراتتاردا تۇرادى ەكەن.

بۇل قاۋىپتەن ءبىزدى ۇيلەردى پاسپورتتاۋ باعدارلاماسى عانا ساقتاندىرادى ەكەن. ويتكەنى، تاياۋدا ەلىمىزدەگى ءار كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇيدىڭ ءوز ءتولقۇجاتى بولادى. سوعان سايكەس بارلىق كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەر كوندومينۋم نىسانى رەتىندە  تىركەلەتىن كورىنەدى. ءقازىر مۇنداي قۇجات ەلىمىزدەگى ءاربىر ءۇشىنشى كوپقاباتتى ۇيدە عانا بار ەكەن. بۇل رەتتە تۇرعىن ءۇيدىڭ جاي-كۇيى مەن ساپاسى رەسپۋبليكالىق تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق بازاسىنا ەنگىزىلىپ، ءار تۇرعىننىڭ جالپى مۇلكى سانالادى.