ءبىراز جىل بۇرىن الماتى قالاسىنىڭ ماڭىنداعى ەلدى مەكەندەر كوگىلدىر وتىن­مەن قامتاماسىز ەتىلسە، 2014 جىلى باستالعان «الماتى – تالدىقورعان» ماگيس­ءترالدى گاز قۇبىرىن سالۋ جوباسى وتكەن جىلدان بەرى قارقىن الىپ، ءبىرقاتار قاۋىرت شارۋا تىندىرىلدى. ناتيجەسىندە، تالدىقورعاندىقتار تابيعي گازدىڭ قىزىعىن جۋىق ارادا كورگەلى وتىر. ول وبلىس ورتالىعى مەن ونىڭ ماڭىنداعى اۋدان تۇر­عىندارىنىڭ تىرشىلىگىنە سەرپىن بەرىپ، وندىرىسكە وزگەشە قان جۇگىرتەدى دەپ كۇتىلۋدە. اسىرەسە، ءوڭىر كاسىپكەرلەرى قۇبىر گازىنىڭ مازۋت پەن قاتتى وتىنعا تاۋەلدىلىكتەن قۇتقارىپ، سان-سالالى كاسىپتى وركەندەتۋگە جول اشاتىنىنا سەنىمدى. دەمەك، تابيعي گازدىڭ كەلۋى ولكەمىزگە وزگەشە ءوڭ كىرگىزەتىندىگى انىق. دەسەك تە، اۋقىمدى جوبانىڭ اتقارىلۋى وڭاي بولعان جوق. سوندىقتان وسى جوبانىڭ جۇرگىزىلۋ بارىسىن تەرەڭىرەك زەردەلەپ، ناقتىلى جاعدايعا تالداۋ جاساپ كورۋ ماقساتىندا سالا ماماندارىمەن پىكىرلەسىپ، قاتىستى مەكەمەلەردىڭ جۇمىس جاعدايىمەن تانىسىپ شىقتىق.

وبلىستىق ەنەرگەتيكا، تۇر­عىن ۇي-كوممۋنالدىق شارۋا­شىلىق باسقارماسىنىڭ ءمالى­مەتىنە سۇيەنسەك، بۇگىندە وب­لى­سىمىزدا 741 ەلدى مەكەندە 2 ميلليونعا جۋىق ادام ءتىر­ءشى­لىك ەتەدى. دەسە دە، قازىرگى شارت-جاعداي بويىنشا 473 ەل­ءدى مەكەنگە قونىستانعان ءبىر جارىم ميلليون ادامدى عانا گاز­بەن قامتاماسىز ەتۋگە ءمۇم­كىن­دىك بار. الدىن الا بولجام بويىنشا وسى ەلدى مەكەندەردى تۇتاستاي گازبەن قامتۋ ءۇشىن 3،3 مىڭ شاقىرىم گاز جەلىسىن تارتۋ كەرەك.

وتكەن جىلدىڭ 1-قاڭ­تا­رىن­داعى مالىمەت بويىنشا وبلىسىمىزداعى 66 ەلدى مە­كەن­دەگى 359،5 مىڭ ادام گاز جەلىسىنە قوسىلعان. ال جىل سوڭىنا دەيىن جۇرگىزىلگەن جۇ­مىس ناتيجەسىندە تابيعي گازدى تۇتىناتىندار سانى 446،6 مىڭ ادامعا جەتىپ، گازبەن قامتۋ سالىستىرماسى وبلىس بويىن­شا 20،7 پايىزعا جەتتى. ال بيىل سول جۇمىس جالعاسىپ، 604 مىڭ ادام تۇراتىن 98 ەلدى مەكەنگە كوگىلدىر وتىن كەلدى. الداعى ۋاقىتتا جوسپارلانعان 39 ەلدى مەكەنگە گاز جەتسە وبلىستىڭ گازبەن قامتۋ كور­سەت­كىشى 29 پايىزعا كو­تە­رىلەدى.

2014 جىلى وبلىسىمىزدا «الماتى – بايسەركە – تالعار» ماگيسترالدى گاز قۇبىرى تار­تىلدى. جوبا بويىنشا، ونىڭ ۇزىندىعى 64،4 شاقىرىمدى، ال قۇنى 7،8 ملرد. تەڭگەنى قۇرادى. وسى جەلى ارقىلى ىلە، تالعار اۋداندارىنداعى 10 ەلدى مەكەن كوگىلدىر وتىننىڭ قىزىعىن كوردى. سونىمەن قا­تار، وتكەن جىلى قاۋىرت قولعا الىنعان «الماتى – تال­دى­قور­عان» ماگيسترالدى گاز قۇ­بى­رىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالسا، وبلىستىڭ 3 قالا، 7 اۋدا­نىن­داعى 409،8 مىڭ ادام تابيعي گاز­بەن قامتاماسىز ەتىلەتىن بو­لادى. بۇگىندە 260 شاقى­رىم ۇزىندىقتى الىپ جاتقان «ال­ماتى – تالدىقورعان» ماگيس­ترال­ءدى گاز قۇبىرىنىڭ 240 شاقىرىمى توسەلگەن. سونداي-اق، وبلىستىق بيۋدجەتتەن «جە­ءتىسۋ­وبلگاز» جشس-ىنە 3،0 ملرد. تەڭگە ءبولىنىپ، اۋىل­داردى گازداندىرۋ ماقساتىندا يگە­رىلۋدە. وسى قارجىنىڭ 2،3 ملرد. تەڭگەسى تالدىقورعان قالاىشىلىك گازبەن قامتۋ جەلى­ءسىنىڭ 1ء-شى كەزەڭدىك جوباسىن اتقارۋعا جۇمسالادى. 440،4 ملن. تەڭگە كوكسۋ اۋدانىنداعى بالپىق بي، 272،5 ملن. تەڭگە ىلە اۋدانىنداعى اقشي گاز قابىلداۋ، تاراتۋ پۋنكتتەرىنىڭ قۇرىلىس جۇمىسىنا جۇمسا­لادى. مۇنىمەن قوسا ءوڭىر­لەرگە گاز جەلىلەرىن تارتۋ ءۇشىن وبلىستىق بيۋدجەتتەن قو­سىم­شا 546 ملن. تەڭگە ءبولىنىپ، 6 جوبا ىسكە اسىرىلۋدا. سونداي-اق، وبلىستىق بيۋدجەتتەن قۇ­رىلىس قۇنى 9،1 ملرد. تەڭگەنى قۇ­رايتىن 15 ەلدى مەكەندى گاز­داندىرۋعا ارنالعان جوبانىڭ سمەتالىق قۇجاتىن جاساۋعا 345،1 ملن. تەڭگە ءبولىنىپ وتىر.

وڭىرلەردى گازداندىرۋدا قاپشاعاي گاز قابىلداۋ، ءبولۋ ستانسىسىنىڭ قۇرىلىسىنا با­سا ءمان بەرىلۋدە. اتالعان نى­ساننىڭ بارلىق جوسپارى «قاپ­شاعاي ايماقتىق گاز جەلىلەرى» ءجشس-نىڭ قاراجاتىمەن ءجۇر­گىزىلۋدە. قازىرگە دەيىن 1،6 ملرد. تەڭگە ينۆەستيسيا تار­تى­لىپ، 63،1 شاقىرىم قالاىشىلىك گاز قۇبىرىنىڭ جەلىسى ورنا­تىلعان. ونىڭ 27،0 شاقىرىمى جوعارى قىسىمدى، 36،1 شاقى­رىمى تومەن قىسىمدى قۇبىر­لار. سونىمەن قاتار، قاپشاعاي قالاسىنىڭ ماڭىندا «قاپ­شاعاي – بايسەركە» ماگيست­رال­ءدى گاز قۇبىرىن توسەۋ جۇمىسى دا قىزا تۇسكەن. اتالعان ما­گيست­ءرالدىڭ قالا ماڭىنداعى قۇنى 4،4 ملرد. تەڭگە بولاتىن 44 شاقىرىمىنا گاز قۇبىرىن توسەۋ مىندەتى كەلىسىمشارت نەگى­زىندە «كازترانسگاز» اق-عا جۇك­تەلگەن. سونداي-اق، جاڭا ءول­شەمگە ساي قولعا الىنعان قاپ­شاعاي قالاىشىلىك 22 شاقى­رىم اۋماققا d530 ساناتتى جوعارى قىسىمدى گاز قۇبىرىن تارتۋ ءۇشىن «قاپشاعاي اي­ماق­تىق گاز جەلىلەرى» ج ش س مەن «جەتىسۋوبلگاز» ج ش س مە­مو­راندۋمعا قول قويدى.

گازداندىرۋ جوباسى اياس­ىن­دا شالعاي اۋىلداردى دا كوگىل­ءدىر وتىنمەن قامتۋ كوزدەلىپ وتىر. بۇگىنگى تاڭدا قۇنى 1،94 ملرد. تەڭگە بولاتىن ەڭبەك­ءشىقازاق جانە پانفيلوۆ اۋدان­دارىنىڭ شالعاي ەلدى مەكەن­دەرىن گازداندىرۋ (قازاقستان – جۇڭگو گاز قۇبىرى ارقىلى) ماقساتىندا سالىناتىن ءبايدى­بەك بي، شەلەك، جاركەنت گاز قابىلداۋ، ءبولۋ پۋنكتتەرىنىڭ قۇرىلىس جوباسىنىڭ سمەتالىق قۇجات­تاماسى دايىندالدى. وسى­عان وراي وبلىستىق اكىم­دىك، «كاز­ترانسگاز» اق جانە «PL Cوnst­ruc­tion» ج ش س ارا­سىندا ءۇش­جاقتى مەموراندۋمعا قول قوي­دى. بۇل جوبانىڭ سمە­تالىق قۇ­جاتىن «PL Cوnst­ruc­tion» ج ش س دايىنداۋ ۇستىندە. جوبا جۇزەگە اسقاننان كەيىن وسىعان دەيىن شالعاي ەلدى مە­كەن­دەردى گازبەن قامتاماسىز ەتىپ كەلگەن «جە­ءتىسۋ­وبلگاز» ءوز مىندەتىن بۇدان بىلاي «كاز­ترانسگاز» ينۆەس­تيسيالىق كوم­پانياسىنا وتكى­ءزىپ بەرمەكشى. دەمەك، وبلىس اۋ­ماعىنداعى ەلدى مەكەندەردى گازداندىرۋ ماسەلەسى وسىنداي جولدارمەن قارقىندى ءجۇر­گى­ءزىلىپ كەلەدى.

وسى رەتتە وبلىس ورتالىعى تالدىقورعان قالاسىن گاز­دان­دى­رۋ ماقساتىنداعى جۇمىس­تارعا ەرەكشە توقتالا كەتكەن ءجون. قالانى گازبەن قام­تا­ما­سىز ەتۋ ءتورت كەزەڭگە ءبولىنىپ ورىندالادى. العاشقى كەزەكتە «قاراتال» شاعىن اۋدانى، ابى­لاي حان، جانسۇگىروۆ، گاۋھار انا كوشەلەرىنىڭ بويىنداعى، وبلىستىق اۋرۋحانا، اۆتوبەكەت جانە ورتالىق بازاردىڭ ماڭ­ىن­­­­داعى جەكە جانە كوپ قا­بات­تى تۇرعىن ۇيلەر، «تال­دى­قورعان» يندۋستريالدى اي­ماعى مەن وڭتۇستىك وندىرىستىك ايماق گاز جەلىسىمەن قام­تى­لادى. ونىڭ جالپى قۇنى 6،3 ملرد. تەڭگە، ءبىرىنشى كەزەڭ ءۇستى­ءمىز­دەگى جىلى ىسكە اسادى دەپ كۇتىلۋدە. ەكىنشى كەزەكتە «سا­مال»، «جاس­تار»، «مە­رە­كە­لىك» شاعىن اۋدان­دارى مەن جان­­سۇگىروۆ، جەل­توق­سان، قا­بانباي باتىر، چكا­لوۆ، بەلوۆ، شيەۆ­چەنكو كوشە­لەرىنىڭ بويىن­داعى جەكە جانە كوپ قاباتتى تۇرعىن ۇيلەرگە گاز جەتكى­زىلەدى. جال­پى قۇنى 8،2 ملرد. تەڭگە. ءۇشىن­ءشى كەزەك­تە وتە­ناي جانە «شىعىس» شاعىن اۋدانى مەن جان­سۇگى­روۆ، ال­ما­تى، تىلەك ابجالييەۆ كو­شەسىنىڭ تۇرعىن­دارى كوگىل­ءدىر وتىنعا قول جەت­كىزەدى. جال­پى قۇنى 5،75 ملرد. تەڭ­گەنى قۇراپ وتىر. ءتورتىنشى كەزەكتە قارا­تال وزەنىنىڭ بويىن­داعى، ەر­كىن، كوكتال اۋىل­دارى مەن قالا ماڭىن­داعى ساياجايلارعا گاز جەتكى­زىلەدى. ءقازىر بۇل كەزەڭدەگى جۇمىسقا كەتەتىن 4،6 ملرد. تەڭ­گە قارجى ەۋرو­پا­لىق بانك­پەن كەلىسىمشارت نەگىزىندە شەشىلۋدە. قاتىستى سالا ما­مان­دارىنىڭ ايتۋىن­شا، تال­دىقورعان قالاسىن گازبەن قام­تاماسىز ەتۋدىڭ ءتورت كەزەڭدىك جوباسىنىڭ 1ء-شى جانە 4ء-شى كەزەڭىنە ءتيىستى قارجى ءما­سە­لەسى شەشىلگەن. دەمەك، ەكى كە­زەڭ­دە گاز جەت­كىزىلەدى دەگەن نى­ساندار جۋىق ارادا كوگىلدىر وتىننىڭ قى­زى­عىن كورەدى. ال قالعان ەكى كەزەڭگە قاجەتتى قارجى كوزى قاراستىرىلۋدا. قالاي بولعان جاعدايدا دا بىر-ەكى جىل كولە­مىندە وبلىس ور­تالىعى تۇتاس­تاي تابيعي گاز­دىڭ قىزىعىن كورەتىن بو­لادى.

ءبىر قۋانارلىعى، ەسىك قا­لا­سىندا وبلىستىق ءماس­ليحات­تىڭ بىرلەسكەن تۇراقتى كوميس­سياسىنىڭ كوشپەلى وتىرىسى ءوتىپ، ءوڭىردى سۇيىتىلعان تابي­عي گازبەن قامتاماسىز ەتۋ جۇ­مى­سىن جالعاستىرىپ، جەتى­سۋ جەرىندەگى ينفراقۇرىلىمدى دامىتا ءتۇسۋ ماقساتىنداعى ۇزاقمەرزىمدى ءارى ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىق تاعى ءبىر ءمار­تە بەكىدى. مەموراندۋم شەڭ­بەرىندە اۆتوكولىكتەردى موتور وتىنىمەن قامتاماسىز ەتۋ جايى دا ايتىلدى. دەمەك، ال­داعى ۋاقىتتا گازبەن جۇرە­ءتىن كولىكتەر سانى ءبىزدىڭ وڭىردە كوبەيەتىن بولادى.

قاجەت انداس، "جەتىسۋ" گازەتى